Trao đổi với Báo Nông nghiệp Việt Nam, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Quản lí chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Nafiqad, Bộ NN-PTNT) khẳng định: Chúng ta chỉ có thể nói là gạo có đảm bảo an toàn thực phẩm hay không đảm bảo an toàn thực phẩm, chứ nói "gạo sạch" hay "gạo bẩn" thì không có căn cứ nào cả.
Muốn khẳng định gạo lưu thông trên thị trường có đảm bảo an toàn thực phẩm hay không, thì phải tiến hành lấy mẫu trên diện rộng, để kiểm tra, phân tích các chỉ tiêu về an toàn thực phẩm, dư lượng hóa chất (thuốc bảo vệ thực vật và kim loại nặng) đối với các loại gạo ở các vùng khác nhau trên cả nước thì mới có thể có số liệu để kết luận chính xác.
Kết quả kiểm tra chỉ tiêu an toàn thực phẩm gạo tại nước ta những năm qua không phát hiện mẫu nào vi phạm, và có thể khẳng định gạo nước ta an toàn. Ảnh: Lê Hoàng Vũ
Cụ thể trước năm 2015, chương trình giám sát về an toàn thực phẩm đối với các sản phẩm gạo trên thị trường Việt Nam do Nafiqad tiến hành cho thấy, chỉ có tỉ lệ khoảng 4-5% số mẫu gạo vượt ngưỡng về một số chỉ tiêu dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
Tuy nhiên, kết quả giám sát năm 2017 với số lượng 150 mẫu; năm 2018 với số lượng 170 mẫu, lấy ở cả miền Nam, miền Trung và miền Bắc đại diện cho các vùng trồng lúa khác nhau trên cả nước cho thấy: Không phát hiện ra mẫu gạo nào có chất cấm và tồn dư kim loại nặng, chỉ có một số ít mẫu có tồn dư thuốc bảo vệ thực vật nhưng đều dưới ngưỡng cho phép. Vì vậy, có thể khẳng định gạo tiêu dùng ở nước ta là hoàn toàn an toàn.
Đối với gạo xuất khẩu, những năm gần đây, số lượng lô gạo xuất khẩu bị các nước nhập khẩu có phản hồi cảnh báo cũng đã ở mức thấp nhất. Cụ thể trong 3 năm 2018-2020 (tính đến thời điểm này), mỗi năm chỉ có 1 lô gạo xuất khẩu bị nước nhập khẩu cảnh báo, chiếm tỉ lệ vô cùng nhỏ so với hàng nghìn lô gạo xuất khẩu/năm.
Về việc sản xuất lúa gạo theo quy trình GAP (VietGAP và GlobalGap), ông Tiệp khẳng định đây chỉ là các quy trình hướng dẫn để sản xuất không chỉ nhằm đảm bảo sản phẩm an toàn, mà còn có nhiều ý nghĩa như phúc lợi xã hội, thân thiện với môi trường, đảm bảo sản xuất bền vững, truy xuất nguồn gốc…
Theo đó, VietGap của Việt Nam cũng được xây dựng trên cơ sở các hướng dẫn của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), và tương tương với GlobalGap. Vì vậy không có chuyện các nhà nhập khẩu gạo của Việt Nam trên thế giới chỉ tin tưởng GlobalGap mà không tin tưởng chứng nhận VietGap của Việt Nam.
Hiện nay, do một số khách hàng nhập khẩu gạo của Việt Nam có thể chưa hiểu rõ về VietGap của Việt Nam, nên họ đề nghị gạo phải có chứng nhận GlobalGap, còn về mặt quy định xuất khẩu thì VietGap hay GlobalGap đều tương tương nhau.
Hiện nay, Bộ NN-PTNT cũng đang xúc tiến để hợp nhất VietGap và GlobalGap là tương đương và công nhận lẫn nhau.
Vấn đề quan trọng nhất, đó là dù sản xuất theo quy trình VietGap hay GlobalGap, thì yêu cầu cuối cùng của nước nhập khẩu gạo của Việt Nam, đó là họ đều phải tiến hành kiểm tra, lấy mẫu để giám sát dư lượng các hóa chất theo quy định để đảm bảo an toàn thực phẩm. Có nhà nhập khẩu yêu cầu cần phải có chứng chỉ sản xuất theo Gap, cũng có nhà nhập khẩu không yêu cầu phải có Gap.
“Vấn đề là lô hàng phải đạt được các yêu cầu về dư lượng hóa chất đảm bảo an toàn thực phẩm, nếu vi phạm thì mới sẽ bị trả về, chứ không có lô hàng nào bị trả về do không có chứng nhận GAP”, ông Tiệp khẳng định.
