Đổi mới & Thích ứng: Phát triển HTX theo chuỗi giá trị ngành hàng chủ lực

Để giải quyết tồn tại bấy lâu nay, cần đến quyết tâm cao độ, cách làm quyết liệt và sự đồng thuận, đồng lòng trong toàn hệ thống chính trị mà đứng đầu là cấp ủy, chính quyền các địa phương.

Trong thời gian tới, tỉnh An Giang sẽ triển khai các nhiệm vụ trọng tâm và các nhóm giải pháp một cách quyết liệt như lời tâm thư của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan đã gửi cho lãnh đạo các tỉnh, thành vùng ĐBSCL.

Trong những năm qua, sản xuất nông nghiệp của tỉnh An Giang đã đạt được những thành tựu rất đáng khích lệ. Năm 2020, sản lượng lúa nếp đạt trên 4 triệu tấn, với tổng diện tích gieo trồng cả 3 vụ đạt hơn 637 ngàn ha/năm. Diện tích nuôi cá tra là 3.310 ha, sản lượng đạt 496 ngàn tấn.

Cả hai mặt hàng này hiện nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về diện tích và sản lượng. Tốc độ tăng trưởng bình quân ngành nông nghiệp giai đoạn 2015 - 2020 đạt 2,3%/năm. Giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân năm là 192 triệu đồng/ha, tăng 85 triệu so với năm 2014. Nhiều nông sản của tỉnh đã khẳng định chất lượng và uy tín trên thị trường trong, ngoài nước như gạo Nàng Nhen Bảy Núi, gạo An Bình 1, nhãn xuồng Khánh Hòa, xoài thơm Vĩnh Hòa...

Để góp phần cho thành công này, có thể khẳng định sự đóng góp không nhỏ của lĩnh vực kinh tế tập thể, đặc biệt là vai trò của các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT) trong tổ chức lại sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Thống kê năm 2020, toàn tỉnh có trên 180 HTX nông nghiệp, 800 tổ hợp tác đang hoạt động, tập trung chủ yếu cung cấp các dịch vụ thiết yếu phục vụ cho sản xuất trồng trọt như: sản xuất và cung ứng giống, vật tư nông nghiệp, bơm tưới tiêu, thu hoạch.

Các hợp tác xã, tổ hợp tác trên địa bàn tỉnh ngày càng nâng cao vai trò nòng cốt trong việc chuyển giao tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất. Đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, quy hoạch lại sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn, nâng cao hiệu quả sản phẩm trên một đơn vị diện tích cho nông dân.

Tuy nhiên, việc phát triển HTX, THT gắn với thực hiện hợp tác liên kết sản xuất còn bộc lộ nhiều khó khăn, hạn chế; chất lượng và hiệu quả hoạt động chưa cao. Định kiến của người dân đối với mô hình kiểu cũ. Một bộ phận còn ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của nhà nước. Cơ chế, chính sách của nhà nước dành cho các HTX, THT còn nhiều bất cập, không phát huy sức mạnh nội lực. Thêm vào đó, trình độ, năng lực quản lý điều hành của các HTX, THT còn hạn chế, tư duy sản xuất còn chậm so với sự thay đổi nhanh từ môi trường bên ngoài, dễ chịu tác động tiêu cực bởi các tác nhân bên ngoài như biến đổi khí hậu và dịch bệnh.

Chương trình hành động số 06-CTr/TU ngày 29/6/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Phát triển hợp tác xã, tổ hợp tác gắn với tổ chức sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị ngành hàng chủ lực tỉnh An Giang giai đoạn 2021 - 2025” (gọi tắt là Chương trình) ra đời đã kịp thời định hướng chiến lược sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Tạo khí thế phấn khởi cho nông dân, các tổ chức đại diện nông dân, doanh nghiệp và cả hệ thống chính trị cùng chung tay hợp tác. Đổi mới toàn diện, lĩnh vực kinh tế tập thể, gắn sản xuất, chế biến, tiêu thụ theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp và nhu cầu thị trường.

Quan điểm xuyên suốt và thống nhất đã khẳng định rõ trong Chương trình là “Phát triển kinh tế tập thể, nhất là HTX, THT gắn với phát triển chuỗi ngành hàng chủ lực là xu hướng tất yếu của thời đại”. Nhận định này đã tiếp nối và phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 70-KL/TW ngày 09/3/2020 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.

Mục tiêu đến năm 2025, An Giang xây dựng và phát triển các HTX, THT gắn với 6 hệ sinh thái ngành hàng chủ lực của tỉnh gồm lúa gạo (nếp), rau màu, cá tra, xoài, heo và bò; mỗi năm thành lập mới ít nhất 10 HTX phục vụ phát triển các ngành hàng chủ lực. Có ít nhất 25% số HTX tham gia liên kết tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị với doanh nghiệp hoặc có doanh nghiệp tham gia vào tổ chức và hoạt động của HTX.

Chương trình đã xác định các HTX, THT và doanh nghiệp là các tác nhân chính trong chuỗi giá trị ngành hàng, đảm bảo tổ chức sản xuất theo quy trình chuẩn, đồng bộ từ khâu giống, canh tác, thu hoạch, chế biến, bảo quản, đóng gói theo yêu cầu của thị trường; nhà nước sẽ hỗ trợ đầu tư xây dựng hệ thống sơ chế, chế biến, bảo quản, đa dạng hóa các sản phẩm chế biến, hệ thống logistics, phát triển các cụm liên kết sản xuất - chế biến và tiêu thụ nông sản tại các vùng nguyên liệu, thuận lợi giao thông, lao động. Trong đó hoạch định các vùng nuôi tập trung quy mô lớn về gia súc, gia cầm tại huyện Tịnh Biên và Tri Tôn.

Mỗi HTX có ít nhất 20% cán bộ quản lý điều hành có trình độ đại học, cao đẳng và 15% có trình độ trung cấp, sơ cấp. Ít nhất 2 HTX/huyện ứng dụng công nghệ cao hoặc sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên gắn với sản phẩm chủ lực của địa phương. Có ít nhất 3% THT/huyện được nâng chất phát triển lên HTX. Xây dựng, duy trì và phát triển 2 liên hiệp HTX và các hiệp hội ngành hàng.

Chương trình hành động của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã thể hiện ý chí và nguyện vọng của Đảng bộ, nhân dân An Giang trong việc phát triển chuỗi cung ứng, sản xuất, tiêu thụ và chế biến nông sản với vai trò trung tâm cầu nối liên kết là HTX, THT để thay đổi tập quán sản xuất nhỏ lẻ, manh mún hình thành vùng sản xuất quy mô, kiểm soát được chất lượng và nâng cao giá trị theo chuỗi, từng bước chuyển tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp gắn với thích ứng biến đổi khí hậu.

Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 còn nhiều khó khăn trong sản xuất và lưu thông nông sản nhưng Chương trình hành động lần này nếu được sớm triển khai sẽ mở ra nhiều cơ hội mới, triển vọng mới cho lĩnh vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX bứt phá mạnh mẽ và góp phần giải quyết các thách thức còn tồn đọng trong sản xuất nông nghiệp.