Giấc mơ rực rỡ về những di sản văn hóa dân gian

“Giấc mơ rực rỡ” được tổ chức tại phòng tranh Huyen Art House, TP.HCM từ ngày 3/1 đến 12/1. Họa sĩ Khổng Đỗ Duy thổ lộ về triển lãm cá nhân đầu tiên tại đô thị phương Nam: “Các tác phẩm của tôi là những câu chuyện dài về quá khứ được trộn pha một chút hiện đại, được khoác lên một lớp mầu tươi mới, rộn ràng vui tươi trong không khí xuân xưa. Tôi mong muốn mang tới cho người xem TP.HCM một cái nhìn mới mẻ về những không gian hoài niệm xa xôi và đầy tích cực”.

Họa sĩ Khổng Đỗ Duy sinh năm 1987 tại Vĩnh Phúc. Sau khi tốt nghiệp Trường đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương năm, anh đi theo con đường sáng tác chuyên nghiệp và nhanh chóng tìm được chỗ đứng trong làng mỹ thuật.

Đầu năm 2024, anh tổ chức triển lãm cá nhân “Ký ức không phôi pha” tại Hà Nội, được đón nhận khá nồng nhiệt. Đầu năm 2025, anh tổ chức triển lãm cá nhân “Giấc mơ rực rỡ” tại TP.HCM, với những tác phẩm được gửi gắm tâm sự: “Tôi trân quý quá khứ, hiện tại và tương lai như nhau, bởi có quá khứ mới có hiện tại, có hiện tại mới có tương lai, quá khứ là nền móng cho tương lai phát triển tươi mới hơn. Tôi thích những ký ức, những hoài niệm đẹp, những thứ thuộc về thời gian... Đó là vốn liếng của cha ông, tôi luôn nghĩ về những điều đó với lòng biết ơn và sự đau đáu. Trong tôi luôn có sự thôi thúc để làm việc xuyên suốt nhiều năm qua với chủ đề hoài niệm, ký ức và di sản”.

Nhận lời làm giám tuyển cho triển lãm “Giấc mơ rực rỡ”, nhà nghiên cứu mỹ thuật Lý Đợi đánh giá, tác phẩm của Khổng Đỗ Duy lấy cảm hứng từ văn hóa truyền thống và từ di sản dân gian. Thế nhưng, anh không khư giữ hoặc rập khuôn truyền thống, mà kết hợp, pha trộn, biến thiên giữa truyền thống và hiện đại. Vẻ đẹp của tác phẩm dựa trên sự cân đối, sáng sủa từ ý tưởng, tạo hình, màu sắc… cho đến bề mặt tranh chỉn chu, ý tưởng và cảm xúc mạch lạc.

Họa sĩ Khổng Đỗ Duy biết cách khai thác các vẻ đẹp từ di sản dân gian, đôi khi là các hoa văn cổ hoặc nếp sống xưa đang bị phai mờ trong đời sống hiện nay. Đôi khi là một ước lệ, tượng trưng về thời gian, về truyền thống, về đổi thay. Tất cả được anh bố cục một cách thống nhất, hài hòa, có hoài niệm và có tươi mới, có quy củ và có phá cách, có tiếc nuối và có lạc quan. Tính không đồng nhất giữa hình tượng nghệ thuật với thực tại đời sống được khắc họa tinh tế, quyến rũ.

Với tư cách đồng nghiệp đón nhận cuộc chinh phục của họa sĩ Khổng Đỗ Duy vào dịp đầu năm mới, họa sĩ Trần Vĩnh Thịnh nhận định: “Cũng với hình tượng những vật dụng gần gũi với sinh hoạt đời sống thường nhật, cánh cửa, con voi, khối đá, cái chạn, chén bát, lọ hoa, cái bàn, cái ghế… nhưng được Khổng Đỗ Duy tôn lên ở một tầm khác, thì những vật dụng tưởng như bình thường lại quá sang trọng với bảng màu ấm áp rực rỡ, vui vẻ, hòa quyện với những không gian nông thôn Việt đậm nét.

Họa sĩ Khổng Đỗ Duy có cái nhìn tinh tế và thân thiện với những thứ diễn ra quanh mình, nên anh có những ghi chép về cuộc sống, về ký ức quê hương, về những thứ tưởng như đơn giản với người khác. Đối với anh, đó là những ghi chép, những khoảnh khắc đáng nhớ mà có lẽ nhiều năm sau những vật dụng kia đã lỗi thời, đã thành quá khứ với thời đại khác. Chất sơn dầu trong tranh của Khổng Đỗ Duy không bóng sáng lên, không dùng vecni phủ tranh, từ đó tạo độ trầm mộc trên bề mặt tranh, hợp với chủ đề “Giấc mơ rực rỡ”, hợp với những thứ cổ xưa trong tranh”.

Ở góc độ khác, họa sĩ Quách Cường cho rằng, trong các tác phẩm của Khổng Đỗ Duy thì chủ đề xuyên suốt là các yếu tố dân gian, tuổi thơ và hoài niệm, được thể hiện trên một bảng màu tươi mới đầy sắc xuân cùng bố cục hiện đại. Nếu trước đây Khổng Đỗ Duy với sức trẻ và sự hồ hởi nhiều năng lượng của mình, ưa xê dịch, thích vẻ đẹp bên ngoài với cây cỏ, phong cảnh, biển trời... thì bây giờ anh thích những thứ có xu hướng nội tại, thậm chí thuộc về quá khứ. Nghĩa là anh không vẽ những thứ đang nhìn thấy từ ngoài vào, mà anh vẽ những điều cảm thấy từ phía trong ra.

Nếu trước đây, Khổng Đỗ Duy vẽ với bút pháp tung tẩy, có xu hướng trừu tượng, biểu hiện... thì bây giờ anh vẽ thiên về ước lệ, tượng trưng nhiều hơn. Chính vì vậy, sự khái quát trong các tác phẩm của anh cũng trở nên cô đọng hơn, xúc tích hơn. Thay vì vẽ những vẻ đẹp của cây cối, kiến trúc, núi non... thì anh tìm về vẻ đẹp của ký ức, của quá khứ, của thời đã qua.

Lần đầu tiên ra mắt công chúng đô thị phương Nam, họa sĩ Khổng Đỗ Duy tuổi 38 tự tin với “Giấc mơ rực rỡ” về những di sản dân gian: “Trong không gian hoài niệm của tôi có sự chắt lọc và kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, một chút Á Đông và một chút phương Tây, tạo cảm giác cho người xem thấy có sự kết nối, gần gũi và ấm áp. Trong tranh của tôi, người xem ít nhiều sẽ bắt gặp những hình ảnh rất quen thuộc như trong giấc mơ, trong ký ức và trong cả hiện tại”.