Giải pháp mạnh chấn chỉnh ngành hàng cá tra

Cuối tuần qua, tại TP Cần Thơ, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám chủ trì Hội nghị tổng kết công tác chỉ đạo sản xuất tiêu thụ cá tra vùng ĐBSCL năm 2012 và bàn giải pháp triển khai kế hoạch năm 2013, do Bộ NN-PTNT phối hợp UBND TP Cần Thơ tổ chức.

Trong bối cảnh bước vào năm mới vẫn còn nhiều khó khăn thách thức, không khí tại hội nghị có thể cảm nhận sự lo âu của giới DN và nông dân nuôi cá tra. Đa số ý kiến tham luận tập trung phân tích những điểm yếu, bất cập; nêu ra những nguyên nhân khiến cá tra lâm vào cảnh lao đao; đồng thời đề xuất biện pháp tháo gỡ cấp bách.

Tăng trưởng, nhưng kém hiệu quả

Theo nhận định của Tổng Cục Thủy sản, năm 2012 kết thúc sau những cơn sóng gió dữ dội với vô vàn khó khăn ập vào ngành hàng cá tra. Tuy vậy, với nỗ lực của bà con nông ngư dân, các DN, các hội, hiệp hội trong sản xuất kinh doanh và sự quan tâm của Chính phủ, lãnh đạo Bộ NN-PTNT, cùng với sự phối hợp các bộ ngành, địa phương, toàn vùng vẫn sản xuất tiêu thụ 4,6 tỷ con cá giống, diện tích nuôi đạt 5.910 ha, sản lượng cá đạt 1.285.000 tấn, tổng kim ngạch XK đạt 1,744 tỷ USD, chỉ giảm 3,4% so năm 2011...

Điểm lại diễn biến chính năm 2012, tình hình tiêu thụ cá tra nguyên liệu trong quí I khá thuận lợi, giá cá dao động 26.500 - 28.500 đ/kg, đa số hộ dân nuôi cá tra đều có lãi. Thế nhưng từ cuối tháng 3 đến cuối năm 2012, giá cá liêu tục giảm mạnh, có thời điểm thấp nhất 18.000 đ/kg và hiện nay mức 19.200 - 23.500 đ/kg. Trong khi giá thức ăn thủy sản tăng thêm 700 - 1.200 đ/kg; thuốc thú y thủy sản tăng 10 - 15% so năm 2011. Mặt khác, đối với 136 DN tham gia XK cá tra, trong đó có 64 DN có nhà máy chế biến, còn lại 72 DN thương mại, đủ nói lên sự phân hóa mạnh trong các DN về khả năng cạnh tranh. Trong số 64 DN có nhà máy chế biến, hiện có 20 DN có mức sản xuất dưới 30 tấn/ngày đang bị thua lỗ, hiện hoạt động cầm chừng.

Tìm giải pháp vực dậy

Cá tra là sản phẩm có thế mạnh, khả năng cạnh tranh độc quyền của Việt Nam. Tuy nhiên, do những yếu kém bộc lộ vừa qua đã đẩy ngành hàng này có nguy cơ đánh mất lợi thế. Áp lực chưa dừng lại, khi tình hình kinh tế chậm hồi phục, thị trường XK thủy sản các nước EU còn khó khăn, các mặt hàng cá, trong đó có cá tra tiếp tục giảm giá. Năm 2013, dự báo vùng nuôi cá có thể thu hẹp diện tích.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP đề xuất cần có biện pháp mạnh chấn chỉnh ngành hàng cá tra. Giới hạn sản lượng khoảng 800.000 tấn đến 1 triệu tấn là hợp lý. Tiết giảm sản lượng tạo sự ổn định, đồng thời các DN phải cam kết nâng cao chất lượng có in trên sản phẩm bao bì. Nếu nguồn cung được duy trì hợp lý, giá XK có thể tăng lên. Đây là cách đánh giá lại hiện trạng ngành hàng để củng cố và phát triển thị trường lâu dài...

Thứ trưởng Vũ Văn Tám nhận định: Đây là năm khó khăn đỉnh điểm của cá tra Việt Nam. Từ những tồn tại và khiếm khuyết vừa qua, năm 2013, sẽ khắc phục khó khăn, tổ chức sản xuất theo hướng nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững. Sản xuất theo nhu cầu thị trường, tổ chức sản xuất có kiểm soát chi phí đầu vào, diện tích vùng nuôi không quá 6.000 ha; điều tiết nguồn cung dự kiến sản lượng khoảng 1 triệu tấn/năm, đặc biệt chú trọng nâng cao giá trị XK, phấn đấu cao hơn năm 2012. Theo đó, khuyến khích DN có vùng nuôi, những hộ có điều kiện nuôi cá liên kết sản xuất, ký kết hợp đồng với DN tiêu thụ sản phẩm. Trong việc tổ chức XK, làm thế nào giám sát được các DN đủ điều kiện XK, đảm bảo giữ uy tín thương hiệu cá tra…