Bà Bùi Thị Hà (trái), Phó Giám đốc ENV, trao tặng kỉ niệm chương cho lực lượng kiểm lâm. Ảnh: ENV.
Ngày 22/10, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) tổ chức sự kiện “Chấm dứt nuôi nhốt gấu tại Việt Nam – Hành trình sắp cán đích” nhằm nhìn lại những dấu mốc quan trọng trong chặng đường gần 20 năm nỗ lực chấm dứt hoạt động nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam.
Năm 2005, sau khi phát hiện khoảng 4.000 cá thể gấu bị nuôi nhốt lấy mật trên cả nước, Bộ NN-PTNT đã phối hợp với Tổ chức Bảo vệ Động vật Thế giới (WAP) thực hiện một chiến dịch nhằm từng bước xóa bỏ tình trạng này.
Ngay từ bước khởi đầu, Bộ NN-PTNT đã ban hành Quyết định 02/2005/QĐ-BNN về quản lý gấu nuôi nhốt. Theo đó, tất cả các cá thể gấu đang bị nuôi nhốt phải được gắn chíp điện tử để nhận dạng và quản lý. Các cá thể gấu không có đăng ký, gắn chíp sẽ bị tịch thu. Hoạt động đăng ký quản lý và gắn chíp gấu đã được hoàn thành vào năm 2006.
Chiến dịch chấm dứt tình trạng nuôi nhốt gấu lấy mật còn có sự tham gia của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), Tổ chức Động vật Châu Á (AAF), Tổ chức Four Paws và Free The Bears. Các tổ chức đã đồng hành trong công tác cứu hộ gấu, hỗ trợ các cơ quan thực thi pháp luật xử lý vi phạm về gấu, giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ mật gấu và kêu gọi các chủ gấu tự nguyện chuyển giao gấu đến các trung tâm cứu hộ.
Hành trình chấm dứt nuôi nhốt gấu tại Việt Nam được triển khai gần 20 năm đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Ảnh: ENV.
Thông tin tại chương trình, bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV, cho biết, sau gần 20 năm nỗ lực không ngừng nghỉ, số lượng gấu bị nuôi nhốt đã giảm 95% từ khoảng 4.000 cá thể năm 2005 còn 192 cá thể tại 60 trại gấu tính đến hết tháng 8/2024. Hiện có 46/63 tỉnh thành không còn gấu bị nuôi nhốt lấy mật. Nhu cầu tiêu thụ mật gấu tại các đô thị đã giảm đến 61%.
Theo bà Bùi Thị Hà, 1 trong những khó khăn lớn nhất trong hành trình gần 20 năm chấm dứt nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam là thuyết phục các chủ nuôi tự nguyện chuyển giao gấu. Cùng với đó, nhu cầu tiêu thụ, sử dụng mật gấu và các sản phẩm từ gấu của 1 số bộ phận người dân vẫn thúc đẩy tình trạng nuôi nhốt, buôn bán mật gấu. Các chủ nuôi vẫn thu được lợi nhuận từ hoạt động trích hút mật gấu nên vẫn chưa chuyển giao gấu cho Nhà nước.
“Do đó trong thời gian tới, chúng ta cần có những biện pháp, hành động mạnh mẽ hơn nữa, với sự vào cuộc chủ động của các cơ quan Nhà nước để tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân. Bên cạnh đó cũng cần có những quy định, chế tài xử lý nghiêm khắc, mang tính răn đe những đối tượng quảng cáo, buôn bán mật gấu, sản phẩm từ gấu. Đây đều là những mặt hàng cấm theo quy định của pháp luật”, đại diện ENV nhấn mạnh.
Vẫn còn nhu cầu tiêu thụ, sử dụng mật gấu và các sản phẩm từ gấu đã thúc đẩy tình trạng nuôi nhốt, buôn bán mật gấu. Ảnh: ENV.
Thông tin thêm về hành trình gần 20 năm chấm dứt nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam, bà Bùi Thị Hà cho biết, nhiều năm qua, Cục Kiểm lâm và Chi cục Kiểm lâm các tỉnh, thành phố trên cả nước đã đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ dần hoạt động nuôi gấu lấy mật thông qua các hoạt động đăng ký, gắn chíp, thường xuyên theo dõi số gấu bị nuôi nhốt cũng như đảm bảo hiệu quả thực thi pháp luật về bảo vệ gấu.
Ngoài ra, các cơ quan truyền thông, báo chí cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức để tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân, giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ, sử dụng mật gấu và các sản phẩm từ gấu. Từ đó góp phần bảo vệ, bảo tồn các quần thể gấu và ngăn chặn những hoạt động vi phạm về gấu.
“Chúng tôi trân trọng sự quan tâm và cam kết của Bộ NN-PTNT, các ban ngành, các đơn vị truyền thông, báo chí cũng như quyết tâm cao của các cơ quan thực thi pháp luật, đặc biệt là ở địa phương. Chúng ta sẽ không có được những kết quả tích cực nếu như không có những nỗ lực bền bỉ của tất cả các cơ quan, đơn vị trong gần 20 năm qua”, Phó Giám đốc ENV bày tỏ.
Hà Nội vẫn là địa phương có số lượng gấu bị nuôi nhốt nhiều nhất cả nước. Ảnh: ENV.
Tuy nhiên, thống kê cho thấy, Hà Nội vẫn là địa phương có số lượng gấu bị nuôi nhốt nhiều nhất cả nước, chiếm khoảng 49% tổng số gấu bị nuôi nhốt hiện nay tại Việt Nam. Tính đến hết tháng 8/2024, vẫn còn 94 cá thể gấu đang bị nuôi nhốt trong 16 cơ sở tư nhân tại Hà Nội với 94,7% số gấu tập trung ở huyện Phúc Thọ.
Theo ENV, các cơ quan chức năng tại Hà Nội có thể triển khai một số hoạt động để mang lại hiệu quả tích cực hơn, bao gồm: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các cơ sở nuôi nhốt gấu, kịp thời phát hiện và xử lý những trường hợp nuôi nhốt, buôn bán trái phép gấu, mật gấu và các sản phẩm, bộ phận từ gấu. Đặc biệt, nỗ lực khuyến khích các chủ gấu còn lại tự nguyện chuyển giao gấu cho Nhà nước mà không cần “bồi thường”. Các cơ quan thực thi pháp luật cũng cần kịp thời xử lý những hoạt động quảng cáo, buôn bán trái phép gấu, mật gấu và sản phẩm, bộ phận khác từ gấu đang phát triển mạnh mẽ trên internet, đặc biệt là thông qua các mạng xã hội.
Năm 2005, Bộ NN-PTNT đã phối hợp với Tổ chức Bảo vệ Động vật Thế giới (WAP) triển khai việc đăng ký và gắn chíp điện tử để nhận dạng, quản lý các cá thể gấu bị nuôi nhốt.
Theo ông Lê Duy Phương, chuyên gia tư vấn của WAP, 2 đơn vị đã triển khai thực hiện chương trình giám sát mở rộng để kiểm tra các cá thể gấu ở các trang trại sau khi hoàn tất việc gắn chíp thế hệ mới. Bất kỳ cá thể gấu nào được phát hiện không có chíp và/hoặc không có hồ sơ quản lý đều bị coi là bất hợp pháp và bị tịch thu và được đưa đến các trung tâm cứu hộ của nhà nước hoặc các trung tâm cứu hộ được các tổ chức phi chính phủ tài trợ.
“Chương trình kiểm tra gấu, cùng với nỗ lực của các tổ chức phi chính phủ khác, đã góp phần không nhỏ vào việc chấm dứt nạn nuôi gấu lấy mật ở Việt Nam. Hoạt động này cũng tạo cơ hội cho các thành viên đoàn kiểm tra vận động chủ nuôi đồng ý chuyển giao gấu đến các trung tâm cứu hộ”, ông Phương cho hay.
