Lễ hội bắt cá hồ Đập Lổ, thôn Tiến Hưng, xã Thạch Hưng, TP Hà Tĩnh là một hoạt động văn hóa truyền thống, hình thành từ thập niên 80 của thế kỷ trước. Lễ hội thường được tổ chức vào ngày 12 - 13/7 âm lịch nhằm tạo không khí sôi nổi, vui tươi, kết nối tình đoàn kết giữa các thôn xóm, tạo điều kiện cho bà con nhân dân bắt được nhiều tôm cá cải thiện bữa ăn cho gia đình, đồng thời khuấy đảo bùn ở đáy đập để tái tạo nguồn thức ăn cho các loại thủy sản tự nhiên sinh sản vào mùa vụ tiếp theo.
Tuy nhiên, trải qua bao thăng trầm lịch sử, lễ hội này bị mai một. Việc khôi phục lễ hội bắt cá hồ Đập Lổ là việc làm cần thiết, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương, từng bước xây dựng hồ Đập Lổ thành nơi cung cấp nước tưới phục vụ sản xuất, vừa là điểm du lịch sinh thái, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn.
Sau tiếng trống khai hội của Ban tổ chức, khoảng 300 “nơm thủ”, chủ yếu là người dân TP Hà Tĩnh và các huyện lân cận như Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Lộc Hà đổ bộ xuống hồ bắt đầu “săn” cá.
Trong số đó, có những người đã ở tuổi xế chiều. Họ tham gia rất nhiệt tình và phấn khởi.
“Đồ nghề” chủ yếu là nơm, vó, rớ, nhủi. Ban tổ chức nghiêm cấm các loại lưới (lưới thả, lưới kéo, dạ kéo...) để đảm bảo tính công bằng và bảo vệ môi trường.
Anh Trương Công Đồng cùng một số bạn bè ở xã Đồng Môn, TP Hà Tĩnh đến địa điểm diễn ra lễ hội từ rất sớm. Sau một buổi chăm chỉ nơm, anh dành giải Nhất với chú cá gáy nặng hơn 5kg.
Ông Phương, ở xã Thạch Hưng cho biết, năm nay ông đã ngoài 60 tuổi. Mấy hôm nay, nghe tin lễ hội được khôi phục lại ông hồi hộp đến mất ăn, mất ngủ, chờ ngày được vác nơm xuống đồng.
Theo ông Phương, trước đây ông chỉ biết đến lễ hội bắt cá hồ Đập Lổ qua lời kể của cha ông nhưng bây giờ được trải nghiệm cảm giác trực tiếp nơm cá tập thể, ông thực sự phấn chấn.
Ông Hồ Quốc Tuấn, Trưởng phòng Văn hóa thông tin UBND thành phố Hà Tĩnh chia sẻ, gần 100 năm trước, hàng năm đến ngày tổ chức lễ hội bắt cá, từ sáng sớm tinh sương bà con nhân dân trong xã Thạch Hưng và các xã bạn lân cận từ già, trẻ, gái, trai đã hội tụ về đây rất đông để chờ hiệu lệnh được xuống bắt cá. Đàn ông thì mang theo nơm, lưới mò, nhủi. Các bà và chị em thì đầu đội cạu (rổ), vai mang oi trái bần, người nào cũng hồ hởi, phấn khởi vui như ngày hội.
Bây giờ phục hồi lại lễ hội cũng coi như thỏa lòng mong mỏi của nhiều thế hệ người dân xã Thạch Hưng nói riêng, Nhân dân TP Hà Tĩnh nói chung.
