Đời sống khuynh đảo
Tình trạng sụt đất, mất nước đã xảy ra với các hộ dân thuộc tổ 14, thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ từ giữa năm 2014. Ông Vũ Tất Minh, một người dân cho biết, tình trạng trên ngày càng nghiêm trọng và đến nay thì đang có nguy cơ lôi tuốt tuồn tuột những gì trên mặt đất xuống âm ti.
Gia đình ông Minh có chuồng trại chăn nuôi quy mô 60 - 70 con lợn thịt/lứa và ao thả cá trước cửa nhà. Gặp chúng tôi, ông kéo ngay đến khu nuôi lợn và chỉ cho xem những vết nứt trên tường, nền chuồng còn mới nguyên.
Ông còn nghiêng bàn tay thò hẳn vào trong khe nứt để chứng minh cho mọi người thấy. Dẫn chúng tôi ra sau vườn, ông Minh dỡ tung tấm vải bạt che hàng rào mới đổ và chỉ một số đoạn nứt chạy dài hàng mét trên bờ tường còn sót lại.
Ông Minh cũng cho biết, mấy ngày gần đây hầm khí biogas phía sau chuồng lợn thấy bốc mùi hôi thối nên đoán là bể khí đã bị kéo nứt do hiện tượng sụt lún. Bên cạnh đó, chiếc ao nuôi cá của gia đình ông cũng cạn khô, trơ khấc vết nứt lồ lộ dưới đáy.
Tương tự, tường rào bao quanh nhà ông Trần Văn Hợi dài hàng chục mét cũng bị nứt phần lớn, có đoạn vừa bị đổ sập chưa kịp xây lại.
Ông Hợi cho biết, gia đình ông vẫn sử dụng nước giếng đào để phục vụ sinh hoạt và sản xuất, giờ khô cạn không biết phải lấy nước từ đâu. Nếu sử dụng nước máy của Nhà máy nước Trại Cau thì rất tốn kém, nhất là dùng tưới tắm, chăn nuôi.
Theo thống kê của UBND huyện Đồng Hỷ, tại tổ 14 của thị trấn Trại Cau có 32 hộ dân đang đảo lộn cuộc sống bởi tình trạng trên. Trong khi đó, 3 xóm giáp ranh thuộc xã Cây Thị là xóm Kim Cương, Hòa Bình và xóm Trại Cau có tới 41 hộ dân cũng chịu chung cảnh đời sống khuynh đảo.
Bỏ hoang, không dám canh tác
Bà Trần Thị Xuân ở tổ 14, thị trấn Trại Cau cho biết, khi đang làm vườn bà phát hiện ra vết nứt hướng tâm trên mặt đất. Sau đó, thấy nước mưa chảy xuống khe nứt đó. Hiện giờ, nhiều gốc vải đã tụt xuống mặt đất khoảng 40cm.
Miệng hố sụt có bán kính lớn nhất trên 3m. Nhiều hố sụt đã xảy ra trong khu vườn, đang tạo thành những cái bẫy người và vật nuôi của gia đình. Do vậy, bà Xuân đã bỏ hoang khu vườn không dám canh tác.
Ông Nông Cao Khánh ở xóm Kim Cương, xã Cây Thị cho biết, gia đình ông có thửa ruộng hơn 1.000m2. Từ khi mỏ sắt khai thác quặng tại tầng sâu núi quặng đã dẫn đến hiện tượng mất nước canh tác tại thửa ruộng nói trên.
Nguy hiểm hơn, hiện trên thửa ruộng đã xuất hiện những hố sâu hoắm tới 3m với chu vi khoảng 4m2. Ông Khánh và người nhà đã không thể và không dám canh tác thửa ruộng đó.
Còn gia đình ông Vũ Văn Thắng ở tổ 14, thị trấn Trại Cau sở hữu trang trại lên tới 4.000 con gà thì khá gay gắt khi nguồn nước cung cấp cho chăn nuôi đang dần cạn kiệt.
Theo ông Thắng, nếu sử dụng nước sạch cho chăn nuôi thì mỗi ngày cũng tốn tới 5 - 7m3, và như thế chăn nuôi sẽ không còn lãi. Trong khi đó, nhiều khả năng nguy cơ sụt lún sẽ khiến Nhà máy nước sạch sẽ hạn chế khả năng cấp nước thời gian tới.
Ông Hoàng Văn Tuệ, Giám đốc Xí nghiệp nước sạch Trại Cau cho biết, hiện tượng mất nước đã ảnh hưởng đến công suất khai thác và khả năng cung cấp nước sạch của đơn vị.
Xí nghiệp có 2 giếng khoan (độ sâu 50m) với công suất khai thác 1.000 m3/ngày đêm, nhưng hiện chỉ hoạt động 1 giếng với công suất đạt 250m3. Ông Tuệ cho rằng, cần có phương án kịp thời mới có thể đảm bảo nguồn nước ngầm để bơm phục vụ người dân vì hiện xí nghiệp đang cung cấp nước cho gần 80% dân số thị trấn.
| Trước đây, tại khu vực khai thác quặng sắt tại moong Thác Lạc của mỏ sắt Trại Cau, tình trạng mất nước, sụt đất tương tự cũng đã xảy ra. Cơ quan TN-MT tỉnh Thái Nguyên đã kết luận về hiện tượng trên. Theo đó, việc Mỏ sắt Trại Cau bơm tháo khô moong Thác Lạc 3 gấp 28 lần mức cho phép tại khu vực có nhiều hang động cac-tơ có thể là nguyên nhân quan trọng làm mất nguồn nước ngầm, dẫn tới hiện tượng sụt lún. Tiếp đó, Liên đoàn Quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Bắc tiến hành điều tra, khảo sát. Nguyên nhân được xác định: Khu vực sụt lún có các hang Karst trong các tầng đá vôi ngầm là nguyên nhân tiềm ẩn. Còn nguyên nhân trực tiếp là do hoạt động bơm tháo khô mỏ tại moong Thác Lạc 3 của Mỏ sắt Trại Cau vượt quá công suất đã được cấp phép, tạo ra phễu làm hạ mạnh mức nước xung quanh moong; khiến nước dưới đất vận động mạnh, gây mất cân bằng tĩnh trong các tầng đất phủ, đẩy nhanh sự sụt đất, nứt đất, mất nước. Công ty Gang thép Thái Nguyên đã cùng với các cơ quan hữu quan của Thái Nguyên tiến hành đánh giá mức độ thiệt hại và hỗ trợ cho nhân dân vùng bị ảnh hưởng. |
