Lượng xe hàng đang chờ thông quan tại khu vực Bến xe Xuân Cương, Cửa khẩu Hữu Nghị. Ảnh: Tùng Đinh.
Chưa có cái Tết nào như thế
"5 năm liên tục tôi đi xuyên Tết, cùng lắm chỉ đến mùng 10 là có mặt ở nhà. Năm nay mùng 2 Tết ra đến Lạng Sơn, mà đến giờ là mùng 9 rồi vẫn chưa có dấu hiệu gì về việc sẽ xuất được hàng", tài xế Võ Châu Long nói, vẻ mặt mệt mỏi.
Được coi là người thành thạo trong giới vần vô lăng ở Bình Định, ông Long cho biết thường chủ xe sẽ liên hệ từ trước, để sau khi xuất được xe nông sản thì đánh hàng khác về, tránh chạy xe không. Đó thường là giấy, hành khô, đôi khi là linh kiện điện tử.
Thế nhưng năm nay, do Covid-19, ngày về của ông Long và cả nghìn tài xế khác ở Lạng Sơn vẫn rất xa vời. Chạy ngày thường, ông Long và đồng nghiệp thường được trả 8 triệu cho một lượt cả đi lẫn về. Dịp Tết, họ được trả 10 triệu đồng.
Tài xế sinh năm 1963 nói đã theo nghiệp lái xe, dù dịp Tết phải xa nhà nhưng họ sẵn sàng chấp nhận để kiếm thêm vài đồng cho gia đình. Song từ khi có Covid-19, mọi thứ đảo lộn cả.
Theo thống kê của Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn, tổng số phương tiện tại tỉnh này đến ngày 08/02 là 1.267 xe, tăng 44 xe so với ngày trước đó. Trong số này, có hơn 1.100 xe nông sản.
Bình quân, mỗi ngày có khoảng 50 xe hàng lên biên giới, trong khi tình hình thông quan vẫn còn trở ngại do Trung Quốc thực hiện chính sách "Zero COVID".
Ông Hoàng Khánh Duy, Phó trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn cho biết, phía Trung Quốc thông quan trở lại bắt đầu từ ngày mùng 3 Tết. Tuy vậy, từ mùng 3 đến mùng 6 Tết, do trong thời điểm nghỉ Tết nên thời gian thông quan chỉ kéo dài từ 9h - 16h hàng ngày. Từ mùng 7 Tết Nhâm Dần, thời gian thông quan đã kéo dài như trước đây.
"Ngày 7.2, năng lực thông quan tại 2 cửa khẩu Hữu Nghị và Tân Thanh đã lên tới 120 xe/ngày. Thời gian tới năng lực thông quan sẽ tiếp tục nâng lên". Ông Duy khuyến cáo các chủ hàng nên cân nhắc, thỏa thuận kỹ với đối tác Trung Quốc để tránh ùn ứ xe nông sản tại cửa khẩu.
Ước tính mỗi ngày Lạng Sơn có thể xuất không quá 120 xe, nên lượng xe nông sản lên cửa khẩu chỉ nên ở mức 50-70 xe. Nếu vượt quá số lượng này, rất có thể nhiều xe nông sản phải nằm chờ lâu, ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa.
Bữa cơm đứng của các tài xế quê Bình Định trong Bến xe Bảo Nguyên, Cửa khẩu Tân Thanh. Ảnh: Tùng Đinh.
Ăn cơm đứng, lo hết gạo
Gần chục năm nay Lạng Sơn mới có một cái Tết lạnh như xuân Nhâm Dần. Rét buốt, sương lạnh. Khung cảnh dường như cũng tiêu điều hơn khi gạo, đồ ăn mang theo đã gần cạn.
"Mai ngày ăn hai bữa thôi nhé, gạo sắp hết rồi mà ngày nào cũng ba bữa là chịu không thấu", ông Long nói với 5 tài xế khác đang ở cạnh.
Nhóm tài xế Bình Định, Khánh Hòa thường đậu xe cạnh nhau, ăn chung do cũng gần gũi về địa lý và khẩu vị. Họ mượn bếp của Bến xe Bảo Nguyên tại huyện Văn Lãng. Đây là bến dành cho xe xuất khẩu nông sản tại Lạng Sơn.
Bữa cơm của nhóm tài xế diễn ra ngay cạnh thùng container chở thanh long. Có đầy đủ thịt gà, cá kho, rau cải. "Thịt cá thì cấp đông, để trong thùng xốp rồi mang theo. Rau thì gửi tiền nhờ cánh xe ôm mua giúp. Gạo thì dễ hơn, nhưng không nghĩ là lần này đi lâu thế nên xe nào cũng gần hết", tài xế Huỳnh Văn Lại, người Khánh Hòa, giải thích.
Chừng 10 phút, bữa cơm kết thúc. Vài người đi xin nước sôi pha ấm trà. Vài người khác chọn cách leo lên cabin ngồi lướt điện thoại, hoặc gọi về cho người thân. Có người lại ra thắp hương trước xe, khấn vái mong sớm được thông quan để về nhà.
"Cả Tết không ở nhà rồi, cũng nhớ vợ với 2 con gái. Nhưng cuộc sống mưu sinh mà, mình phụ thuộc thị trường bên kia nên cũng đành chịu chứ không biết sao", anh Lại nói.
Đôi mắt tài xế vừa bước qua tuổi 40 hoe đỏ khi nói về gia đình. Anh bảo cái nghiệp của mình gắn với cơm đường, cháo chợ, nên sớm quen rồi. Chỉ có điều, thấy gia đình khác đi chơi Tết thì cũng chạnh lòng đôi chút.
"Con gái nên dễ bảo hơn con trai. Nhà tôi không cho các cháu dùng mạng xã hội như Zalo hay Facebook, muốn gọi cho ba thì đều phải xin phép mượn máy của mẹ. Tụi nó lớn rồi, hôm nào cũng hỏi ba bị ngoáy mũi test Covid có đau không. Hỏi rồi hai chị em cứ xúm vào trước màn hình, nói thương ba lắm", Lại nói, giọng hơi nghèn nghẹn.
Lại khoe các con thương ba mẹ vất vả, nên từ bé có ý thức tự giác, đi học cũng chăm ngoan. Cô cả 10 tuổi, năm nào cũng được học sinh giỏi. Cô lớn 7 tuổi, cũng không kém cạnh gì.
Cánh tài xế thắp hương ở đầu xe trong những ngày nằm chờ thông quan. Ảnh: Tùng Đinh.
Đề xuất giao nhận hàng bằng "cắt container"
Trao đổi với chúng tôi, đại diện Công ty cổ phần vận tải thương mại Bảo Nguyên (Công ty Bảo Nguyên), cho biết đơn vị này đã quyết định thành lập Đội lái xe chuyên trách vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu qua khu vực cửa khẩu Tân Thanh – Pò Chài thuộc khu vực kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn, theo hướng dẫn của nhà chức trách.
Sau khi có quyết định thành lập Đội lái xe chuyên trách, Công ty Bảo Nguyên đã tuyển được 40 lái xe và đã kịp thời bố trí thực hiện nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa.
Tuy nhiên tình hình thông quan hàng hóa vẫn chậm, phía Trung Quốc yêu cầu các phương tiện chở hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam do lái xe chuyên trách Việt Nam điều khiển phương tiện đến Km0 thì phải thực hiện việc phun khử khuẩn. Sau đó, tài xế chuyên trách Trung Quốc lái vào nội địa.
Với mô hình giao xe trên đường biên giới hiện đang áp dụng dự kiến năng lực thông quan hàng xuất khẩu tối đa chỉ đạt 40 xe/ngày.
Các xe container Việt Nam trở về sau khi chuyển hàng thành công cho phía Trung Quốc. Ảnh: Tùng Đinh.
Theo Công ty Bảo Nguyên, hình thức giao nhận hàng hóa như hiện nay tại khu vực mốc 1088/2-1089, qua theo dõi cho thấy tiến độ giao xe hàng rất chậm do phía bạn có quá ít lái xe chuyên trách, thời gian mở cửa ngắn (khoảng 4 giờ /ngày); phải chờ lực lượng kiểm dịch Trung Quốc phun khử khuẩn xong sau khoảng 60 phút lái xe chuyên trách bên bạn mới được phép lái xe sang;
Nếu tiếp tục thực hiện phương thức giao nhận này đề nghị phía bạn tăng cường phương tiện và nhân lực làm công tác phun khử khuẩn đồng thời tăng số lượng xe cho một lần giao nhận, tăng thời gian làm thủ tục thông quan.
Kiến nghị về việc này, đại diện Công ty Bảo Nguyên cho biết: "Đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn, các Sở, ban, ngành và các lực lượng chức năng công tác trên khu vực cửa khẩu sớm làm việc với phía nước bạn Trung Quốc thống nhất hình thức giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu ổn định, lâu dài, hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo công tác phòng chống dịch. đề nghị áp dụng hình thức giao nhận hàng bằng hình thức (cắt Container) như phía nước bạn Trung Quốc đề xuất áp dụng trong buổi đối thoại trước Tết Nguyên đán Nhâm Dần".
Cũng liên quan vấn đề này, đại diện Công ty Xuân Cương cho rằng có thể nghiên cứu phương án tạo "bong bóng" chống dịch cho các xe xuất nhập khẩu. Theo đó, các xe hàng chỉ được chạy theo một tuyến kín, cố định ở khu vực cửa khẩu, chỉ chuyển container chứ không cần chuyển cả xe.
"Nếu thực hiện được điều này thì năng lực thông quan sẽ tăng nhiều lần so với hiện nay mà vẫn đáp ứng được yêu cầu chống dịch", đại diện Công ty Xuân Cương chia sẻ.
Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn cho biết, tính đến 8h ngày 9/2 số lượng xe hàng tồn tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh là 1.373 xe, tăng 106 xe so với 1 ngày trước đó. Trong đó, cửa khẩu Hữu Nghị tồn 728 xe, cửa khẩu Tân Thanh là 643 xe, cửa khẩu Chi Ma là 2 xe. Trong đó, hơn 1.100 xe hàng là hoa quả, nông sản.
