Từ nhiều năm nay, khô cá dứa, nhất là khô cá dứa Cần Giờ (TP.HCM) đã trở thành một loại đặc sản được ưa chuộng ở Nam bộ. Nhưng bây giờ người tiêu dùng lại thấy "sợ"!
Nghe danh về khô cá dứa Cần Giờ đã lâu, lại đã từng được nếm thử hương vị đặc biệt của nó trong những lần đi công tác Cần Giờ, nên lần này, khi tới thị trấn Cần Thạnh (trung tâm huyện Cần Giờ), tôi quyết định ghé vô cái chợ lớn nhất ở đây. Chợ Cần Thạnh nằm ngay sát bờ biển, nên nhìn đâu cũng thấy hàng hải sản. Tại sạp của ông Năm Ốm, tôi ướm hỏi về khô cá dứa, ông Năm Ốm lấy ra cho tôi xem mấy bịch khô cá dứa nhìn khá ngon mắt. Hỏi giá bao nhiêu, ông Năm thủng thẳng bảo loại ngon nhất giá 340 ngàn đ/kg, loại thường 250 ngàn đ/kg.
Tạm lấy giá của ông Năm làm cơ sở, tôi đi khảo giá ở một số sạp khác trong chợ thì thấy lạ là giá rất khác nhau. Có một số sạp cũng báo giá gần với giá của ông Năm, nhưng cũng có sạp lại báo giá rẻ… giật mình: Khô cá dứa loại ngon nhất chỉ khoảng 240 - 250 ngàn đ/kg, loại thường chỉ khoảng 140 - 150 ngàn đ/kg. Thấy giá quá chênh nhau, tôi gọi điện hỏi một anh bạn là dân bản địa. Anh bạn cười bảo “Giá khô cá dứa loại ngon nhất mà chỉ trên 200 ngàn, loại thường chỉ trăm rưỡi, không chừng đó là khô cá dứa giả. Chính xác đó là khô cá tra mạo danh khô cá dứa”.
Khô cá dứa bán ở chợ Cần Thạnh
Tôi hỏi làm thế nào để phân biệt khô cá tra với khô cá dứa, anh bạn nói rằng, khô cá dứa dưới lớp da không có mỡ, còn dưới lớp da của khô cá tra thì có mỡ. Tôi nhìn lại chỗ gọi là khô cá dứa giá rẻ, đúng là có lớp mỡ thật. Tôi quay lại sạp của ông Năm Ốm, xem lại mấy bịch khô cá dứa ở đây, không thấy có lớp mỡ ấy. Tôi hỏi ông Năm về chuyện khô cá dứa thật, giả, ông Năm cười buồn “Trước đây ở Cần Giờ chỉ có khô cá dứa thật thôi. Nhưng mấy năm nay thì toàn khô cá tra, khô cá vồ cờ giả làm khô cá dứa không à. Khách xa tới Cần Giờ dễ mua phải khô cá dứa giả lắm”.
Anh Tuấn, chủ vựa hải sản Triệu Vy ở Khu du lịch 30-4 (xã Long Hòa, Cần Giờ) cũng cho hay, do cá dứa chủ yếu đánh bắt từ tự nhiên, nên thường khá khan hiếm. Vì thế, khô cá dứa thường có giá cao và không đáp ứng đủ nhu cầu người tiêu dùng. Nắm bắt cơ hội đó, nhiều người đã mua khô cá tra để giả làm khô cá dứa nhằm bán giá cao kiếm lời. Do cá dứa và cá tra là họ hàng gần gũi với nhau, hình dáng tương tự nhau, nên nếu người bán hàng lấy khô cá tra mà nói là khô cá dứa, người tiêu dùng rất dễ bị mắc bẫy. Chỉ có dân Cần Giờ mới phân biệt được khô cá dứa với khô cá tra qua việc dưới lớp da có lớp mỡ hay không. Nhưng phân biệt kiểu ấy thường chỉ đúng với loại khô một nắng.
Còn khô 2-3 nắng thì sẽ khó phân biệt hơn. Lúc này chỉ có thể phân biệt bằng cách nhìn kỹ xương sống của khô cá. Nếu đúng là cá dứa, xương sống sẽ có khe hở nhỏ giữa các đốt, đốt gai cũng nhỏ hơn so với cá tra. Nói rồi, anh Tuấn cho tôi xem 2 một miếng khô cá dứa và một miếng khô cá tra. Đúng là ở miếng khô cá tra, khe hở giữa các đốt xương sống hẹp hơn, đốt gai nhỏ hơn so với cá tra. Nhưng nếu chỉ đưa ra một miếng khô cá tra mà không có khô cá dứa để đối chứng, tôi cũng chẳng thể nào chỉ nhìn vào xương cá mà biết được rằng đó là khô cá dứa giả.
Theo anh Tuấn, chủ vựa hải sản Triệu Vy, hiện nay, nhiều thương lái đã mang khô cá dứa lên rao bán tận trên TP HCM, mà trong đó có không ít người vì hám lợi nên đã trộn lẫn khô cá tra với khô cá dứa. Vì thế, số người tiêu dùng mua phải khô cá dứa giả đang ngày càng nhiều lên.
Trở về TP.HCM, tôi gọi điện hỏi chị Thanh, chủ một cơ sở chế biến khô cá tra ở An Giang. Chị Thanh cho hay, giá khô cá tra loại 1 hiện là 110 ngàn đ/kg. Như vậy, nếu mua khô cá tra loại 1 rồi chỉ cần đổi tên thành khô cá dứa loại 1, người ta đang dễ dàng bỏ túi tới 130 - 140 ngàn đ/kg. Một khoản lợi nhuận quá hấp dẫn. Trong khi đó, những người làm khô cá dứa thật ở Cần Giờ lại đang điêu đứng với nạn khô cá dứa giả, nhất là khi nhiều du khách khi tới Cần Giờ đã không còn dám mua khô cá dứa vì sợ dính hàng giả. Ngay cả những hộ đang tiến hành nuôi cá dứa ở Cần Giờ thay cho việc đánh bắt từ tự nhiên, cũng tỏ ra lo lắng không kém, bởi khô cá dứa giả, thì cũng sẽ ảnh hưởng tới đầu ra của loài cá mới nuôi này.
