'Nếu không hiểu nông dân nghĩ gì, mọi chiến lược đều không thành công'

Tạo động lực, nền tảng để phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn

Chiều 16/8, Bộ NN-PTNT và Trung ương Hội Nông dân Việt Nam cùng làm việc để bàn về các nội dung phối hợp giữa hai đơn vị trong giai đoạn tới về phát triển "Tam nông".

Ông Lương Quốc Đoàn – Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, chia sẻ: Hội Nông dân là một đoàn thể “vừa có lợi thế vừa yếu thế”. Đặc biệt, phương thức hoạt động của tổ chức Hội ngày xưa chủ yếu là kế hoạch tập trung. Qua đó tập hợp, tuyên truyền vận động nông dân triển khai thực hiện Chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Nhưng trong bối cảnh ngày nay không còn phù hợp nữa, phương thức hoạt động của Hội là sắp xếp, tổ chức lại để công tác tuyên truyền, vận động của Hội đi vào thiết thực hơn.

Trên cơ sở đó, ông Lương Quốc Đoàn đề xuất 12 hoạt động mà Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và Bộ NN-PTNT có thể hợp tác để cùng bồi dưỡng, đào tạo nghề cho lao động nông thôn gồm: tuyên truyền vận động phát triển kinh tế tập thể, phát triển sản phẩm OCOP, xây dựng thương hiệu và chỉ dẫn địa lý; bảo vệ môi trường nông thôn; đề xuất các chính sách về “Tam nông”, giám sát sử dụng vật tư nông nghiệp, hỗ trợ nông dân khởi nghiệp, kết nối tiêu thụ nông sản và chuyển đổi số trong nông nghiệp...

“Hội Nông dân có thế mạnh tuyên truyền vận động, Bộ NN-PTNT có thế mạnh về quản lý Nhà nước về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Bởi vậy, trong giai đoạn tới, hai bên cần xây dựng chương trình phối hợp chặt chẽ hơn để vừa tạo động lực, vừa tạo nền tảng cho các cấp Hội Nông dân và ngành nông nghiệp thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình”, ông Lương Quốc Đoàn chia sẻ.

"3 đỉnh tam giác" trong phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng: Một đất nước muốn phát triển phải có 3 đỉnh tam giác là Nhà nước, thị trường và xã hội”. Trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn, Bộ NN-PTNT được coi là một đỉnh và đỉnh thứ ba (xã hội) là nông dân mà tiêu biểu là Trung ương Hội Nông dân Việt Nam. Đỉnh tam giác còn lại là doanh nghiệp.

“Nhiều khi sự phối hợp của chúng ta còn mang tính hình thức, chúng ta không hiểu được giá trị thực sự của sự phát triển khi ba đỉnh tam giác này gần nhau, hài hoà với nhau, tôn trọng nhau, bên này tạo điều kiện để bên kia phát triển”, “Tư lệnh” ngành nông nghiệp chia sẻ.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định: Bộ NN-PTNT không thể đi một mình được vì bản thân nông nghiệp là chuỗi ngành hàng, bị tác động bởi tâm lý xã hội nông thôn, tâm lý người nông dân... Chúng ta ngồi ở đây mà không hiểu nông dân nghĩ gì thì mọi chiến lược đều không thành công.

Ông cũng lý giải vì sao các hội nghị/lớp tập huấn, đào tạo nghề cho nông dân không hiệu quả. Đó là vì các lớp đào tạo nghề cho nông dân quá chú trọng đến kỹ thuật. Cán bộ tập huấn cũng không nói bằng giọng của nông dân, cảm xúc của nông dân.

“Chúng ta phải nói bằng ngôn ngữ như ông bà của chúng ta thường sử dụng, nó tạo cho ta cái gì đó thật thà, dung dị. Chứ chúng ta không nên nói những thuật ngữ quá hàn lâm và cao siêu như 'chuyển đổi số', nông dân rất khó nghe, khó hiểu và rất khó tương tác”, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT chia sẻ. “Nhiều khi, không gian của buổi tập huấn cần gắn với những không gian dung dị, đời thường, chứ nhiều khi chúng ta mời bà con đến hội nghị hoành tráng quá khiến các học viên cảm thấy không thoải mái".

6 nội dung hợp tác trọng tâm

Tại cuộc họp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề xuất 6 hoạt động cụ thể để Bộ NN-PTNT và Trung ương Hội Nông dân tập trung phối hợp trong giai đoạn tới. Đầu tiên là vận động nông dân tham gia kinh tế tập thể theo kết luận của Bộ Chính trị.

Đây là nhiệm vụ cực kỳ khó khăn mà Hội Nông dân cần tham gia để giải đáp cho "lời nguyền" sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, mạnh ai người ấy làm, cạnh tranh không lành mạnh. Trước mắt, chúng ta không cần làm dàn trải mà vận động nông dân tham gia các hợp tác xã để phát triển vùng nguyên liệu tập trung, xây dựng chuỗi giá trị tại 11 tỉnh, 75 huyện theo Đề án của Bộ NN-PTNT đã xác định.

Thứ hai, Bộ NN-PTNT và Hội sẽ cùng nhau vận động nông dân đăng ký tham gia xây dựng mã số định danh vùng trồng, vùng nuôi. Trước mắt, ưu tiên triển khai tại 11 tỉnh, 75 huyện và hơn 100 xã xây dựng vùng nguyên liệu tập trung đã nêu ở trên, lấy đó làm kinh nghiệm để triển khai trong giai đoạn tiếp theo. Theo quy định của Luật Trồng trọt, Luật Chăn nuôi và Luật Thuỷ sản, chúng ta phải chứng nhận mã số định danh vùng trồng, vùng nuôi để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tiến tới xây dựng thương hiệu nông sản. Điều đó sẽ tạo ra sự thay đổi rất lớn trong nhận thức của nông dân.

Thứ ba, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, Hội Nông dân cần tham gia hỗ trợ các lớp huấn luyện nông dân để nâng cao năng lực cộng đồng. Từ đó người nông dân đúng nghĩa là chủ thể của nông thôn mới. Nội dung các lớp tập huấn bao hàm cả nội dung dạy nghề, dạy kiến thức tổng quan về lập kế hoạch sản xuất, phân tích thị trường, ứng dụng khoa học công nghệ, hợp tác sản xuất kinh doanh... chứ không phải dạy họ nuôi con này, trồng cây kia mà không biết thị trường ở đâu.

Thứ tư, hai bên cần phối hợp tổ chức chung các diễn đàn liên quan đến nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Vì hàng năm bên nào nào cũng làm, nếu kết hợp nguồn lực để cùng triển khai thực hiện thì vừa tiết kiệm vừa mang lại hiệu quả.

Thứ năm, cần tạo dựng, giới thiệu, tôn vinh hình ảnh người nông dân tử tế, người nông dân thông minh. Trong đó, xác định tiêu chí đánh giá cụ thể, ví dụ, người nông dân không chỉ sản xuất, kinh doanh giỏi mà còn phải chia sẻ với cộng đồng, tham gia kinh tế tập thể,...

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT cũng tâm sự: “Tôi trăn trở về vấn đề thiếu lực lượng khuyến nông cơ sở. Do đó, hai bên cần bàn bạc để đào tạo các hội viên hội nông dân tiêu biểu và đưa họ cùng tham gia tổ khuyến nông cộng đồng để hỗ trợ bà con. Bởi đây chính là lực lượng gần nông dân nhất, họ cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nông dân hàng ngày”.