Nhạc sĩ Chu Minh (1931 - 2023).
Nhạc sĩ Chu Minh có tên khai sinh là Triệu Đạt Hiền. Nhạc sĩ Chu Minh chào đời ngày 5/1/1931 trong một gia đình công chức khá giả tại Hà Nội và bắt đầu học đàn vĩ cầm từ năm 11 tuổi.
Nhạc sĩ Chu Minh được đào tạo chính quy tại Nhạc viện Bắc Kinh, Trung Quốc. Trở về nước, ông làm Hiệu trưởng Trường Văn hóa Nghệ thuật Tây Bắc rồi làm Chủ nhiệm khoa Sáng tác Lý luận Chỉ huy của Trường Âm nhạc Việt Nam từ năm 1965 đến năm 1994. Nhạc sĩ Chu Minh được phong học hàm Phó Giáo sư.
Được xem là một nhân vật trong dòng nhạc bác học tại Việt Nam, nhạc sĩ Chu Minh sáng tác cả khí nhạc và ca khúc. Giai đoạn kháng chiến chống Pháp, nhạc sĩ Chu Minh có các ca khúc “Chiến thắng biên giới”, “Hoa sen”, “Ta yêu Cụ Hồ”, “Lớp người công nhân”… Giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, nhạc sĩ Chu Minh có các ca khúc “Đường đi trăm nẻo”, “Lời ca mở tuyến”, “Tự hào ta đi lên, ơi Việt Nam”...
Sau ngày đất nước thống nhất, nhạc sĩ Chu Minh có thêm một số ca khúc như “Màu xanh ánh mắt quê hương”, “Đừng buồn nghe em”...
Ở lĩnh vực khí nhạc, nhạc sĩ Chu Minh có những tác phẩm “Sonate 1”, “Sonate 2”, “Sonate 3”, "Tổ khúc khăn quàng đỏ" viết cho piano, giao hưởng “Tuyến đầu”, giao hưởng thơ “Thành phố Hồ Chí Minh - dáng đứng Việt Nam”, nhạc kịch “Tiếng ru”...
Đặc biệt, ca khúc “Người là niềm tin tất thắng” được nhạc sĩ Chu Minh viết trong sự xúc động khi tin Bác mất, đã trở thành tác phẩm kinh điển của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam: “Đất nước nghiêng mình, đời đời nhớ ơn/ Tên Người sống mãi với non sông Việt Nam/ Lời thề sắt son theo tiếng Bác gọi/ Bốn ngàn năm dồn lại hôm nay/ Người sống trong muôn triệu trái tim/ Hồ Chí Minh, Bác Hồ Chí Minh/ Đẹp nhất tên Người rạng rỡ núi sông/ Vì độc lập tự do đường lên phía trước rực màu cờ sao”.
Với những đóng góp miệt mài cho cộng đồng, nhạc sĩ Chu Minh được trao tặng Giải thưởng Nhà nước năm 2001 và Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2017. Nhạc sĩ Chu Minh thổ lộ: “Tôi đã ba lần đi trên đường mòn Hồ Chí Minh thời kháng chiến, năm lần được gặp Bác Hồ. Khi ở ATK, tôi đã có cơ hội nhìn thấy Người bằng da, bằng thịt lần đầu tiên để rồi những hình ảnh ấy đã khiến tôi cầm bút và sáng tác ca khúc về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc từ khi còn là chàng thanh niên 21 tuổi”.
Nhạc sĩ Chu Minh có hai người con gái, Triệu Tú Vân và Triệu Tú My đều hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp. Triệu Tú Vân công tác tại Hội Nhạc sĩ Việt Nam, còn Triệu Tú My làm giảng viên dương cầm tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam.
Nhạc sĩ Chu Minh đã có công đào tạo nhiều thế hệ nhạc sĩ Việt Nam. Một trong những học trò thành đạt của nhạc sĩ Chu Minh là nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân đương kim Chủ tịch Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam.
Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân chia sẻ: “Thầy Chu Minh sở hữu một sự nghiệp đồ sộ hoành tráng, nổi trội hơn người, mà không phải ai cũng biết tường tận và đánh giá đúng về công lao của ông. Đó là sự nghiệp trồng người - nghề dạy sáng tác âm nhạc (sáng tác là một nghề!). Hơn nửa thế kỷ qua, thầy Chu Minh miệt mài truyền dạy cho các lớp nhạc sĩ, mà nhiều người trong số họ nay đã lên ông, lên bà, đã thành danh nổi tiếng, nhưng không ai có thể nối tiếp và vượt qua kỷ lục đào tạo như ông.
Dạy sáng tác là một nghề đặc biệt, vô cùng khó! Không phải ai sáng tác được (thậm chí sáng tác hay) là dạy người khác được. Ông là một trong số ít nhạc sĩ thành đạt hội tụ đầy đủ phẩm chất, trình độ và nhân cách của một người nhạc sĩ sáng tác - một người thầy.
Thầy Chu Minh truyền hết những gì tinh túy nhất cho học trò thân yêu với hy vọng họ sẽ là thế hệ nối tiếp mạch nguồn âm nhạc trong tương lai. Hy vọng đó của ông một phần đã trở thành hiện thực!
Ở ông có hai niềm say mê: Sáng tác và Dạy học. Cả hai lĩnh vực ông đều đi đến tận cùng, yêu đến tận cùng và dâng hiến đến tận cùng. Ông quan niệm: Âm nhạc phải đi bằng “hai chân”: Thanh nhạc và Khí nhạc. Ông cứ đi miệt mài trên những cung bậc thăng trầm của cuộc đời bằng “đôi chân” vững vàng đó. Chính đó là bí quyết thành công trong sự nghiệp sáng tạo của ông”.
