Ông Sơn cụt - người gác cổng bãi giữa sông Hồng

Từ kiếp sống lang bạt…

Những ngày đầu xuân, tôi tìm đến bãi giữa sông Hồng để gặp ông Tô Mai Sơn (sinh năm 1966, Hà Nội). Trước bãi bơi cựu chiến binh, một căn chòi tạm dựng bằng ván gỗ và khung sắt sừng sững giữa khoảng đất trống. Khi tôi cất tiếng gọi, từ trong chòi, một người đàn ông gầy gò, gương mặt hốc hác, lộ rõ những chiếc xương sườn, hé cửa nhìn ra. Chúng tôi ngồi trò chuyện bên hiên chòi cho đến khi trời tối mịt.

Tuổi trẻ của ông Sơn cũng từng tràn đầy khát vọng như bao chàng trai đôi mươi khác. Thế nhưng, một vụ tai nạn đã cướp đi bàn chân trái và để lại thương tật vĩnh viễn trên cánh tay trái. Nỗi uất ức vì khiếm khuyết cơ thể đẩy ông vào vòng lao lý sau một lần đánh người. Bi kịch chưa dừng lại ở đó. Trong thời gian thi hành án, ông mất cả cha mẹ, mất luôn căn nhà của gia đình.

Ông kể lại: "Hồi đó, anh rể và chị dâu vào thăm, bảo tôi ký giấy tờ. Nghĩ là thủ tục sang tên nhà từ bố mẹ sang anh chị, tôi ký mà không nghi ngờ gì. Đến khi được ân xá, tôi mới hay căn nhà đã bị bán cho người khác từ bao giờ...".

Ra tù, ông Sơn bơ vơ giữa dòng đời. Không nhà cửa, không người thân, ông lang bạt khắp nơi, làm đủ thứ việc để kiếm sống. Cuối cùng, ông dạt về bãi giữa sông Hồng. Ban đầu, ông được một chủ vườn nhãn cho dựng tạm chiếc lán trong vườn, ban ngày đi làm thuê, ban đêm trông coi vườn. Công việc chẳng cố định, ai thuê gì ông làm nấy: bốc vác, dọn dẹp chợ, phụ nấu than cho hàng phở...

Nhưng rồi, vườn nhãn bị bán, ông lại mất chỗ nương thân. Không còn nơi nào để đi, ông quay lại bãi giữa, sống cạnh bãi bơi cựu chiến binh. Dần dần, ông gắn bó với nơi này, xem đây như nhà, những người bơi lội ở bãi trở thành anh em thân tình.

Suốt gần 20 năm, ông Sơn đã quen với nắng gió, bão tố sông Hồng. Chỉ với một chân và một tay lành lặn, ông vẫn kiên cường bám trụ, bất chấp những cơn lũ dữ, bất chấp cơn bạo bệnh Covid-19 hành hạ.

… đến người canh cửa bãi giữa

Ở bãi giữa, thiên tai không phải thứ duy nhất ông Sơn phải đối mặt. Ông từng nhiều lần đương đầu với trộm cắp, giữ bình yên cho khu vực. Nhớ lại cơn bão Yagi năm ấy, khi nước lũ dâng cao, dân cư phải di tản, bãi giữa chỉ còn lác đác vài người bám trụ.

Trong đêm tối, ông phát hiện một chiếc xuồng máy lặng lẽ tiếp cận căn nhà nổi của ông bà Thành Thủy gần đó. Trên xuồng, ngoài vài thanh niên lạ mặt, còn có gà, dê và nhiều vật dụng sinh hoạt như nồi niêu, quạt, bảng năng lượng...

Ông Sơn bình tĩnh bước tới, nói rành rọt: "Tôi trông coi cái bè này, cũng chẳng lạ gì các cậu. Mai mất gì, công an có hỏi, tôi sẽ chỉ thẳng ra đấy...". Đám thanh niên lầm lì nhìn nhau rồi lẳng lặng chèo xuồng đi.

Tôi hỏi: "Ông không sợ à? Một thân một mình, nhỡ có chuyện gì thì sao?". Ông Sơn cười khẽ: "Tôi nói với họ bằng sự tử tế, lịch sự, mà tôi cũng đâu có làm gì sai mà phải sợ?".

Chúng tôi bật cười, tiếng cười vang khắp bãi bơi. Một vài người đang khởi động gần đó ngoảnh lại nhìn, tỏ vẻ khó hiểu.

Ngồi sâu hơn vào căn chòi của ông Sơn, tôi bất ngờ vì mọi thứ đều là đồ mới: ba cái nồi, chiếc bếp từ, vài chiếc bát và cả một điếu cày mới tinh. Hỏi ra mới biết, trận bão số 3 đã cuốn trôi hết đồ đạc, những thứ tôi đang thấy đều do thành viên câu lạc bộ bơi lội tặng ông.

Ở phía cánh cửa có tấm ảnh đen trắng của ông. Ông kể: "Cái này là hồi tôi cứu một anh người tây ngấp ngoải dưới sông. Sức tôi yếu, không kéo được anh vào bờ, tôi mới gọi một anh đang khởi động trước khi bơi ra kéo vào cùng. May quá, anh tây sống rồi chụp tặng tôi bức ảnh...".

Tiền công ít ỏi kiếm được mỗi ngày chỉ đủ trang trải tối thiểu. "Ngày nào làm nhiều thì được 200-300 nghìn, ít thì 50-60 nghìn. Nhưng công việc không đều, có khi cả tuần chẳng ai thuê. Hôm nào kiếm được trăm nghìn, tôi trích 30 nghìn mua ít thịt, ăn dè hai ngày...", ông Sơn kể.

Mở nồi thức ăn, tôi thấy chỉ có su hào kho cùng vài miếng mỡ. Vậy mà, giữa cuộc sống chật vật ấy, ông vẫn cưu mang hai chú chó ông đặt tên là Mực và Vàng như những người bạn tri kỷ.

"Mình đi làm dọn dẹp ở quán cơm, quán phở thì xin họ đồ ăn thừa về cho tụi nó. Họ cho mà, bỏ đi cũng phí... Hơn nữa, có ông bên phố hay mang đồ ăn cho chó khu này, Vàng với Mực cũng được hưởng phần...", ông kể, ánh mắt trìu mến nhìn hai con vật đang nằm bên hiên chòi.

Không chỉ là bạn, Mực và Vàng còn giúp ông trông coi bãi giữa. Mỗi tối, ông xích Vàng lên vườn hoa phía trên bãi bơi, còn Mực nằm gác ngay cửa chòi, giữ nhà cho ông.

Cuộc trò chuyện của chúng tôi bị ngắt quãng khi vài người bơi lội đến chào ông Sơn, chơi đùa với Mực và Vàng một lát rồi bắt đầu khởi động. Tôi đứng dậy chào tạm biệt. Ông nói với theo: "Hôm nào xuống mang cho chú ít thuốc lào nhé!".

Tôi cười, đáp: "Chắc chắn rồi chú!" Rời bãi giữa khi trời đã chập choạng tối, trong lòng tôi vẫn còn vương vấn về người đàn ông đơn độc giữa bãi bồi, nhưng chưa bao giờ gục ngã trước số phận.