Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận “về việc thanh tra trách nhiệm của UBND tỉnh trong quản lý, sử dụng đất đai, đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường; hoạt động khai thác cát, đất, đá, sỏi và quản lý đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Gia Lai”. Tại đây, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ loạt sai phạm của các dự án điện gió có tổng mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng ở Gia Lai.
Không đủ năng lực tài chính nhưng vẫn được ‘ưu ái’
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, dự án nhà máy điện gió Phát triển Miền núi do Công ty Cổ phần Điện gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 1 có công suất 50 MW, tổng mức đầu tư hơn 1.900 tỷ đồng) và dự án nhà máy điện gió Chế biến Tây Nguyên do Công ty Cổ phần Năng lượng gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 2 - mức đầu tư 1.917 tỷ đồng), được thực hiện tại huyện Chư Prông.
Dự án điện gió tại huyện Chư Prông. Ảnh: Tuấn Anh.
Cả 2 dự án do Công ty điện gió 1 và 2 làm chủ đầu tư được thành lập vào tháng 4/2020 có trụ sở tại 18 Hùng Vương TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai. Cả 2 dự án đều đăng ký vốn điều lệ là 25 tỷ đồng, cổ đông chi phối là bà Nguyễn Thị Sen, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần chè Bầu Cạn.
Liên quan đến sai phạm, 2 dự án được Sở Kế hoạch và Đầu tư cùng các sở ngành ham mưu UBND tỉnh cấp chủ trương đầu tư vào cùng 1 ngày 21/7/2020 mà chủ đầu tư không đảm bảo năng lực tài chính. Dẫn đến, sau khi được cấp chủ trương đầu tư, trong vòng 1 tháng, khi chưa hoàn thành thủ tục đất đai, chưa đầu tư thì đến tháng 8/2020 đã bắt đầu chuyển nhượng cổ phần. Đến ngày 6/11/2021 đã bán 99,7% cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài.
Ngoài ra, 2 dự án này được UBND tỉnh Gia Lai điều chỉnh bổ sung phần diện tích đất tại xã Thăng Hưng, huyện Chư Prông cho Công ty điện gió 2 là không đúng vị trí được phê duyệt bổ sung quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, 2 dự án chậm tiến độ, hết thời hạn đầu tư (Công ty điện gió 1 mới hoàn thành thi công lắp đặt 10/15 turbine và Công ty điện gió 2 mới hoàn thành lắp đặt 2/15 turbine), nhưng cơ quan chức năng buông lỏng quản lý, không tham mưu thu hồi tiền ký quỹ với số tiền hơn 16 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, 2 dự án này còn xây dựng khi chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa thẩm định phê duyệt thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công là vi phạm Luật Xây dựng năm 2014.
Trước đó, Báo Nông nghiệp Việt Nam đã từng đưa tin, UBND tỉnh Gia Lai 'ưu ái' cho doanh nghiệp trong việc lướt sóng 2 dự án điện gió, thu về hàng trăm tỷ đồng.
Cụ thể, dù không có kinh nghiệm về điện gió, nữ đại gia Nguyễn Thị Sen vẫn trở thành chủ đầu tư của 2 dự án có tổng vốn đầu tư gần 4.000 tỷ ở Gia Lai. Hai dự án sau đó nhanh chóng được bán cho doanh nghiệp nước ngoài, nhanh giống như cách mà nữ đại gia này được UBND tỉnh Gia Lai ký Quyết định chủ trương đầu tư.
Đụng đâu cũng thấy sai phạm
Cũng theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, Dự án Nhà máy điện gió Hưng Hải Gia Lai do Công ty Cổ phần đầu tư và Phát triển phong điện Gia Lai làm chủ đầu tư. Dự án này được xây dựng tại xã Yang Trung, huyện Kông Chro với công suất 100MW, tổng vốn đầu tư hơn 3.700 tỷ đồng.
Sở Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu UBND tỉnh cấp chủ trương đầu tư trong khi doanh nghiệp không đảm bảo năng lực tài chính theo yêu cầu (góp vốn tương đương 20% tổng mức đầu tư dự án).
Điều đáng nói, dự án không nằm trên các xã Yang Bắc, xã An Thành, xã Hà Tam, huyện Đak Pơ theo văn bản của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, các Sở, ngành tham mưu UBND tỉnh chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư bổ sung phần diện tích các xã trên mà không xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, để một phần dự án xây trên đất không có quy hoạch năng lượng. Ngoài ra, chủ đầu tư không có xác nhận thuê đất, bàn giao đất với diện tích sử dụng tạm thời hơn 26ha đã triển khai xây dựng là vi phạm Luật Đất đai 2013.
Các dự án điện gió sai phạm đang bị đề nghị chuyển hồ sơ sang Bộ Công an. Ảnh: Tuấn Anh.
Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra sai phạm của dự án Nhà máy điện gió Chơ Long do Công ty Chơ Long thực hiện tại huyện Krông Chro tổng mức đầu tư hơn 6.200 tỷ đồng (nhà máy 1) và dự án Nhà máy điện gió Yang Trung do Công ty Yang Trung thực hiện tại huyện Kông Chro (nhà máy 2) có tổng mức đầu tư hơn 6.500 tỷ đồng.
Cụ thể, khi UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư, ông Nguyễn Nam Chung là đại diện pháp luật của 2 dự án điện gió trên (Nhà máy 1 và Nhà máy 2). Chủ đầu tư không có vốn góp chủ sở hữu tương ứng với 20% tổng mức đầu tư của từng dự án. Hơn nữa, ông Chung từng bị UBND tỉnh Hoà Bình xử lý về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích (năm 2020) nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư vẫn tham mưu UBND tỉnh cấp chủ trương đầu tư cho Nhà máy 1 và Nhà máy 2 là thiếu trách nhiệm, vi phạm Nghị định số 43 của Chính phủ và Thông tư 30 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Trong quá trình thực hiện 2 dự án, chủ đầu tư khởi công xây dựng khi chưa được UBND tỉnh cho thuê đất (là hành vi chiếm đất bị nghiêm cấm), chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa phê duyệt thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công và không thực hiện lập kế hoạch bảo vệ môi trường trước khi thực hiện dự án nhưng cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý đất đai, môi trường, đầu tư, xây dựng vi phạm Luật Đất đai 2013, Luật Xây dựng năm 2014, Luật bảo vệ môi trường 2014 và Luật Đầu tư năm 2020.
Ngoài ra, quá trình thực hiện 2 dự án còn để xảy ra 1 số vi phạm như đến thời điểm tháng 12/2021, dự án chậm tiến độ, hết thời hạn đầu tư, chưa nghiệm thu công trình, chưa được giãn, điều chỉnh tiến độ nhưng cơ quan chức năng buông lỏng quản lý, không thu hôi tiền ký quỹ với tổng số tiền hơn 77 tỷ đồng.
Đặc biệt, UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành Quyết định cấp chủ trương đầu tư cho Công ty Chơ Long thực hiện dự án, trong đó có 98.500m2 đất quy hoạch lâm nghiệp là không đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Thực tế, Công ty Chơ Long đã thi công dự án điện gió trên đất quy hoạch lâm nghiệp trước khi chuyển mục đích sử dụng đất vi phạm những hành vi bị cấm theo Điều 12 Luật Đất đai năm 2013 nhưng cơ quan chức năng của tỉnh đã buông lỏng quản lý, không phát hiện xử lý.
Trước những sai phạm của các dự án điện gió, Thanh tra Chính phủ đã kết luận, trách nhiệm để xảy ra tồn tại, thiếu sót nêu trên thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách, Giám đốc các sở Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, NN-PTNT, Công thương, Thương binh và Lao động xã hội; Chủ tịch và Phó Chủ tịch các huyện Chư Prông, Kông Chro. Cùng với đó, Thanh tra Chính phủ cũng đã kiến nghị Bộ Công an điều tra sai phạm tại các dự án điện gió ở Gia Lai theo kết luận của Thanh tra Chính phủ.
