Thông tin của mọi quốc gia đều theo chủ trương, đường lối chung. Tôi thấy các thông tin ngành thủy sản các nước có điểm nhất quán: (1) Cái gì không hay thì hạn chế thông tin, thậm chí không thông tin; (2) Cái gì tuy tốt, nhưng thông tin rộng rãi không có lợi thì hạn chế thông tin hoặc thông tin khéo léo; (3) Cái gì tuy không tốt, nhưng thông tin rộng rãi có lợi thì tin lan rầm rộ.
Dẫn chứng là, khi tôm nuôi thất bại (theo ý 3) thì Thái Lan thông tin ồn ào, nhằm đưa thông điệp tới nhà tiêu dùng là hàng ít, giá phải cao. Khi tôm thu nhiều, giá tôm ở chợ tôm Mahachai không bao giờ ghi giảm như thực tế, chỉ ghi giảm nhẹ trên các thông tin rộng rãi.
Khi tôm nuôi trúng, đầu vụ họ không bao giờ thông tin, gần cuối vụ mới “tổng kết” là tôm tăng sản lượng bao nhiêu phần trăm. Điều này theo ý 2, bởi thông tin sớm tình hình cung tăng, thì sẽ bị người mua ép giá.
Những quốc gia đối thủ của ta như Ấn Độ, tôm của họ cũng bị sự cố ở các thị trường nhưng có bao giờ thấy thông tin “tổng kết” như ta năm 2014 thủy sản bị trả về 24.000 tấn, năm 2015 là 8.000 tấn. Từ cách đặt vấn đề trên, tôi góp ý:
- Thủy sản xuất khẩu bị trả về là "vết thương" lâu năm, chưa thể lành của ngành chế biến, nhưng cũng là vết thương chung của ngành nông nghiệp theo nghĩa rộng.
Quan điểm chúng ta không giấu cái không hay, phải nêu ra để nhìn nhận thấu đáo và tìm giải pháp chữa trị, khắc phục. Cuộc họp của Bộ NN-PTNT cuối tháng 11 vừa qua, có nêu thông tin hàng bị trả về. Các báo nhà thông tin ồn ào. Các báo nước ngoài dẫn tin.
Thế là khách hàng của công ty tôi từ Canada, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc gởi tin… đầy âu lo cho mối quan hệ thương mại thủy sản với đối tác từ Việt Nam.
Nhìn cho thấu đáo, năm 2014 hàng bị trả về 24.000 tấn, năm nay còn 1/3. Đó là tín hiệu tốt, sao không đặt tít bài viết có hướng bào chữa, động viên và theo ý số 2.
Theo tôi đáng lẽ cái tít nên là "Năm 2015 thủy sản xuất khẩu không đạt đã có sự cải thiện" thì thỏa đáng hơn. Cái tít trên báo vô tình như xát thêm muối vào vết thương của ngành như đã nói.
- Cuối cột 1 đầu cột 2 của bài viết, tác giả phân tích nguyên nhân hàng trả về có nói một số DN chế biến XK thủy sản sử dụng kháng sinh trong bảo quản, áp dụng HACCP lỏng lẻo…
Tôi thống kê, thấy rằng để xuất khẩu thủy sản đạt 1 triệu USD, các nhà máy chế biến tốn 80-100 triệu đồng cho chi phí kiểm tra sản phẩm các mặt.
Thí dụ năm nay, xuất khẩu thủy sản đạt 7 tỷ USD, ngành mất 5-7 tỷ đồng cho chi phí này. Con số quá lớn, không thể nói DN chế biến lấy kháng sinh bảo quản, họ sẽ tự giết chết mình. Tuy nhiên, theo tôi biết cũng không loại trừ một số thủy sản khô, giá rẻ rơi vào tình huống này khi DN đi thu mua gom.
Thực ra, rủi ro từ các chất cấm trong thủy sản xuất khẩu nằm ở ngoài tường rào nhà máy; tập trung ở khâu nuôi trồng, bảo quản khai thác…
Tình hình nuôi tôm của ta là manh mún, thực trạng này không ai chối bỏ được; làm sao nhà máy quản lý xuể số hộ, địa bàn nuôi tôm rộng lớn; rủi ro cho nhà máy chế biến là rất cao (nên dẫn đến chi phí kiểm tra ngất ngưởng nhằm ngăn chặn rủi ro trong chế biến, nhưng không trọn vẹn), và hàng trả về là điều không nhà máy nào muốn, thiệt hại sẽ vô cùng lớn.
Tóm lại, cân nhắc khi nói rằng DN chế biến XK thủy sản sử dụng kháng sinh trong bảo quản, dù chỉ là một số. Bởi số này rất, rất nhỏ, không thể nêu lên là một nguyên nhân đáng ghi, kẻo bị báo nước ngoài khai thác thì xuất khẩu thủy sản đang rối càng thêm khó.
Nói rõ ra nguyên nhân là ở sự không đồng bộ trong việc cho phép sử dụng kháng sinh. Thí dụ trong nuôi thủy sản cấm sử dụng Cloramphenicol, Enrofloxacine, nhưng Bộ NN-PTNT cho phép sử dụng cho vật nuôi trên cạn và Bộ Y tế cho sử dụng trị bệnh ở người.
Việc quản lý bán thuốc kháng sinh lỏng lẻo, người nuôi thấy ao tôm có sự cố thì mua thuốc dễ dàng, xài thuốc tự ý. Nhà máy làm sao quản lý xuể. Khó khăn đang vây quanh nhà máy, các DN đang khốn khổ tìm đường bơi cho tôm, cá. Hãy tiếp tay hơn là bàng quan trong câu chữ.
Sự góp ý này xuất phát từ tình hình chung, tôi không đả phá bất kỳ nhà báo nào.
