Mây, tre, cói, thảm lập 'kỷ lục 2 năm', hướng tới mục tiêu 'tỷ đô'

Số liệu trên được Tổng cục Hải quan thống kê. Tính chung trong 3 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sản phẩm mây, tre, cói, thảm đạt 212,07 triệu USD, tăng 28,3% so với cùng kỳ năm 2023.

Đây là tín hiệu đáng mừng bởi trong tháng 2, nhóm sản phẩm này giảm mạnh do thời gian nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài, chỉ đạt 47,26 triệu USD, giảm 40,7% so với tháng 1/2024; giảm 16,7% so với cùng kỳ năm 2023. 

Theo Cục Xuất nhập khẩu, ngoại trừ khoảng thời gian tháng 2, sản phẩm mây, tre, cói, thảm tăng trưởng đều đặn trong đầu năm 2024. Mới nhất, trong kỳ từ ngày 5/3 đến 19/3, sản phẩm này đạt kim ngạch 37,83 triệu USD USD, tăng 14,5% so với kỳ trước (từ ngày 20/2 đến 5/3).

Trước đó, tính chung cả năm 2023, nhóm hàng này đã thu về cho Việt Nam hơn 733 triệu USD, giảm 10,4% so với cùng kỳ năm 2022. Mức giảm so với năm 2022 dần thu hẹp qua những tháng cuối năm cho thấy sự khởi sắc trong xuất khẩu.

Về cơ cấu, kim ngạch xuất khẩu thảm đạt 22,89 triệu USD, tăng 20,7% so với kỳ trước; lục bình đan đạt 5,45 triệu USD, tăng 26,8%; tre đan đạt 2,77 triệu USD, tăng 4,4%; cói đan đạt 2,12 triệu USD, tăng 2,7%; mây đan đạt 1,53 triệu USD, tăng 28,6%.

Trong kỳ vừa qua, sản phẩm mây, tre, cói, thảm xuất khẩu sang 59 thị trường; trong đó chủ yếu là xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 14,48 triệu USD, tăng 8,4%; Vương quốc Anh đạt 2,75 triệu USD, tăng 30,4%; Nhật Bản đạt 2,26 triệu USD, tăng 3,1%; Tây Ban Nha đạt 2,19 triệu USD, tăng 9,1%...

Một số lô hàng xuất khẩu đạt giá cao gồm: Thảm cói hình chữ nhật kích thước 300x1.080cm, xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ có giá 238,1 USD/cái; ghế mây, kích thước 85x85x74cm, xuất khẩu sang thị trường Puerto Rico có giá 200,0 USD/cái; bàn cốt tre, khảm trai kích thước 91xH44,5cm, xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ có giá 127,3 USD/cái; bàn sơn mài cốt tre (bộ 3), kích cỡ 109x40xH76cm x 1; 50x40xH50cm x 2, xuất khẩu sang thị trường Anh có giá 124,0 USD/bộ.

Việt Nam nằm trong nhóm xuất khẩu lớn sản phẩm mây, tre, cói, thảm. Các chuyên gia nhận định, khả năng chiếm lĩnh 10 - 15% thị phần thế giới là hoàn toàn khả thi. Khi quy mô thị trường tre toàn cầu dự kiến đạt 82,9 tỷ USD vào năm 2028, mây, tre có thể mang về hàng tỷ USD cho Việt Nam.

Cơ hội cho Việt Nam chiếm lĩnh thị trường mây, tre đan rất nhiều bởi diện tích tre trong nước lên đến 1,5 triệu ha, phân bố ở hầu hết các tỉnh trên cả nước, trong đó có 37/63 tỉnh có diện tích trên 10.000ha. Tài nguyên tre Việt Nam phong phú và đa dạng với hàng trăm loài, trong đó có một số loài kinh tế cao như luồng, lùng, trúc sào, lồ ô, bương, tầm vông, tre gai.

Đặc biệt, cả nước có trên 1.000 làng nghề mây tre đan, chiếm 24% tổng số các làng nghề thủ công mỹ nghệ. Trong đó, khu vực phía Bắc và miền Trung tập trung nhiều về các sản phẩm mây tre lá và cói, còn khu vực Tây Nam bộ tập trung nhiều các sản phẩm về bèo tây, lá buông. 

Thừa nhận thời cơ cho mây, tre Việt Nam nhưng ông Lê Bá Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xuất khẩu hàng Thủ công mỹ nghệ (Vietcraft) cho rằng, xu hướng tiêu dùng và sử dụng sản phẩm thủ công mỹ nghệ đã thay đổi, đòi hỏi quy trình sản xuất phải minh bạch, rõ ràng, từ vùng nguyên liệu đến cả quá trình làm ra sản phẩm.

Đồng thời, các làng nghề cần thiết kế đẹp hơn, áp dụng công nghệ thông tin giúp sản phẩm đáp ứng được các yêu cầu thị trường, cũng như có nhiều thông điệp hơn về giá trị nhân văn và giá trị văn hóa.

Ông Ngọc cũng cho biết, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đang chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các thị trường như Ấn Độ, Mexico, Thái Lan… Do đó, ông khuyến cáo doanh nghiệp, HTX, người sản xuất nên khai thác thêm một số thị trường như Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mexico, Chile… bên cạnh các thị trường truyền thống.

"Nếu đầu tư phát triển hệ thống thiết kế một cách bài bản cho ngành hàng, kim ngạch xuất khẩu chắc chắn không dừng lại như hiện nay và sẽ sớm vươn lên nhóm tỷ USD", ông Ngọc nhận định.

Hiện Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) đã đưa ra những thông điệp ngừng tăng lãi suất và tiến tới xem xét giảm lãi suất trong năm 2024. Lạm phát đang hạ nhiệt, việc làm gia tăng, xây dựng và mua bán nhà đất có tín hiệu tích cực. Trong khi đó, vấn đề hàng tồn kho đang dần được khắc phục mở ra nhiều cơ hội tại thị trường xuất khẩu số một cho mây, tre, cói, thảm.

Ngược lại, tại thị trường Canada, tỷ giá thấp so với USD khiến hàng hóa Việt Nam khó cạnh tranh và lợi thế thuế quan mà Hiệp định CPTPP mang lại cho hàng xuất khẩu Việt Nam sẽ dần mất. Tại EU, các quy định về chống gây mất rừng (EUDR) sẽ có hiệu lực từ tháng 12/2024 nhưng đang chờ đề xuất các nội dung cụ thể cho Việt Nam.

"Tận dụng tối đa thị trường Hoa Kỳ lúc này" là thông điệp mà bà Dương Minh Tuệ, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) đưa ra trong bối cảnh hiện tại. Bà Tuệ cho rằng, phân khúc thị trường xuất khẩu truyền thống đã và đang gặp nhiều thách thức do cầu tiêu dùng toàn cầu còn yếu, hàng rào bảo hộ gia tăng, nhiều quốc gia tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt.

Trên cơ sở đó, doanh nghiệp nên nghiên cứu phát triển, tìm kiếm đối tác thông qua thương mại điện tử. Doanh số hàng nội thất và thủ công mỹ nghệ vẫn tăng trưởng vượt bậc trên không gian này. Vì vậy, đây có thể xem là một hướng đi mới cho doanh nghiệp.

Nhờ đóng góp của sản phẩm mây, tre, cói, thảm, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong quý I/2024 đạt 3,4 tỷ USD, tăng 18,9% so với cùng kỳ năm 2023. Hiện đơn hàng tại nhiều doanh nghiệp đã phục hồi tới 80 - 90%. Có doanh nghiệp đã có đơn hàng đến giữa năm 2024.

Năm 2024, triển vọng thương mại toàn cầu được dự báo chưa thật khởi sắc. Tuy nhiên, những tín hiệu phục hồi tích cực của một số thị trường chủ lực như Hoa Kỳ, EU… đã đem lại sự lạc quan cho ngành xuất khẩu đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ Việt Nam.