Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến thông tin về kết quả nghiên cứu, sản xuất vacxin dịch tả lợn Châu Phi. Ảnh: Tùng Đinh.
Tại Việt Nam, bệnh dịch tả lợn Châu Phi (DTLCP) lần đầu tiên xâm nhiễm vào tháng 2/2019, sau đó lây lan ra phạm vi cả nước, buộc phải tiêu hủy trên 6 triệu con lợn, thiệt hại trên 30.000 tỷ đồng, ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số CPI năm 2020.
Đến nay, dịch bệnh còn xảy ra ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước. Nguy cơ bệnh DTLCP tiếp tục phát sinh và lây lan là rất cao nếu không có vacxin phòng bệnh hiệu quả, do đặc điểm của virus DTLCP rất nguy hiểm đối với lợn, có khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường, đường lây truyền rất phức tạp, chăn nuôi nông hộ vẫn chiếm tỷ lệ lớn, chưa đảm bảo các yêu cầu chăn nuôi an toàn sinh học.
Ngay từ khi bệnh DTLCP xuất hiện tại Việt Nam, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống, tổ chức nghiên cứu sản xuất vacxin phòng bệnh.
Từ đó, Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo Cục Thú y và các doanh nghiệp có tiềm năng, nguồn lực, kinh nghiệm tổ chức nghiên cứu, sản xuất, đăng ký lưu hành vacxin DTLCP.
Vacxin dịch tả lợn châu Phi NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco sẽ giúp ngành chăn nuôi đối phó hiệu quả hơn với dịch bệnh này. Ảnh: Tùng Đinh.
Đầu tháng 11/2019, sau khi các nhà khoa học của Hoa Kỳ công bố nghiên cứu thành công chủng virus DTLCP nhược độc đã được cắt bỏ đoạn gen ASF-G-Delta I177L, lãnh đạo Bộ NN- PTNT đã cử lãnh đạo Cục Thú y sang Hoa Kỳ dự họp, gặp trực tiếp với các chuyên gia Hoa Kỳ để bàn phối hợp nghiên cứu, sản xuất vacxin DTLCP.
Từ tháng 2/2020, việc nghiên cứu, sản xuất vacxin chính thức được thực hiện cùng với sự phối hợp của các chuyên gia Hoa Kỳ. Bộ đã chỉ đạo Cục Thú y thống nhất và ký Thỏa thuận chung (MOU) hợp tác kỹ thuật với Viện Nghiên cứu Nông nghiệp (ARS) thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) để làm cơ sở cho các bên triển khai thực hiện.
Từ tháng 7/2020, Bộ chỉ đạo cho phép nhập khẩu chủng giống virus DTLCP nhược độc cắt gen dùng để nghiên cứu, sản xuất vacxin phòng, chống bệnh DTLCP tại Việt Nam.
Ngay sau khi tiếp nhận chủng giống ASFV-G-∆I177L từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ vào tháng 9/2020, Công ty Navetco đã khẩn trương triển khai nghiên cứu, trải qua 5 lần thử nghiệm trong phòng thí nghiệm.
Kết quả 100% số lợn tiêm vacxin được bảo hộ khi công cường độc trong phòng thí nghiệm; trong điều kiện sản xuất đã bảo hộ được trên 80% số lợn được tiêm vacxin khi công cường độc với chủng virus gây bệnh DTLCP tại Việt Nam; độ dài miễn dịch của vacxin kép dài 6 tháng sau tiêm phòng.
Vacxin dịch tả lợn châu Phi NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco.
Bộ NN-PTNT đã thành lập các Hội đồng khoa học cấp cơ sở, cấp Bộ và tổ chức hàng chục cuộc họp với sự tham dự của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, nhà quản lý và nhà sản xuất vacxin thú y để nghiên cứu, đánh giá rất kỹ lưỡng báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học, hồ sơ đăng ký lưu hành vacxin DTLCP NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco.
Kết quả nghiên cứu, sản xuất vacxin NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco sau khi được các nhà khoa học độc lập đánh giá rất kỹ lưỡng đã được chấp nhận công bố trên các Tạp chí khoa học uy tín của thế giới và Tạp chí Khoa học thú y của Việt Nam.
Ngày 17/5/2022, Viện Nghiên cứu Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cũng đã có thư chính thức gửi Cục Thú y Việt Nam xác nhận vacxin NAVET-ASFVAC đảm bảo an toàn, hiệu lực.
Trong thời gian tới, Bộ NN-PTNT tiếp tục chỉ đạo tổ chức nghiên cứu, đánh giá chất lượng vacxin cho các đối tượng lợn khác (lợn nái, lợn đực giống); độ dài miễn dịch, độ ổn định của vacxin trong các điều kiện bảo quản, sử dụng khác nhau; đánh giá các yếu tố nguy cơ có thể ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả vacxin trong điều kiện sản xuất, chăn nuôi.
Dịch tả lợn Châu Phi nguy hiểm thế nào?
Bệnh Dịch tả lợn Châu Phi (DTLCP) không lây sang người, chỉ xảy ra trên lợn, có đặc điểm lây lan nhanh, gây bệnh ở mọi lứa tuổi và mọi loại lợn (bao gồm cả lợn nuôi các loại và lợn rừng), tỷ lệ chết cao lên đến 100%.
Do virus DTLCP có sức đề kháng cao nên sau khi khỏi bệnh lâm sàng, lợn vẫn có khả năng mang virus trong thời gian dài và có thể trở thành vật chủ mang trùng suốt đời, do vậy nếu để xảy ra bệnh sẽ rất khó để loại trừ được mầm bệnh.
Đã hơn 100 năm qua kể từ khi bệnh DTLCP được phát hiện, mặc dù có hơn 4.000 công trình nghiên cứu liên quan đến virus DTLCP và phát triển vacxin của các nhà khoa học được công bố, tuy nhiên, trên thế giới chưa có vacxin thương mại phòng bệnh DTLCP.
Theo thống kê của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) và Tổ chức Nông nghiệp, lương thực Liên hiệp quốc (FAO), bệnh DTLCP được coi là mối đe dọa đối với ngành chăn nuôi lợn trên toàn thế giới.
Cấp giấy phép và giám sát sử dụng NAVET-ASFVAC
Trên cơ sở báo cáo nghiên cứu, đánh giá, thẩm định kỹ lưỡng của Cục Thú y; ý kiến kết luận và đề xuất của các Hội đồng khoa học cấp Bộ, Hội đồng đăng ký lưu hành vacxin thú y; kết luận Hồ sơ đăng ký lưu hành vacxin NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco đáp ứng đầy đủ các yêu cầu để được cấp Giấy chứng nhận lưu hành theo đúng quy định của Luật Thú y, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, Bộ NN-PTNT chỉ đạo Cục Thú y chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan cấp Giấy chứng nhận lưu hành đối với vacxin NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco theo quy định.
Bên cạnh đó, tổ chức giám sát chất lượng vacxin NAVET-ASFVAC (đối với chỉ tiêu vô trùng, an toàn và hiệu lực bằng phương pháp công cường độc) của 10 lô vacxin được sản xuất liên tiếp.
Tổ chức giám sát việc sử dụng NAVET-ASFVAC sau khi cấp giấy phép lưu hành theo 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Sử dụng vacxin NAVET-ASFVAC ở diện hẹp; số lượng vacxin dự kiến được phép sử dụng 600.000 liều.
Giai đoạn 2: Sau khi có báo cáo đánh giá kết quả sử dụng vacxin NAVET-ASFVAC ở giai đoạn 1, Cục Thú y báo cáo Bộ NN-PTNT chỉ đạo sử dụng vacxin ở phạm vi toàn quốc.
