Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, cuối năm 2010 việc xây dựng kho dự trữ lúa gạo ở ĐBSCL phải hoàn thành để đưa lượng kho đủ sức chứa từ 2 triệu tấn lên 4 triệu tấn. Kế hoạch được các bộ ngành, địa phương ủng hộ nhiệt tình nhưng đi vào triển khai lại gặp không ít khó khăn.
Ông Phạm Thanh Bằng, PTGĐ TCty Vinafood 1 cho biết: Hiện nay các chi nhánh kho chứa lúa gạo ở ĐBSCL có sức chứa từ 40-60 ngàn tấn giúp việc tiêu thụ lúa gạo cho bà con nông dân rất hiệu quả. TCty đang đầu tư xây dựng các kho chứa lúa gạo hiện đại từ khâu mua lúa của nông dân đến sấy, bóc vỏ, lau bóng và chở đi xuất khẩu. TCty còn đang tiến hành xây dựng nhà máy tái chế nguyên liệu phụ phẩm từ vỏ trấu để làm nguyên liệu củi trấu.
Chỉ tiêu xây dựng hệ thống kho chứa 500 ngàn tấn của Vinafood 1 hiện đã triển khai được hơn 300 ngàn tấn tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Hậu Giang, Cần Thơ và Tiền Giang. Tuy nhiên, DN gặp rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm vị trí xây dựng kho. Đặc thù của kho chứa lúa gạo phải gần sông để tiện cho việc vận chuyển đường thủy. Hiện tại phải thuê đất xây dựng kho chứa với thời hạn ngắn và nhiều biến động về giá. DN muốn mua đất không được đứng tên chủ sở hữu vì là DN nhà nước.
Ông Nguyễn Thọ Trí, PTGĐ TCty Vinafood 2 cho biết: DN không thể tìm đất tốt để xây dựng kho chứa. Dự án phải nhờ địa phương tham gia rất phiền hà và tốn kém. Ông Trí dẫn chứng về đề án kho chứa của Vinafood 2 tại huyện Châu Thành (Hậu Giang), lãnh đạo địa phương phải bồi hoàn cho dân, giao lại cho DN với mức giá 350.000 đồng/m2, giá quá cao nên không thể nào tiến hành xây kho bãi nổi.
Ngoài ra, các dự án xây dựng kho chứa còn bị nghẽn ở khâu đấu thầu do thủ tục phức tạp vì DN không được chỉ định thầu. Bên cạnh đó, việc xây dựng phải mất một năm rưỡi và 3 tháng chuẩn bị trước đó mới có thể đưa vào vận hành. Chưa kể khó khăn về vốn và nhiều rào cản khác. Hiện đã có rất nhiều DN nhỏ rao bán kho chứa, có thể mua và cải tạo lại nhưng lại nghi ngại về chất lượng.
Ông Phí Quang Đức, Quyền GĐ Chi nhánh kho Cái Sắn cho biết thêm: Kho Cái Sắn (An Giang), thuộc Vinafood 1 tọa lạc tại phường Mỹ Thạnh (Long Xuyên, An Giang) là một trong những hệ thống kho chứa lớn nhất ĐBSCL. Tổng diện tích hơn 21,4 ha bao gồm 2 kho có sức chứa 40 ngàn tấn và nhiều công trình phụ trợ khác. Bên trong các kho chứa là những dây chuyền chế biến gạo xuất khẩu hiện đại. Kho nằm trên quốc lộ 91B, sau lưng là sông Hậu thuận lợi cho việc giao thương. Vào cao điểm vụ hè thu, bình quân mỗi ngày ở đây có thể thu mua đến 900 tấn gạo. Hệ thống kho được đầu tư kinh phí xây dựng trên 128 tỷ đồng, đưa vào hoạt động từ tháng 3/2010 đến nay.
Cùng với kho Cái Sắn là kho Tân Dương có sức chứa 60 ngàn tấn tại huyện Lấp Vò (Đồng Tháp) nằm trong hệ thống khu chứa hiện đại 500 ngàn tấn mà Vinafood 1 xây dựng tại ĐBSCL. Sắp tới, với dự án kho 18 ha tại Kiên Giang được triển khai, Vinafood 1 sẽ mua trực tiếp lúa thay vì gạo lức như hiện nay. Toàn bộ quá trình chế biến gạo từ bóc vỏ đến đánh bóng đều khép kín với hạt gạo chất lượng cao và các chế phẩm từ trấu sẽ được xuất khẩu vào các thị trường khó tính chưa tiếp cận được.
Tuy nhiên, theo ông Đức hiện tại xây dựng hệ thống kho bãi chỉ được cấp phép đất trong thời gian 50 năm và đóng nộp tiền thuê đất cho tỉnh hàng năm. Nếu vào khu công nghiệp mua đất để phát triển kho cũng gặp khó vì bấy lâu nay ngành kho bãi chứa lúa gạo phải thuận lợi về mặt đường thủy. Nếu vận chuyển bằng xe chi phí tăng gấp 2-3 lần và tốn nhiều thời gian hơn.
