Trải qua nhiều thăng trầm nhưng chưa bao giờ người nuôi bò sữa ở Đơn Dương (Lâm Đồng) lại đối mặt với “nghịch cảnh” như hiện nay – đó là giá thu mua sữa hiện ở mức cao hơn nhiều so với trước đây, nhưng người chăn nuôi bò sữa lại “khóc đứng khóc ngồi”. Giải thích cho tình cảnh éo le này, bà Lê Thị Tuyết- một hộ chăn nuôi bò sữa ở Đơn Dương cho biết: “Giá sữa NM đưa ra 5.000đ, rồi 6.000đ, gần 7.000 đồng/lít, nhưng ác cái là họ đánh giá chất lượng sữa quá thấp”.
Qua tìm hiểu, hiện nay đầu ra sản phẩm của người chăn nuôi bò sữa ở Đơn Dương chủ yếu là bán cho NM Sữa Trường Thọ (Cty Vinamilk), thông qua khâu trung chuyển là Cty CP Sữa Lâm Đồng, đơn vị trực tiếp đứng ra ký nhận sản phẩm. Theo quy định, giá sữa bò được NM Sữa Trường Thọ thu mua gắn với nhiều loại phẩm cấp như: loại A – 6.700 đồng/lít, loại B – 5.500đ/lít, loại C – 4.000đ/lít và loại D – 2.500đ/lít sữa tươi. Việc đánh phẩm cấp chất lượng là đúng, nhưng điều đáng nói là nó được làm rất tù mù. Ông Bùi Quốc Quân, ở thôn Cầu Sắt, xã Tu Tra (Đơn Dương) cho biết: “Dù vẫn nhập sữa tươi cho Trường Thọ như mọi lần, vẫn cho bò ăn đầy đủ theo chế độ thức ăn như trước đây, nhưng chất lượng khô và chất lượng béo lại quá thấp so với chuẩn, dẫn đến tiền sữa giảm hàng triệu đồng”.
Thê thảm nhất là trường hợp bà Nguyễn Thị Vinh, ở thôn 1, xã Đạ Ròn (Đơn Dương), cách đây 2 tháng bà nhập 2 tạ sữa nhưng không nhận được đồng nào do bị trừ hết tiền khô, tiền béo không đạt tiêu chuẩn. Hiện nay tiền sữa gia đình bà thu được tuần lên tuần xuống, không biết lấy cơ sở nào để điều chỉnh chế độ thức ăn cho bò.
Ông Hoàng Ngọc Vinh - một hộ hiện chăn nuôi 13 con bò sữa, giống HF thuần chủng Hà Lan, trong đó có 6 con bò đang trong chu kỳ cho sữa thì bức xúc: “Giá sữa chênh lệch nhiều quá, 1 lít sữa hiện giá cao nhất là 6.700đ/lít, trong khi gia đình bán được chừng 5.000đ/lít, cứ mỗi ngày tôi bán 1 tạ sữa thì coi như mất không 160.000đ rồi”.
Quá bức xúc vì nghi ngờ việc đánh phẩm cấp chất lượng sữa thiếu minh bạch và không chuẩn xác, nhiều hộ gia đình chăn nuôi bò sữa đã tự làm thử nghiệm. Và họ thật sự ngỡ ngàng khi kết quả thu được lại càng khẳng định thêm sự nghi ngờ của mình là đúng. Hộ ông Vũ Minh Đức lấy sữa vắt từ cùng một con bò, ở cùng một thời điểm, sau đó chia ra hai mẫu khác nhau, một mẫu đứng tên ông là Vũ Minh Đức (mã số DR 276), một mẫu đứng tên vợ của ông là bà Lê Thị Cửu (mã số DR 264). Kết quả chất lượng khô lấy từ mẫu ông Đức đứng tên bị trừ 1.200 đồng/lít, chất lượng béo bị trừ 300 đồng/lít; còn mẫu đứng tên bà Cửu bị trừ tiền khô là 700 đồng/lít và không bị trừ tiền béo.
Đánh giá chất lượng sữa không đồng nhất, lại còn trả kết quả chậm.Trung bình không dưới một tuần, kể từ ngày cung ứng nguồn sữa tươi cho đơn vị thu mua sữa, người chăn nuôi bò sữa ở Đơn Dương mới nhận được kết quả xét nghiệm phẩm cấp chất lượng sữa bò của mình, do NM Sữa Trường Thọ quy định. Ông Nguyễn Văn Thức - Trạm Trưởng trạm thu mua sữa Đạ Ròn (Cty CP Sữa Lâm Đồng) cho biết, mẫu phân tích sữa lấy ngẫu nhiên trong những mẫu sữa bò của bà con trong 7 ngày nhập sữa rồi tính tiền. Thông thường sữa được lấy từ trạm Đạ Ròn và chuyển về TP HCM trong vòng 24 giờ để phân tích.
Cho đến giờ phút này, câu hỏi “Vì sao sữa không đảm bảo chất lượng?” của người chăn nuôi bò sữa ở Đơn Dương vẫn chưa tìm được lời giải đáp. Do thành phần dinh dưỡng, con giống, chế độ chăm sóc hay quá trình vận chuyển, bảo quản các mẫu sữa không đảm bảo, máy phân tích không chính xác? Chưa ai lý giải được.
Trước thực tế người chăn nuôi bò sữa đang phải đánh đu với sự lên xuống thất thường của giá sữa từ biệc đánh phẩm cấp chất lượng của nhà thu mua, hiện đã có nhiều hộ gia đình phải đầu tư chăn nuôi cầm chừng, thậm chí là rao bán bò sữa. Điển hình như nông dân Nguyễn Văn Đại, ở thôn 1, xã Đạ Ròn (Đơn Dương), đầu năm gia đình ông có 15 con bò sữa trong chuồng nhưng hiện đã bán hết, chỉ còn giữ lại 7 con. Trước đó, gia đình ông không được nhập sữa vì cho rằng sữa bò chất lượng kém. Nguồn sữa bị trả lại gia đình mang về cho gia súc uống, phần còn lại phải đem đổ.
KS Trần Trung Chánh - Phụ trách công tác khuyến nông, Trung tâm Nông nghiệp huyện Đơn Dương: “Theo tôi chất lượng con giống bò sữa ở Đơn Dương rất tốt và đạt nhất so với các địa bàn khác trong tỉnh. Vì vậy nếu cho rằng việc đánh phẩm cấp chất lượng sữa tươi đạt thấp mà nguyên nhân xuất phát từ con giống bò sữa là không thuyết phục. Ông Bùi Mạnh Tuấn – cán bộ thú y, Dự án bò sữa Đơn Dương: “Cùng một con bò, chế độ thức ăn như vậy, chất lượng cám cũng y chang, tất cả đều cùng một barem từ đầu đến cuối nhưng chất lượng sữa thì tuần này cao, tuần kia thấp, đây là một lý do rất khó phân giải”.
