Chợ là một trong những hạng mục của trung tâm thương mại của xã, chợ được xây dựng nhằm ổn định, phát triển kinh tế - xã hội nói chung và phát triển dịch vụ thương mại địa phương nói riêng và là một trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM).
Tuy nhiên, hạng mục này đã gây ra sự lãng phí ngân sách rất lớn bởi kể từ khi xây chợ xong, nhiều nơi chợ gần như bỏ hoang, trở thành nơi nhốt trâu, bò … và chỉ ít năm đã xuống cấp nghiêm trọng.
Chỉ tính riêng tại huyện Con Cuông (Nghệ An), thực hiện chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM đã có 5 xã tiến hành xây dựng chợ, nay 3 chợ hoàn thành thì đều bị bỏ hoang (chợ Mậu Đức, chợ Thạch Ngàn và chợ Yên Khê).
Chợ Mậu Đức xây xong rồi bỏ hoang
Chợ Mậu Đức được khởi công xây dựng từ năm 2001 và đến năm 2003 hoàn thành với số vốn đầu tư 446.822.000 đồng, được trích từ ngân sách tỉnh Nghệ An. Các chợ Thạch Ngàn và chợ Yên Khê cũng được đầu tư xây dựng cả tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước, nhưng cả hai chợ này không được dân vào họp, nên bỏ hoang cho trâu, bò ở hoặc trở thành nơi chứa chấp các tệ nạn xã hội.
Một điều cần quan tâm là trước khi xây dựng chợ phải khảo sát tâm lý, tập quán và nhu cầu buôn bán, trao đổi hàng hóa của bà con. Việc xây dựng chợ vừa qua đã thể hiện việc yếu kém của đội ngũ qui hoạch - thiếu tầm nhìn, chưa thực sự sâu sát với người dân, tiểu thương, chưa nắm rõ đặc thù riêng để thiết kế chợ phù hợp với thực tế.
Đặc biệt là việc buông lỏng quản lý và sự chậm trễ trong cách giải quyết, khắc phục của các cơ quan liên quan khiến chợ miền núi bỏ hoang và ngày càng xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều nơi đã tận dụng chợ làm kho chứa hàng hóa, còn đa số bỏ hoang, gây lãng phí cả quỹ đất và ngân sách cho địa phương.
Việc đầu tư xây dựng chợ tập trung và là một hạng mục quan trọng để phát triển NTM, là một chủ trương đúng. Nhưng trước khi xây dựng chợ cần tham khảo ý kiến nhân dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của bà con và phải thật sự bàn bạc dân chủ để bà con ưng thuận và cùng góp vốn xây dựng.
Để tránh việc gây lãng phí quỹ đất và ngân sách, theo chúng tôi cần xem lại tiêu chí xây chợ trong số các tiêu chí xây dựng NTM. Mặt khác cũng cần phải làm rõ NTM khác xa với nông thôn hiện đại để có hướng phát triển kinh doanh dịch vụ thương mại hợp lý. Không nhất thiết xã nào cũng có trung tâm thương mại đàng hoàng to đẹp thì lấy đâu ra khách hàng vào giao dịch. Nên chăng cần quy hoạch trung tâm thương mại theo cụm xã, lấy xã trung tâm để đầu tư xây dựng, tránh dàn trải dẫn đến thừa và bỏ hoang gây lãng phí.
