"Thả cóc rồi thì không cần đĩa"

Ông Lê Đức Hiền, Cục phó Cục PCTNXH, Bộ LĐ-TB&XH

Phải xóa bỏ kỳ thị

Được biết, gần 1.000 gái mại dâm đang bị quản lý tại các trung tâm giáo dục lao động xã hội sắp được thả về cộng đồng. Nhiều người e ngại tình hình này “bệnh” xã hội sẽ ngày càng phức tạp hơn. Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông nói gì?

Không cần nói thì nhiều người cũng hiểu rằng, những người nghiện ma túy, người có HIV luôn biết mình có bệnh, bị xã hội lên án nên chẳng bao giờ có đề xuất lớn với Chính phủ mà chỉ mong muốn được bình đẳng trước xã hội. Chúng ta phải tạo điều kiện để hỗ trợ cùng với DN cho họ được vay vốn làm ăn. Chứ lúc nào cũng sợ bệnh tật hoặc có nhiều thủ tục phức tạp thì vô hình sẽ càng thít chặt cuộc sống của nhóm người dễ bị tổn thương hơn. Muốn thay đổi thì các cơ quan Chính phủ cần phối hợp chặt chẽ với nhau để có những phương án hiệu quả.

Hiện nay ở nhiều địa phương, nhóm Tự lực đã hình thành những cách làm này rồi. Chỉ cần vài ba triệu đồng thôi nhưng cũng giúp cho một cô gái nhiễm HIV nuôi được lứa lợn hoặc buôn bán nhỏ để ổn định cuộc sống. Theo tôi, chính sách đó phải thoáng, phù hợp với từng nhóm người, phù hợp từng người.

Cục PCTNXH sẽ có những chính sách hỗ trợ vốn như thế nào đối với những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương này trong thời gian tới khi họ về với cộng đồng?

Hiện nay, chúng tôi đang lấy ý kiến của nhiều Bộ, ngành liên quan để xây dựng khung chính sách hỗ trợ vay vốn, tạo việc làm cho nhóm đối tượng dễ bị tổn thương rồi trình Chính phủ xem xét. Theo đó, có 4 nhóm dễ bị tổn thương sẽ được vay vốn từ Ngân hàng Chính sách do Bộ LĐ-TB&XH phân bổ cho từng tỉnh, thành phố là: Người sống chung và người chịu ảnh hưởng bởi HIV/AIDS; người đang cai nghiện và sau cai nghiện ma túy; người bán dâm; người điều trị thay thế nghiện các chất ma túy dạng thuốc phiện. Ngoài ra, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ mà sử dụng lao động là người nghiện và sau nghiện cũng được xem xét vay vốn. Nhóm được vay vốn có thể mua sắm nguyên vật liệu, vật tư, công cụ lao động, máy móc, xe máy, phương tiện để phục vụ sản xuất, kinh doanh.

Ông kỳ vọng thế nào khi những chính sách này đi vào cuộc sống?

Hàng ngàn phụ nữ đã từng bán dâm sẽ có điều kiện để thay đổi cuộc sống bằng những công việc lương thiện hơn. Hay có hàng vạn người đang bán dâm sẽ được trợ giúp về cách phòng tránh HIV hoặc được trợ giúp về pháp lý khỏi bị tiếp tục rơi vào đường dây mua bán dâm. Cá nhân tôi rất kỳ vọng khung chính sách này, nếu nhanh chóng đi vào cuộc sống xã hội sẽ giảm đi rất nhiều tệ nạn.

Trong nhiều cuộc họp, ông có nói rằng, hiện có nhiều chính sách hỗ trợ cho nhóm người dễ bị tổn thương chưa thật sự đi vào cuộc sống. Cụ thể hơn là gì, thưa ông?

Nhiều lắm nhưng trong đó chủ yếu là sự kỳ thị của xã hội. Với nhóm người này, họ muốn được cụ thể hơn như tổ chức việc làm phù hợp với điều kiện, năng lực, tay nghề và kỹ năng để sử dụng vốn được vay sao cho hiệu quả. Chúng ta cũng chưa có bộ phận giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay và cách thức thu hồi vốn của nhóm người này nữa.

Có việc làm thanh niên sẽ tránh xa được nhiều thói xấu xã hội

Tôn vinh doanh nghiệp nhận lao động nghiện

Địa phương nào đã thực hiện hiệu quả việc cho vay vốn này mà ông ấn tượng?

Tôi ấn tượng hơn cả là mô hình tỉnh Khánh Hòa đang tạo nhiều điều kiện cho người bán dâm, người nghiện ma túy được vay vốn để làm ăn. Cụ thể, họ được vay với mức không quá 20 triệu đồng/người hoặc không quá 50 triệu đồng/hộ. Đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không quá 300 triệu đồng/cơ sở. Trường hợp hộ gia đình có đối tượng sau cai nghiện ma túy, mại dâm hoàn lương thuộc hộ nghèo thì được vay vốn theo chương trình cho vay hộ nghèo. Mức lãi suất cho vay đang được áp dụng như hộ gia đình thì được hỗ trợ 100% lãi suất và bằng lãi suất cho vay hộ nghèo theo từng kỳ. Thời gian hỗ trợ lãi suất tối đa 24 tháng kể từ ngày người vay nhận tiền vay. Còn với cơ sở kinh doanh, sản xuất thì lãi suất là 0,65%/tháng. Lãi suất quá hạn được tính bằng 130% lãi suất khi cho vay.

Tại TP.HCM cũng đã ban hành Đề án cung cấp Methadon cho người sau cai. Tại Hà Nội thì có đề án cho người bán dâm, sau cai được vay vốn.

Có ý kiến cho rằng, ngăn chặn hoạt động mại dâm hiện nay giống như tình trạng “bắt cóc bỏ đĩa”. Quan điểm của ông thì sao?

Nếu không bắt thì sẽ không cần đĩa nữa. Tuy nhiên, phải cần sự vào cuộc một cách tự giác của nhiều Bộ, ngành liên quan kết hợp với một cơ chế điều hành đủ mạnh của Nhà nước. Nhà nước phải là nhạc trưởng để xử lý những sự vụ này.

Nhiều văn bản chỉ đạo nhưng hiệu quả lại không như ý muốn. Theo ông, làm thế nào để tránh được tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” đó?

Việc làm đầu tiên và quan trọng nhất là phải xóa bỏ dần sự kỳ thị và đón nhận sự vào cuộc của cả xã hội. Tôi thấy lúc này chính là thời điểm thuận lợi nhất để tiến hành việc đó bởi tất cả đã “chín” lắm rồi. Ngoài ra, theo tôi không chỉ có quyết định của Chính phủ về chính sách cho vay vốn mà cần có thêm chính sách tôn vinh những đơn vị, doanh nghiệp, trung tâm dạy nghề sẵn sàng tiếp nhận những đối tượng trên vào làm việc. Phải kết nối mối quan hệ giữa xã hội - doanh nghiệp - gia đình chặt chẽ hơn nữa.

Xin cảm ơn ông!