Tình trạng đánh bắt quá mức ở Biển Đen khiến vùng biển này phải đối mặt với thảm họa sinh thái. Ảnh minh họa: WEEC Network.
Nguồn cá thu đang bị đe dọa nghiêm trọng ở Biển Đen. Ngoài ra, tất cả các loài cá tầm và cá trích đều bị đe dọa tại đây. Trong số các loài động vật có vú, hải cẩu thầy tu (monk seal) đã tuyệt chủng và cá heo thông thường là một trong những loài dễ bị tổn thương.
Bức tranh đáng lo ngại nói trên được mô tả trong báo cáo “Nghề cá và nuôi trồng thủy sản ở Biển Đen - tầm quan trọng kinh tế, tác động môi trường và ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên” do Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) hợp tác với Viện Hàn lâm Khoa học Bulgaria (BAN) công bố.
Tại Nghị viện châu Âu, Ivo Hristov – thành viên người Bulgaria của Nghị viện, một thành viên của Liên minh Tiến bộ của các đảng viên Xã hội và Dân chủ (S&D), cũng cảnh báo về tình trạng đánh bắt quá mức ở Biển Đen. Ông nhấn mạnh rằng tất cả các loài ngoại trừ cá trích cơm (Sprat) đều có nguy cơ mắc bệnh.
Ranh giới
Tiến sĩ Radoslava Bekova từ Viện Đại dương học thuộc BAN và tác giả của nghiên cứu cảnh báo: “Biển Đen nằm gần ranh giới đỏ, nơi mà quá trình suy thoái hệ sinh thái có thể trở nên không thể đảo ngược được".
"Đánh bắt công nghiệp có tác động lớn nhất, vì nó trực tiếp phá hủy một tỷ lệ đáng kể các quần thể của một số loài nhất định", bà bổ sung.
Dữ liệu cho thấy rõ ràng hơn 50% đáy biển dưới độ sâu 100 mét bị mài mòn đáng kể do khai thác bất hợp pháp các loài sinh vật biển.
Khi so sánh với Địa Trung Hải - nơi trước đây được Liên hợp quốc coi là vùng nước được đánh bắt nhiều nhất trên thế giới - thì tình hình ở Biển Đen còn đáng lo ngại hơn. Chưa tới 10% các loài thực vật và động vật sống ở lưu vực Địa Trung Hải có mặt ở Bulgaria.
“Các vấn đề chính là đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không được kiểm soát, làm giảm nguồn cá, phá hủy môi trường sống của biển, bóp méo cạnh tranh, đặt ngư dân vào thế bất lợi và làm suy yếu các cộng đồng ven biển", Tiến sĩ Bekova cho biết.
Các xu hướng đáng lo ngại cũng được nêu rõ trong một báo cáo năm 2015 của Ủy ban Châu Âu. Vào thời điểm đó, các quan chức Brussels lưu ý rằng 74% trữ lượng cá ở Biển Đen hoặc bị khai thác quá mức, bị khai thác hết hoặc bị phá hủy và chỉ 17% được phục hồi sau khi chúng bị hư hại. Tuy nhiên, không có hành động cụ thể nào theo sau.
May mắn thay, vẫn còn hy vọng rằng các biện pháp thích hợp có thể được thực hiện. Vào giữa tháng 5, Ủy ban về Thủy sản của Nghị viện châu Âu (PECH) đã thông qua báo cáo của thành viên nghị viện Hristov của Bulgaria về “Những thách thức và cơ hội đối với ngành thủy sản Biển Đen”.
Trong báo cáo của mình, ông Hristov nhấn mạnh rằng trữ lượng ở Biển Đen đang bị đánh bắt quá mức và kêu gọi hành động khẩn cấp cần được thực hiện để giải quyết vấn đề này.
Nhiều ưu đãi hơn cho các trang trại nuôi trồng thủy sản
Đề cập đến nhu cầu ngày càng tăng trên toàn cầu về protein, Hristov chủ trương đưa ra các biện pháp khuyến khích bổ sung cho sản xuất nuôi trồng thủy sản. Ông đề cập rằng biện pháp này chắc chắn sẽ giảm áp lực lên nguồn cá tự nhiên.
Theo Cơ quan Điều hành Nghề cá và Nuôi trồng Thủy sản (EAFA) của Bộ Nông nghiệp Bulgaria, tổng số trang trại nuôi cá đang hoạt động ở Bulgaria là 764.730 trang trại nuôi trồng thủy sản nước ngọt và chỉ 34 trang trại nuôi trồng thủy sản biển.
Ông Hristov cũng đề xuất các biện pháp khuyến khích cho ngư dân quy mô nhỏ để hỗ trợ sinh kế và các hoạt động ít gây hại hơn đáng kể so với đánh bắt công nghiệp.
“Những ngư dân quy mô nhỏ phải được đối xử riêng. Sinh kế của họ bấp bênh, thu nhập thấp hơn các ngành khác. Điều này khiến họ đặc biệt dễ bị tổn thương trước các sự kiện hoặc khủng hoảng không lường trước được”, ông nói.
Hristov cũng kêu gọi các cộng đồng ngư dân địa phương xem xét việc đưa ra chỉ định xuất xứ cho sản xuất ở Biển Đen là có nguồn gốc từ một khu vực có tầm quan trọng của khu vực hoặc địa phương.
Tâm điểm cá bơn
Do nguồn dự trữ hạn chế, Brussels trong nhiều năm đã kiểm soát chặt chẽ việc đánh bắt cá bơn ở Biển Đen. Cá bơn là một loại cá ngon, có giá cao nhất trong các loài ở Biển Đen.
Tuy nhiên, mức tăng mạnh 32% trong giới hạn đánh bắt đã được phê duyệt vào năm 2019. Quyết định này cho phép Bulgaria và Romania có được hạn ngạch 150 tấn cá bơn (mỗi nước 75 tấn), cho năm 2020 và các tổ chức sinh thái phản đối quyết liệt việc tăng hạn ngạch này.
Ủy ban giải thích rằng họ đã tăng hạn ngạch từ 57 lên 75 tấn cho mỗi quốc gia vì trữ lượng của loài này đã bền vững và, không giống như ba năm trước, cá bơn trưởng thành chiếm ưu thế và sẵn sàng để nhân giống.
Tuy nhiên, Ủy ban đã lưu ý và đến năm 2021, Bulgaria và Romania đã nhận được hạn ngạch 75 tấn, nhưng ngư dân sẽ có thể đánh bắt số lượng này không chỉ ở Biển Đen mà còn ở Địa Trung Hải.
Theo Cơ quan Điều hành Nghề cá và Nuôi trồng Thủy sản (EAFA), ở Bulgaria, tổng sản lượng đánh bắt cá và các sinh vật thủy sinh khác từ đánh bắt thương mại chiếm khoảng 8.602 tấn, trong đó 8.546 tấn đến từ Biển Đen và 53,7 tấn từ sông Danube.
Vấn đề suy giảm nguồn cá ở Biển Đen đã được đưa ra tại Nghị viện châu Âu. Dự kiến sẽ có một cuộc bỏ phiếu về báo cáo của Hristov trong phiên họp toàn thể của Nghị viện châu Âu vào nửa đầu tháng 6.
