Chăn nuôi bền vững không thể thiếu phúc lợi động vật

Chăn nuôi không nhốt lồng

Theo các chuyên gia, phúc lợi động vật được hiểu một cách đơn giản là việc đối xử tốt với động vật để con vật có trạng thái tốt nhất về thể chất, tinh thần, tránh những đau đớn không đáng có. Cho dù đó là vật nuôi làm thực phẩm, công cụ sản xuất, thú cưng, hay động vật hoang dã bị nuôi nhốt.

Tại Hội thảo “Phúc lợi động vật, phát triển chăn nuôi bền vững và xuất khẩu” vừa được Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA) tổ chức, nhiều chuyên gia cho rằng, một trong những điều quan trọng mà người chăn nuôi cần quan tâm là hiện nay, một số nhà thu mua, nhãn hàng lớn, chuỗi bán lẻ trên thế giới đang có tỉ lệ thu mua sản phẩm trứng gà được chứng nhận phúc lợi động vật, hay cam kết loại bỏ dần thịt heo được nuôi trong lồng nhốt mà chỉ mua thịt heo được nuôi từ mô hình chăn nuôi phúc lợi động vật.

Người tiêu dùng cũng đang có mối quan tâm đến thực phẩm từ những con vật nuôi được sống như thế nào trong điều kiện chuồng trại. Đây sẽ là xu thế trong tương lai.

TS Hạ Thúy Hạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA) cho biết, tại Việt Nam, phúc lợi động vật vẫn là một khái niệm còn mới và không phải người chăn nuôi nào cũng hiểu được.

“Phúc lợi động vật là nhân tố cực kỳ quan trọng để phát triển ngành chăn nuôi bền vững”, TS Hạ Thúy Hạnh nói.

Chia sẻ về phúc lợi động vật trong chăn nuôi theo tiêu chuẩn quốc tế, TS Cù Thị Thiên Thu, giảng viên Trường Đại học Nông nghiệp 1 cho biết, từ năm 2018 châu Âu có thông điệp rõ ràng: “Chấm dứt kỷ nguyên nuôi con vật nhốt lồng trong trang trại”.

Hiện, tỉ lệ mắc ung thư ngày càng gia tăng, sức khỏe con người ngày càng báo động khiến chúng ta phải quay lại đặt câu hỏi “thức ăn, thực phẩm con người nạp vào cơ thể có thực sự tốt”.

Để sản phẩm từ gia súc, gia cầm không tồn dư kháng sinh, không chất tăng trưởng, thì việc tạo cho vật nuôi (gà mái đẻ, lợn nái) được “giải phóng” trong lồng nuôi, thay vào đó, được sống trong môi trường tự do đúng tập tính của nó.

“Khi vật nuôi không bị stress, sẽ cho chất lượng thịt, trứng năng suất hơn, chất lượng hơn”, TS Cù Thị Thiên Thu nói.

TS Hạ Thúy Hạnh nêu thực tế, tại Việt Nam, gà thường được nuôi nhốt trong lồng có nhiều tầng. Trong khi đó, gà đẻ trứng thường bị nuôi nhốt trong lồng với mật độ cao, không có ổ đẻ, thiếu vận động, sân chơi, không được thể hiện tập tính bản năng của động vật, thiếu sào đậu, thiếu bới cát, thiếu ổ đẻ...

Cả nước có tổng đàn gà khoảng 550 triệu con, nhưng tỉ lệ đàn chăn nuôi gà đảm bảo phúc lợi động vật còn rất ít.

Tương tự, heo nái mang thai và nuôi con công nghiệp được nuôi trong lồng bằng kim loại, thiếu vận động, thiếu điều kiện thể hiện bản năng tự nhiên như dụi mõm, vận động, đứng, tương tác…

Thống kê đến 31/12/2023, cả nước có khoảng 3,2 triệu con lợn nái được sử dụng để cung cấp con giống cho ngành công nghiệp thịt lợn của Việt Nam. Tỉ lệ nuôi nái cũi còn phổ biến và hiện chưa có trại nuôi lợn được chứng nhận về phúc lợi động vật.

Theo bà Hạnh, phúc lợi động vật đã được luật hóa tại Mỹ từ năm 1976, châu Âu năm 2007, Hàn Quốc năm 2014, Trung Quốc năm 1998.

Tại Việt Nam được luật hóa trong Luật Thú y năm 2015 và Luật Chăn nuôi năm 2018, trong đó, quy định chi tiết những vấn đề liên quan đến phúc lợi vật từ chăn nuôi cho đến vận chuyển, giết mổ.

Bà Lê Thị Hằng, Quản lý chương trình Phúc lợi động vật trang trại khu vực Đông Nam Á, Tổ chức Humane Society International (HSI) cho biết, hiện Việt Nam có 6 doanh nghiệp chăn nuôi gà đạt chứng nhận Certified Humane (Cage Free eggs) của Tổ chức Humane Farm Animal Care (HFAC) gồm Vĩnh Thành Đạt (Đồng Nai), Ba Huân (Hà Nội), Dabaco (Bắc Ninh), Emivest (Bình Dương), Green Connect (Đồng Nai) và CAS Farm (Ninh Thuận). Certified Humane được công nhận bởi hơn 70 tổ chức về phúc lợi động vật và đối xử nhân đạo trên toàn cầu.

Đạt phúc lợi động vật và hiệu quả kinh tế

Theo TS Sara Shield, Giám đốc khoa học Tổ chức HSI, phúc lợi động vật trang trại không chỉ được quan tâm ở các nước có thu nhập cao, mà ở bất kỳ quốc gia nào.

“Phúc lợi động vật trong chăn nuôi là yếu tố rất quan trọng. Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) năm 2008 đã thông qua Bộ luật Thú y động vật trên cạn quy định “Heo nái và hậu bị, cũng như các giống heo khác, là động vật có tập tính xã hội và thích sống thành đàn. Do đó, nên sống theo nhóm trong thời kỳ mang thai.

Để bắt kịp tốc độ phát triển khoa học kỹ thuật, những thay đổi trong doanh nghiệp toàn cầu, chính sách pháp luật và thể chế, cần đầu tư vào chăn nuôi không sử dụng lồng ép trên nái mang thai”, TS Sara Shield nhấn mạnh.

TS Sara Shield phân tích thêm, việc nuôi nhốt lợn nái trong lồng hay nuôi theo phúc lợi động vật đều phải đảm bảo công tác an toàn dịch bệnh, không để dịch bệnh xâm nhập từ bên ngoài vào trong khu vực chăn nuôi, đảm bảo dinh dưỡng, vacxin phòng bệnh đúng… là như nhau. Do đó, chi phí nuôi theo phúc lợi động vật chỉ làm tăng 1 phần rất nhỏ chi phí ở khâu mật độ nuôi.

TS Sara Shield khuyến nghị, việc nuôi lợn nái theo nhóm 7 ngày sau phối năng suất hoàn toàn tốt, thậm chí tốt hơn nái nhóm 28 ngày.

“HSI đang làm việc với các bên liên quan, cơ quan nhà nước, khách hàng và người chăn nuôi để xúc tiến mô hình này”, TS Sara Shield nói và thông tin thêm, so với các nước trong khu vực như Malaysia, Philippine, Singapore, thì Việt Nam cũng là 1 trong những nước đang tiệm cận và đi dần dần đến phúc lợi động vật trong chăn nuôi.

Là doanh nghiệp có hơn 50 năm trong ngành trứng gia cầm, Công ty Cổ phần Ba Huân đã có quy mô rộng khắp với 3 trang trại tại Bình Dương, Long An, Thanh Hóa; 2 nhà máy xử lý trứng (TP.HCM, Hà Nội), 1 nhà máy chế biến thực phẩm (Long An) và 1 nhà máy thức ăn chăn nuôi (Bình Dương). Với quy mô này, cho phép Ba Huân có thể tối ưu tất cả nguồn nguyên liệu tươi.

Theo ông Đoàn Ngọc Duy, Giám đốc Khối chiến lược Công ty Cổ phần Ba Huân, với những thị hiếu của người tiêu dùng hiện nay, doanh nghiệp cho ra những dòng sản phẩm từ trứng gà có tính bền vững, thân thiện với môi trường, sản phẩm có thể gắn với nhân đạo.

“Chứng nhận Humane Certified đúng với định hướng của công ty, cho ra nhiều sản phẩm mới bao gồm các sản phẩm có tiêu chuẩn động vật ăn thực vật. Từ đó, tạo cơ hội mở thị trường mới, cũng như mở rộng cơ hội xuất khẩu cho sản phẩm chăn nuôi, nâng tầm giá trị thương hiệu thực phẩm Việt trên thị trường quốc tế”, ông Duy nói.

“Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai chương trình truyền thông, xây dựng các chương trình đào tạo, xây dựng mô hình chăn nuôi đảm bảo phúc lợi động vật; Tư vấn cho các trang trại, doanh nghiệp để có thể có những chứng nhận về phúc lợi động vật.

Ngoài việc chăn nuôi an toàn sinh học, giảm lượng kháng sinh sử dụng theo quy định của Bộ NN-PTNT, chúng tôi cũng đưa vào yêu cầu phúc lợi động vật. Trong đó, có 5 tiêu chí: không bị đói khát; không bị khó chịu cả về thể chất và tinh thần; không bị đau đớn, thương tật, bệnh tật; không bị sợ hãi và lo lắng; tự do thể hiện các hành vi bản năng.

Theo yêu cầu của Tổ chức Tổ chức Humane Farm Animal Care, tiêu chí phúc lợi động vật là bắt buộc. Do vậy, người chăn nuôi, doanh nghiệp nên có những trang trại đảm bảo phúc lợi động vật để tạo ra sản phẩm chất lượng tốt từ những con vật khỏe mạnh được nuôi trong môi trường nhân đạo phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu”, TS Hạ Thúy Hạnh, Phó Chủ tịch VFAEA nói.