Tiên phong nuôi gà Mông đen
Mấy năm qua, anh Quàng Văn Ún (sinh năm 1982, xã Mường Phăng, huyện Mường Phăng, tỉnh Điện Biên) trở thành triệu phú nhờ nuôi giống gà Mông đen.
Gà H’Mông có nhiều tên gọi như gà Mông, gà Mèo hаy gà Mông đen vì đây là giống gà toàn thân bаo phủ màu đen, thịt đen νà xương cũng đen. Gà H’Mông là giống gà bản địa được nuôi thả tự nhiên hàng trăm năm qua ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc, ít dịch bệnh, có sức chống chịu với thời tiết giá rét vào mùa đông, khô nóng vào mùa hè.
Anh Quàng Văn Ún làm giàu nhờ nuôi gà đặc sản Mông đen. Ảnh: Thái Bình.
Đồng bào vùng núi thường nuôi thả với mục đích tận dụng các phụ phẩm của nông nghiệp, thức ăn dư thừa trong sinh hoạt để cải thiện bữa ăn hằng ngày. Tuy nhiên, nuôi quy mô lớn cả nghìn con, ở xã Mường Phăng, anh Quàng Văn Ún là một trong những người tiên phong.
Trên mảnh đất rộng gần 1.000m2 ở bản Co Luống, anh Ún đầu tư xây dựng chuồng trại cấp 4 lợp fibro xi măng, thoáng, rộng cả trăm m2. Đây là nơi đàn gà ăn ngủ, luôn khô ráo, thoáng mát để bảo vệ sức khỏe cho gà trước thời tiết khắc nghiệt của vùng Tây Bắc.
Bên trong chuồng nuôi, anh lắp đặt hệ thống đèn điện vừa để chiếu sáng, vừa sưởi ấm cho gà. Các khay đựng thức ăn, nước uống được treo cao, cách mặt đất khoảng 30cm. Nền chuồng được rải trấu, mùn cưa, luôn khô thoáng. Cứ vài ba ngày, anh lại vệ sinh chuồng trại, thu dọn lớp trấu lót sàn lẫn với phân gà ủ làm phân hữu cơ bón vườn, thay thế một lớp lót sàn mới.
Đàn gà Mông đen sắp xuất bán của gia đình anh Ún. Ảnh: Thái Bình.
Bên ngoài chuồng nuôi, anh Ún dành phần lớn diên tích đất trống để đàn gà có không gian bay nhảy. Một mặt, anh gác rất nhiều cây khô làm sân chơi và cho gà có chỗ đậu. Một khu đất khác, anh bắc giàn trồng cây theo mùa để những ngày trời nắng nóng đàn gà vẫn được hoạt động ngoài trời vì có mái che là giàn cây xanh mát.
Cách bố trí khoa học chuồng nuôi của anh Ún không những đảm bảo điều kiện chăn thả mà còn giúp đảm bảo vệ sinh chuồng trại, vệ sinh môi trường. Đó là lý do bà con trong bản Co Luống chưa bao giờ phàn nàn về mùi hôi thối, dù một lúc Ún nuôi cả ngàn con gà.
Giống gà Mông đen đặc sản đang trở thành vật nuôi làm giàu ở nhiều bản làng vùng Tây Bắc. Ảnh: Thái Bình.
Theo anh Ún, rất dễ phân biệt gà Mông đen với các giống loài gà khác, bởi ngay từ tên gọi, giống gà này hầu như có bộ lông phổ biết màu đen phủ toàn thân; mào đen, chân đen, xương đen, thịt cũng đen. Đặc biệt, chân gà Mông rất nhỏ và chỉ có 4 ngón. Có những cá thể có bộ lông khác màu như màu vàng, màu trắng hay tía đỏ, nhưng chân, mào, thịt, xương… của chúng thì không thay đổi.
Gà Mông đen bản địa có vóc dáng thon gọn, thích bay nhảy, thích ngủ trên cao và có thói quen thích đào bới thức ăn ngoài tự nhiên. Sau 6 tháng nuôi thả, gà đạt tuổi trưởng thành với trọng lượng từ 1,8 - 2,5kg đối với gà trống, gà mái nhẹ hơn, từ 1,5 - 2kg.
Một lứa gà, anh Ún đầu tư tiền giống khoảng 100 triệu đồng. Anh cũng tự đi thu mua trứng gà đen của bà con trong bản, sau đó thuê ấp công nghiệp để lấy gà con làm giống nuôi.
Chuồng trại được anh Ún xây dựng đảm bảo vệ sinh, thoáng mát, giúp đàn gà mạnh khỏe, chống chịu được với bệnh tật. Ảnh: Thái Bình.
Với giá gà thịt đang được bán từ 150 – 200 ngàn đồng/kg, đàn gà Mông 1.000 con của gia đình anh Ún sau 6 tháng đạt sản lượng khoảng 2 tấn, tổng thu nhập từ 300 – 400 triệu đồng. Trừ chi phí ban đầu, thức ăn cho gà…, mỗi lứa gà anh Ún lãi khoảng 200 triệu đồng.
“Lúc mới nuôi tôi cũng còn nhiều bỡ ngỡ, nhưng sau đó tự tìm tòi, học hỏi rồi dần dà có nhiều kinh nghiệm. Để đàn gà khỏe, quan trọng ban đầu phải chọn được gà giống mạnh khỏe, quá trình nuôi phải vệ sinh chuồng trại, đảm bảo chế độ thức ăn, nước uống… cho gà để gà có sức đề kháng, từ đó miễn dịch được với các loại cúm thông thường”, anh Ún cho biết. Mỗi dịp cuối năm, anh Ún tập trung cho lứa gà xuất bán vào dịp Tết bởi nhu cầu và giá bán luôn tăng cao, cho thu nhập rất tốt.
Anh Ún làm giàn trồng cây dây leo theo mùa, bên dưới bắc nhiều cành tre để gà có chỗ leo trèo, trú đậu. Ảnh: Thái Bình.
Cùng nhau nuôi gà Mông đen làm giàu
Anh Lò Văn Thiêm (sinh năm 1979) - Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Pá Khoang (bản Bó, xã Pá Khoang, TP Điện Biên) tự hào cho biết: HTX do anh làm giám đốc thành lập năm 2023 với 7 xã viên, hiện đang hoạt động ở 2 lĩnh vực chính là nuôi gà Mông đen và nuôi cá bè lòng hồ. Với mô hình nuôi gà Mông, thành viên Quàng Văn Ún là hộ tiên phong và đang có rất nhiều triển vọng để mở rộng quy mô. Sau anh Ún, 2 thành viên khác cũng đang nuôi thả, quy mô mỗi hộ khoảng 1.000 con.
Để giúp nhau trong sản xuất, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, các thành viên HTX đều tham gia tổ khuyến nông cộng đồng, tham gia các lớp tập huấn để được phổ biến kỹ thuật, khoa học công nghệ. Người đi trước giúp đỡ, hỗ trợ người đi sau, và quan trọng nhất là cùng nhau làm, cùng nhau học hỏi…
Chuồng nuôi là nơi gà trú ngủ về đêm để tránh sương, gió và thời tiết khắc nghiệt ở vùng cao Tây Bắc. Ảnh: Thái Bình.
“Ngay như kinh nghiệm chọn con giống, khi đã nắm được những kỹ năng cơ bản, các thành viên HTX (sau này đang là khuyến nông viên cộng đồng) đều chia sẻ cho nhau được biết. Ví như, chọn giống cần chọn con nhanh nhẹn, mắt sáng, lông bông, bụng gọn, chân mập, không bị hở rốn… Nhiều con giống thị lực kém có thể loại bỏ bằng cách cho chúng phản ứng với ánh sáng… để chọn lọc, loại các cá thể dị tật. Hay những khuyết tật do sử dụng giống gà cận huyết, dùng một con gà trống để làm gà bố mẹ… cũng có thể đưa đến những khiếm khuyết trên. Đó là những điều không phải ai cũng nắm được, không phải ai cũng sẵn sàng chia sẻ”, Giám đốc Lò Văn Thiêm cho hay.
Anh Ún bên một chú gà trống Mông đen có bộ lông màu hoa mơ. Ảnh: Thái Bình.
Ở các bản làng miền núi ở Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng, mấy năm qua, các tổ khuyến nông cộng đồng đang là chỗ dựa tinh thần cho các hộ nông dân cá thể. Những khuyến nông viên cơ sở đều là những hộ sản xuất giỏi, có nhiều kinh nghiệm, nhiều thời gian kinh qua sản xuất, những người thực, việc thực. Họ đã xây dựng được thị trường tiêu thụ sản phẩm cũng như nắm bắt được hệ thống các dịch vụ đầu vào, dịch vụ đầu ra, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi liên kết sản xuất nông nghiệp. Sự hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau từ những nhân tố này giúp những người đi sau nhanh chóng có thành quả trong ngành nông nghiệp.
Khoảng đất trống bên ngoài giúp đàn gà có không gian chạy nhảy. Ảnh: Thái Bình.
Bà Chu Thị Thanh Xuân – Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Điện Biên cho biết, sau 2 năm thực hiện Đề án xây dựng Tổ khuyến nông cộng đồng, Điện Biên hiện có 100% các xã/phường (115/115 xã/phường) thành lập tổ khuyến nông cộng đồng với 1.017 thành viên tham gia.
Các thành viên của tổ khuyến nông cộng đồng gồm đại diện các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể - kinh tế tại địa phương, cán bộ khuyến nông, thú y, bảo vệ thực vật, nông dân sản xuất giỏi tại địa phương... Đây là những thuận lợi để chia sẻ, giúp nhau trong sản xuất.
Giàn dây leo được trồng trong vườn giúp che nắng cho đàn gà đen quý hiếm của anh Ún. Ảnh: Thái Bình.
Trong 2 năm 2023 - 2024, bằng nguồn ngân sách Chương trình MTQG Xây dựng Nông thôn mới, Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng, vật nuôi tỉnh Điện Biên đã tổ chức 10 lớp tập huấn cho 316 học viên tham gia về vai trò, chức năng, nhiệm vụ và hoạt động của tổ Khuyến nông cộng đồng; tập huấn về chuyên ngành nông, lâm ngiệp và thuỷ sản và tổ chức tham quan, học tập các mô hình sản xuất, mở mang thêm nhiều góc nhìn, cơ hội cho người nông dân, từ đó đồng bào miền núi cùng giúp nhau sản xuất, cùng xóa nghèo, làm giàu.
