Nghi thức rước kiệu tại Lễ khai hội Xuân Trần Thương 2025, sáng 5/2. Ảnh: Báo Hà Nam.
Từ ngày 5 - 12/2 (tức từ ngày 8 - 15 tháng Giêng), Lễ hội phát lương Đức Thánh Trần diễn ra tại đền Trần Thương, xã Trần Hưng Đạo, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Theo kế hoạch, Ban Tổ chức đã chuẩn bị 180.000 túi lương để phát cho nhân dân, du khách thập phương tại 12 cửa quanh khu vực đền vào đêm 12/2/2025.
Lễ hội phát lương Đức Thánh Trần là một trong những lễ hội lớn của tỉnh Hà Nam được phục dựng và duy trì từ năm 2009. Đây là hoạt động có ý nghĩa tâm linh, truyền thống cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà mạnh khỏe, sung túc và bình yên; nhắc nhở các thế hệ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tưởng nhớ công đức của Đức Thánh Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.
Nghi lễ phát lương cho người dân và du khách thập phương tại cửa ngoài quanh khu vực đền. Ảnh: TTXVN.
Lễ phát lương đền Trần Thương gồm Phần lễ, và phần hội. Phần lễ gồm các nghi thức: Khai hội, rước kiệu Thánh, rước nước, nhập lương, nghi lễ tâm linh, Lễ phát lương. Trong đó, nghi thức phát lương diễn ra vào đêm 14, rạng ngày 15 tháng Giêng. Phần hội có các hoạt động như: Giải cờ tướng, kéo co, Giải bóng chuyền hơi.
Chủ tịch UBND huyện Lý Nhân Nguyễn Đức Nhương cho biết, điểm mới của Lễ hội năm nay là Ban Quản lý di tích quốc gia đặc biệt đền Trần Thương và UBND huyện Lý Nhân làm lễ Khai mạc và rước nước từ sông Hồng về đền từ ngày 5/2 (mùng 8 tháng Giêng năm Ất Tỵ). Đây là nghi thức truyền thống đã có lịch sử hàng trăm năm, được duy trì, gìn giữ đến nay như một nét đẹp văn hóa truyền thống mỗi dịp đầu Xuân, đồng thời gợi nhớ nguồn gốc của dòng tộc nhà Trần.
Chủ tịch UBND huyện Lý Nhân Nguyễn Đức Nhương cho biết, để bảo đảm an toàn cho các đại biểu và nhân dân về dự lễ hội, Huyện Lý Nhân đã chỉ đạo UBND xã Trần Hưng Đạo, Ban Quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt Đền Trần Thương xây dựng kế hoạch, phối hợp với lực lượng an ninh, lực lượng chức năng triển khai phương án bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phòng chống cháy nổ, an toàn giao thông trên địa bàn. Các đơn vị bố trí ứng trực tại 15 điểm chốt trong và ngoài khu vực tổ chức lễ hội để bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn giao thông.
Đền Trần Thương là một trong ba ngôi đền lớn trong cả nước, thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Tương truyền trên đường đi đánh quân Nguyên Mông, thấy địa thế nơi đây hiểm yếu có thể vào sông Châu, ra sông Hồng ngược lên Thăng Long hoặc xuôi ra biển, ngài bèn đặt 6 kho lương để phục vụ cuộc kháng chiến chống quân Nguyên-Mông lần thứ 2 (năm 1285). Sau khi chiến thắng trở về, ngài cắm sinh phần, lấy dân ở đây làm tạo lệ, từ đó làng có tên là Trần Thương.
Sử sách không ghi chép về kho lương thực của nhà Trần ở đây nhưng truyền thuyết dân gian cùng với những dấu tích đậm đặc quanh khu vực đền Trần Thương như mảnh gốm, sứ màu đen, men nâu, vàng ngà của bát đĩa vỡ có phong cách trang trí của nghệ thuật gồm thời Trần, nhiều vỏ chóe hoa than... đã củng cố thêm giả thuyết này. Địa điểm ngôi đền hiện nay là kho lương chính.
Nghi lễ phát lương nhằm tái hiện lịch sử “Phát quân lương” khao quân của quân đội nhà Trần khi đánh thắng giặc Nguyên Mông lần thứ 3 (năm 1288) và cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu; đồng thời tuyên truyền, giáo dục lòng yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc, phát huy truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn.
