Chuyên gia lý giải vì sao tiêm vacxin phòng Covid-19 vẫn mắc bệnh

Tiêm vacxin phòng Covid-19 giúp chúng ta được gì? 

Sau ba ngày phát hiện ca mắc Covid-19 đầu tiên, đến nay Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM ghi nhận 53 trường hợp dương tính virus SARS-CoV-2, trong đó 52 người không có triệu chứng bệnh. Được biết, tất cả 53 trường hợp này đều được chích 2 mũi vacxin phòng Covid-19 AstraZeneca từ hơn một tháng trước theo phân bổ từ Bộ Y tế.

Điều này dấy lên làn sóng nghi ngại về hiệu quả của vacxin này đem lại. Nhiều người đặt câu hỏi "tại sao chích đủ 2 liều vacxin phòng Covid-19 nhưng vẫn nhiễm bệnh?".

Lý giải về vấn đề này, GS.TS Trần Tịnh Hiền, giám đốc chuyên môn Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cho biết, không có bất cứ loại vacxin nào bảo vệ 100% người được tiêm loại vacxin đó. Tuy nhiên, việc được chủng ngừa vacxin sẽ giúp người nhiễm bệnh không bị nặng hay tử vong.

Theo GS.TS. Trần Tịnh Hiền, một cuộc khảo sát trên 159.930 người lớn (từ 70 tuổi trở lên) được thực hiện ở Anh Quốc từ tháng 12/2020 đến tháng 2/2021 khi chủng B1.1.7 đang nổi lên tại quốc gia cho thấy, những người đã tiêm vacxin phòng Covid-19 AstraZeneca có hiệu quả bảo vệ là 60% sau 28 ngày.

Còn tài liệu công bố trên The Lancet vào ngày 8/12/2020 nói rằng, vacxin phòng Covid-19 AstraZeneca có một độ an toàn chấp nhận được và có hiệu quả làm giảm các trường hợp nhiễm virus SARS-CoV-2 có triệu chứng, không có trường hợp nào phải nhập viện hay trầm trọng trong nhóm tiêm chủng so với nhóm đối chứng. Giảm số ca tử vong và bệnh nặng.

Về vấn đề ngăn ngừa lây nhiễm SARS-CoV-2, GS.TS. Trần Tịnh Hiền cho biết, trong khi nghiên cứu vacxin phòng Covid-19 AstraZeneca người tham gia đã được phết mũi họng mỗi tuần và thấy rằng nhóm vacxin có giảm 49,5% các trường hợp nhiễm không triệu chứng so với nhóm đối chứng.

GS.TS.Trần Tịnh Hiền cho rằng, việc được chủng ngừa đủ số mũi tiêm vacxin phòng Covid-19 giúp những người bị nhiễm virus SARS-CoV-2 không bị nặng hay tử vong. Đây là điều quan trọng nhất, ở mức từ 60-70% (với vacxin mRNA cao hơn, có thể 95%). Ngoài ra, còn giúp giảm bớt những trường hợp nhiễm trùng không triệu chứng và cũng ở mức 50-60%. Qua hai lợi ích đó tạo ra một lợi ích to lớn hơn là miễn dịch cộng đồng cho dân chúng khi tỷ lệ tiêm chủng lên đến 70-80%.

"Ở Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM hay ở bất cứ cộng đồng nào đã tiêm vacxin phòng Covid-19, nếu có xảy ra những trường hợp RT-PCR dương tính ở mức độ 5-10% thì không phải là sự thất bại của tiêm chủng", GS.TS.Trần Tịnh Hiền nhấn mạnh.

Theo GS.TS.Trần Tịnh Hiền, thời điểm này, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cần làm là giới hạn tối đa sự lây lan cho gia đình, bạn bè và nhất là cho bệnh nhân trong bệnh viện. 

Không thể đòi hỏi vacxin hiệu quả 100%

GS.TS.Trần Tịnh Hiền phân tích, với hai loại vacxin phòng Covid-19 tốt nhất hiện nay ở Mỹ và trên thế giới là Moderna và Pfeizer, nhưng vẫn có những trường hợp thất bại xảy ra. Tỷ lệ tai biến của vacxin phòng Covid-19 với nhiều hình thái lâm sàng là có, tuy nhiên rất thấp và nguy cơ đó vẫn thấp hơn nhiều so với nguy cơ tử vong do Covid-19.

TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, điều quan trọng là người đã tiêm vacxin phòng Covid-19, nếu bị bệnh thì rất hiếm khi xảy ra bệnh nặng, gần như không có. Người đã tiêm ngừa nếu mắc bệnh, số lượng virus SARS-CoV-2 ít khả năng lây lan ra cộng đồng.

Thống kê của AstraZeneca ghi nhận khoảng 4-6 tuần sau khi chích mũi vacxin phòng Covid-19 thứ hai mới tạo được miễn dịch tốt nhất. Trong 4 tuần đầu, sau khi chích mũi thứ 2, nếu tiếp xúc F0 vẫn có nguy cơ mắc bệnh cao vì chưa được bảo vệ tốt nhất.

"Sau chích mũi thứ hai khoảng 4 tuần, khả năng mắc bệnh giảm, nhưng không có nghĩa 100% không mắc bệnh. Bởi, tùy cơ địa mỗi người sẽ tạo ra lượng kháng thể khác nhau sau khi chích vacxin. Nếu chích mà không tạo ra lượng kháng thể đủ thì vẫn bị nhiễm bệnh.

Ngay cả người từng mắc Covid-19 rồi vẫn có thể mắc lại, phụ thuộc mỗi cá nhân có tạo ra lượng kháng thể đủ để phòng chống bệnh hay không", bác sĩ Lê Quốc Hùng phân tích.

Theo bác sĩ Lê Quốc Hùng, lợi ích của vacxin phải nhìn trên tổng thể, đặc biệt là ở yếu tố miễn dịch cộng đồng. Việc chích vacxin đồng loạt, với tỷ lệ khoảng 70-80% người trong cộng đồng được chích ngừa, có thể bảo vệ được cộng đồng đó khỏi mắc bệnh.

Đơn cử như tại Mỹ, sau khi Mỹ triển khai tiêm vacxin diện rộng cho người dân, số ca mắc Covid-19 đã giảm rất nhiều so với trước đây. Bên cạnh đó, số ca bệnh nặng, số tử vong cũng giảm hẳn. 

"Gần 900 nhân viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM sau khi chích ngừa vacxin phòng Covid-19, sống trong cộng đồng gần như chưa ai chích vacxin thì nguy cơ nhiễm bệnh Covid-19 từ cộng đồng rồi mang vào lây truyền trong bệnh viện là rất cao. Càng nhiều người trong cộng đồng cùng chích ngừa, hiệu quả bảo vệ càng nâng tăng cao", bác sĩ Trương Hữu Khanh, chuyên gia bệnh truyền nhiễm, cố vấn Khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 nói.

Theo GS.TS Trần Tịnh Hiền, tác động tốt của vacxin không thể chối cãi, đang được chứng tỏ ở Mỹ, Anh, Do Thái... và con đường duy nhất để thoát đại dịch là tiêm vacxin phòng Covid-19 có chất lượng tốt, càng nhiều càng tốt, càng sớm càng tốt.