Đỗ quyên - từ rừng tới hội

Vương quốc hoa báo xuân

Người ta gọi đỗ quyên là hoa báo xuân, bởi cứ độ xuân về, từ tháng 2 đến tháng 4, những cây đỗ quyên cheo leo trên vách đá, như lớn lên từ sinh khí của đất trời, lại bung nụ xòe hoa, từng chùm bông phủ khắp núi rừng những vạt đỏ, tím, trắng, hồng… mê hoặc. Chẳng phải chỉ Fansipan mới có đỗ quyên, bởi lẽ, đâu có rừng, ở đó có đỗ quyên. Tam Đảo, Bạch Mã, Đà Lạt…, đỗ quyên cũng nhiều, nhưng chẳng đâu nhiều như ở Vườn quốc gia Hoàng Liên, nơi người yêu loài hoa quý gọi đó là “vương quốc hoa đỗ quyên”.  

“Có hơn 40 loài đỗ quyên với nhiều giống quý ở rừng Hoàng Liên, trong đó có những loài hoa đỗ quyên đặc hữu và được coi là đỗ quyên đại thụ, chỉ có ở trong rừng tự nhiên, trên độ cao 2.400 - 2.800 mét. Đặc biệt, tại Hoàng Liên Sơn có 7 cây đỗ quyên cành thô đã được công nhận “cây di sản Việt Nam” năm 2014”, Tuấn, một nhân viên của khu du lịch Sun World Fansipan Legend nói với tôi. Chỉ giới thiệu về hoa với khách thôi mà thấy cậu cứ như được tiếp thêm lửa, nói say sưa, không muốn ngừng.

Cậu thậm chí còn kể với tôi sự tích loài hoa cánh mỏng manh mà vô cùng kiên cường ở nơi núi rừng ấy. Rằng, một đôi vợ chồng nghèo sống trong ngôi làng nhỏ yêu thương nhau thắm thiết, cuộc đời bình yên trôi qua. Bỗng một ngày người chồng đi xa mãi không thấy về, người vợ đi tìm chồng, chết bên một tảng đá trong rừng sâu. Người chồng trở về không thấy vợ, mải miết đi tìm, rồi gục chết nơi tảng đá vợ mình đã chết. Nơi đó, mọc lên loài hoa lạ, cứ xuân về, mùa đoàn viên, lại bung sắc thắm. Người đời gọi đó là hoa đỗ quyên.

Đi giữa không gian hội hoa đỗ quyên ở Sun World Fansipan Legend, thấy những hiểu biết của mình về loài hoa ấy còn ít ỏi quá. Những chậu đỗ quyên đủ màu được người làm cây xanh sắp đặt trong những tiểu cảnh xinh xắn, nở rực rỡ muôn màu. Lẫn trong không gian hội là váy thổ cẩm xòe hoa, là điệu múa tiếng khèn H’Mong da diết… “Đây đã là lần thứ hai, Sun World Fansipan Legend mở Lễ hội hoa đỗ quyên rồi đấy”, Tuấn kể, không quên giục tôi lên cáp: “Đỗ quyên trên này mới thực sự đẹp, chị ạ”.  
 

Mang hoa về núi

Cáp treo từ từ lên cao, có những đoạn cảm giác như mình đang lên theo phương thẳng đứng. Qua khuôn cửa kính, trời trong veo, xanh như ngọc. Bên dưới, rừng trập trùng xanh, bật lên những khoảng trắng, vàng, tím… Đỗ quyên rừng cũng chẳng khác hoa anh đào Nhật Bản, suốt một mùa đông, cành trơ thân gỗ, băng giá, tuyết rơi, sương mù, rét đến tê dại mà vẫn kiên cường bám vào núi đá. Hoa nở lần lượt theo độ cao, nên suốt tháng 2 đến tháng 4 âm lịch, cứ đến Fansipan là được chiêm ngưỡng rừng đỗ quyên đua sắc.

Nhưng thú vị nhất là được tận mắt thấy đỗ quyên nở suốt dọc 600 bậc đá lên đến đỉnh cao 3143m. Đường La Hán, đỗ quyên quang trụ xòa xuống lối đi, có cây mọc giữa đường, tự nhiên. Cung đường ngắn mà uốn lượn, gấp khúc quanh co. Tuấn cắt nghĩa cho cái sự lòa xòa của mấy cây đỗ quyên ấy là bởi, để giữ cho cây mọc tự nhiên như vốn có, những người làm con đường đá đã bẻ hướng, xẻ đá, để những gốc đỗ quyên bật lên từ khe núi, xuyên qua lối ấy từ nhiều trăm năm trước. Không đâu ngắm đỗ quyên nở đẹp như ở đường La Hán, khi đang bước vội, ngẩng đầu lên, đỗ quyên đã xòe cánh thắm cười xòa. Ẩn hiện sau những cành hoa là tượng các vị La Hán từ bi. Mỗi lúc nghĩ đến con đường ấy, lại mường tượng ra đường lên cõi Phật.

Dọc lối lên đỉnh, không chỉ có đỗ quyên quang trụ. Rất nhiều loài đỗ quyên nhỏ mọc như cây bụi bên núi. Nhưng không phải là đỗ quyên rừng nhé. Người làm cây xanh ở Sun World Fansipan Legend đã lặn lội kiếm tìm, mang đỗ quyên từ nhiều nơi khác về khu du lịch, để phủ lên núi đá những sắc màu hoa quý. Nói thì đơn giản, mà trồng đỗ quyên trên đỉnh cao khắc nghiệt ấy là cả một hành trình gian nan.

Mất ít nhất 2 năm để hoa đỗ quyên nơi khác thích nghi được với thời tiết nơi đỉnh thiêng Tây Bắc. Hai năm ấy cũng đồng nghĩa với không biết bao lần cây chết đi sống lại, không biết bao nhiêu công sức con người liều mình cheo leo nơi vách đá hiểm trở, để tạo đất cho cây, chăm cho cây bám trụ vào đá núi. Giờ thì Fansipan đã trở thành vương quốc đỗ quyên đúng nghĩa, bởi bên cạnh hoa của rừng là hoa của người. Lễ hội hoa đỗ quyên năm nay, có tới gần 1500 cây đỗ quyên đủ màu khoe sắc tại Ga cáp treo Fansipan, hơn 1000 cây đỗ quyên trải dọc tuyến đường lên đỉnh.