Đứng trước sự gia tăng của biến đổi khí hậu, ảnh hưởng ngày càng khốc liệt đến sản xuất nông nghiệp, nhất là sản xuất lúa tại ĐBSCL, năm 2016, Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền (Bình Điền) đã chủ động phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Quốc (KNQG) gia tổ chức Chương trình Canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu. Sau 2 năm 2016-2017 với 3 vụ lúa, chương trình đã thành công tốt đẹp.
Phân bón Bình Điền tổ chức tổng kết mô hình canh tác lúa thông minh vụ đông xuân 2020 - 2021 tại ĐBSCL. Ảnh: Đình Thế.
PGS. TS Mai Thành Phụng, chia sẻ: Chương trình lấy người nông dân làm trung tâm, giúp nông dân dần trở thành những chuyên gia trên đồng ruộng của mình, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu...
Chương trình đã tập hợp được các lực lượng, như trồng trọt, khuyến nông, các nhà khoa học nông nghiệp và doanh nghiệp với sự đoàn kết, đồng lòng cao; đạt được hiệu quả cả về kinh tế, xã hội và môi trường sống, vì một nền nông nghiệp phát triển bền vững.
Năm 2019, Bình Điền tổ chức mô hình Canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu trên vùng đất phèn mặn tại 2 huyện Hòn Đất và Gò Quao (Kiên Giang). Bằng việc giúp nông dân thực hiện đúng, đủ gói kỹ thuật thông minh đã được đúc rút, Bình Điền giúp địa phương lắp đặt trạm quan trắc tại đầu nguồn nước để thường xuyên nắm được các chỉ tiêu về chất lượng nước, như: độ mặn, độ PH, thủy triều…
Thông qua phần mềm Mekong, qua intenet, nông dân có thể cập nhật hằng giờ trên điện thoại để quyết định việc lấy nước vào ruộng lúa.
Ông Ngô Văn Đông, Tổng gíam đốc Công ty Bình Điền (bìa trái) cam kết sẽ tiếp tục thực hiện mô hình giúp nông dân sản xuất lúa ở khắp các vùng miền đất nước. Ảnh: Đình Thế.
Tại rộng, bố trí các ống cảm biến ướt khô xen kẽ (AWD TUBE) để đo mực nước đang có trên ruộng, kế đó là trạm bơm nước thông minh, có thể tưới, tiêu nước được từ xa bằng điện thoại thông minh. Mô hình đã bước qua được thử thách.
Theo GS.TS Nguyễn Bảo Vệ, Trường Đại học Cần Thơ, mô hình cho lợi nhuận trên 4 triệu đồng/ha, chi phí sản xuất giảm 3 triệu đồng/ha, lại góp phần bảo vệ môi trường từ việc giảm nước tưới, giảm thuốc BVTV, giảm phân bón, nhất là phân đạm.
Tháng 11/2020 tại Hậu Giang, Bình Điền cùng với Trung tâm KNQG ký thỏa thuận hợp tác tiếp tục thực hiện Chương trình Canh tác lúa thông minh tại 13 tỉnh ĐBSCL trong 2 năm 2020 - 2021, với kinh phí đầu tư trên 2 tỷ đồng. Cụ thể, Chọn 4 hộ làm mô hình trong một tỉnh, với quy mô mỗi hộ 0,5 ha. Tổng cộng có 47 hộ nông dân tham gia, canh tác 24 ha.
Quy trình do ban cố vấn biên soạn từ nền tảng thành công các năm 2016 - 2017, trong đó áp dụng đồng bộ các giải pháp canh tác và tiến bộ kỹ thuật như: "1 phải 5 giảm", "3 giảm 3 tăng", quản lý nước ướt khô xen kẽ, quản lý dịch hại theo IPM. Nông dân thực hiện mô hình nhất thiết phải dùng giống xác nhận phù hợp với từng vùng và gieo sạ từ 80kg/ha trở xuống.
Sử dụng bộ sản phẩm phân bón chuyên dùng của Công ty CP Phân bón Bình Điền, trong đó đáng chú ý là phân bón lót Đầu Trâu mặn, phèn. Đầu tư lắp đặt 8 trạm quan trắc mới tại Bạc Liêu, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang, cộng với 9 trạm đã lắp đặt tại Kiên Giang, tổng cộng là 17 trạm.
Chuyển giao bút đo độ mặn cầm tay và bộ test PH cho cán bộ kỹ thuật và nông dân. Lấy mẫu đất ở tất cả các ruộng trong mô hình để phân tích. Tập huấn thăm đồng cho 1500 lượt nông dân trong mô hình với sự tham gia của ban cố vấn và cán bộ kỹ thuật.
Các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá cao chương trình Canh tác lúa thông minh. Ảnh: Đình Thế.
Trong quá trình thực hiện, đã có sự phối hợp hết sức nhiệt tình và trách nhiệm của lãnh đạo địa phương, các trung tâm khuyến nông và dịch vụ nông nghiệp tỉnh.
Các nhà khoa học nông nghiệp hàng đầu, như GS.TS Nguyễn Bảo Vệ, PGS.TS Mai Thành Phụng, TS Hồ Văn Chiến…, cán bộ kỹ thuật từ các trung tâm khuyến nông và dịch vụ nông nghiệp có chuyên môn và nghiệp vụ công tác đã luôn quan tâm, bám sát mô hình.
Nông dân nhiệt tình tham gia, chú tâm học hỏi và mạnh dạn áp dụng các giải pháp kỹ thuật đã được chương trình chuyển giao. Đồng hành, nông dân có trong tay phương tiện kỹ thuật như bút đo độ mặn, bộ test PH, ống nước để áp dụng giải pháp ướt khô xen kẽ, đồng thồi với bộ sản phẩm phân bón Đầu Trâu chuyên dùng chất lượng cao nên luôn yên tâm, tin tưởng...
"Từ kết quả đã thấy rõ, chúng tôi mong muốn các doanh nghiệp, các lực lượng chuyên môn vào cuộc, giúp cho Canh tác thông minh không chỉ dừng lại ở mô hình, mà là trên những cánh đồng lớn, toàn vùng và cả nước”, ông Ngô Văn Đông, Tổng giám phân bón Bình Điền nói.
Có những mô hình (ở Sóc Trăng, Cần Thơ) chi phí đầu tư đã giảm hơn 3 triệu đồng/ha, trong đó phần giảm lớn nhất là từ thuốc BVTV. Các loại phân như đạm, lân, kali nguyên chất cũng giảm rất nhiều (giảm 19,2 kg đạm, 24,1kg lan, 6kg kali.)
Nếu lượng giảm này được nhân ra tổng diện tích gieo cấy toàn vùng ĐBSCL cũng như cả nước, khối lượng sẽ rất lớn. Trong khi đó, năng suất lúa trong mô hình thấp nhất là 7,5 tấn thóc/ha, cao nhất 11,8 tấn/ha, cao hơn đối chứng 6,6% (tức 550kg/ha).
100% mô hình đều cho lợi nhuận cao hơn đối chứng từ 1,4 triệu đồng, đến 5,3 triệu đồng (Kiên Giang), 6,6 triệu đồng/ha (Vĩnh Long).
Ông Ngô Văn Đông, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền cam kết sẽ tiếp tục mô hình, thiết thực mang đến cho người nông dân sản xuất lúa ở khắp các vùng miền đất nước bớt đi nỗi vất vả, nhọc nhằn, có thu nhập ngày càng cao hơn, làm giàu được từ chính đồng ruộng của mình.
