Hiện nay đang vào vụ thu hoạch dong riềng rộ, tuy nhiên năm nay người nông dân gặp nhiều khó khăn khi giá dong riềng xuống thấp. Điều này có ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn thu của người nông dân và vị thế của cây dong riềng tại các địa phương của tỉnh Tuyên Quang.
Diện tích dong riềng của tỉnh Tuyên Quang là gần 1.100 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Yên Sơn 650 ha, Chiêm Hóa 350 ha, Lâm Bình 70 ha…. Những năm qua, cây dong riềng đã dần được khẳng định vai trò và vị thế của mình trong việc cải thiện đời sống của bà con nhân dân vùng nông thôn, nhất là tại các địa phương như xã Lực Hành, Xuân Vân, Trung Trực (Yên Sơn); Kim Bình, Vinh Quang, Linh Phú (Chiêm Hóa)… Tuy nhiên, vào vụ thu hoạch năm nay người nông dân đang lao đao khi giá dong riềng xuống thấp.
Thu hoạch dong riềng
Theo tìm hiểu thực tế tại các địa phương, chúng tôi được biết, giá dong riềng bán trên thị trường hiện nay ở mức 650 đến 700 đ/kg, trong khi đó cùng thời điểm này năm ngoái giá dong riềng đạt mức từ 1.500 đến 1.800 đ/kg. Với giá như hiện nay, trừ chi phí đầu tư phân bón, giống, thuê người đào và vận chuyển thì gần như người nông dân không có lãi. Vì vậy, hiện nay một số nông dân đã có tâm lý không mặn mà với loài cây này nữa.
Ông Lê Tiến Mai, Chủ tịch UBND xã Xuân Vân, một trong những địa phương có diện tích trồng dong riềng lớn nhất huyện Yên Sơn cho biết, hiện toàn xã có hơn 100 ha diện tích trồng cây dong riềng. Năm nay dong riềng rớt giá nặng, đầu vụ giá chỉ có 500 đ/kg nhưng mấy ngày gần đây giá đã nhích lên 650 đến 700 đ/kg, vì vậy người nông dân gần như không có lãi. Bên cạnh yếu tố thời tiết, không có nắng ảnh hưởng đến việc phơi khô sản phẩm bột dong riềng thì việc các cơ sở sản xuất bột dong riềng chưa làm sạch, bột xuất ra có sạn đã khiến nhiều tư thương không mấy mặn mà với sản phẩm bột của địa phương cũng đã làm dong riềng rớt giá.
Trước thực trạng dong riềng mất giá, nhiều hộ nông dân đã có ý định bỏ cây dong riềng và chuyển sang cây trồng khác trong vụ tới, số lượng các cơ sở chế biến bột dong cũng đã giảm từ 34 cơ sở (2012) đến nay chỉ còn 27 cơ sở. Cũng theo ông Mai thì việc nhiều địa phương ở các tỉnh lân cận khác đồng loạt trồng dong riềng như Yên Bái, Sơn La, Bắc Kạn, Cao Bằng, Bắc Giang nên lượng củ tăng nhiều, trong khi đó các cơ sở chế biến tăng không đáng kể, ngoài ra còn có yếu tố giá bột tại các thị trường lớn như Hà Nội đều giảm, nên giá mua củ dong riềng cũng phải giảm theo.
Chị Mai Thị Nga, xóm 13, xã Tân Long (Yên Sơn) cho biết, đã 3 năm nay cây dòng riềng trở thành cây trồng cho thu nhập chính của gia đình. Vì vậy năm nay gia đình tiếp tục trồng gần 10 sào dong riềng, nhưng đến khi thu hoạch giá 700 đ/kg như hiện nay khiến gia đình mất vui. Vì trừ chi phí phân bón, vận chuyển gia đình chỉ còn lãi khoảng 6 triệu đồng. Thế nhưng vẫn phải thu hoạch để lấy công làm lãi, hơn nữa nếu thu hoạch muộn quá qua thời kỳ củ dong tích bột thì coi như mất cả vườn.
Những năm qua, Tuyên Quang đã có các chính sách khuyến khích các địa phương phát triển cây dong riềng theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung như: Đưa cây dong riềng vào trong chuỗi giá trị sản xuất hàng hóa thuộc dự án TNSP.
Trong đó đã thực hiện xây dựng nhà xưởng chế biến miến dong đảm bảo VSATTP cho HTX Thắng Lợi và tổ chức tập huấn cho xã viên tổ hợp tác trồng dong riềng về kỹ thuật sản xuất, chế biến và bảo quản miến dong tại xã Lực Hành, huyện Yên Sơn; thực hiện 2 mô hình sản xuất dong riềng giống mới tại xã Lăng Can, huyện Lâm Bình và xã Lực Hành, huyện Yên Sơn; hỗ trợ người nông dân máy sản xuất tinh bột dong riềng sạch, tập huấn xử lý bã thải cho những thành phần hữu cơ sau chế biến, giảm thiểu những tại hại xấu đến môi trường.
Tuy nhiên, để cây dong riềng tiếp tục phát triển bền vững rất cần các cơ quan chức năng có chính sách hợp lý trong công tác quy hoạch phát triển cây dong riềng, hỗ trợ người nông dân từ khâu trồng chế biến, đến khâu tiêu thụ... Cùng với đó, các cơ sở chế biến cũng cần nâng cao ý thức tránh nhiệm của mình trong phát triển chất lượng và uy tín của sản phẩm trên thị trường.
