Gây nuôi động vật hoang dã: Khó quản lý vì thiếu quy phạm pháp luật

Đó là khẳng định của ông Nguyễn Hữu Hưng, Trưởng phòng Pháp chế, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM tại hội thảo: “Nhân nuôi, phát triển bền vững động vật có nguồn gốc hoang dã” do Tổng cục Lâm nghiệp phối hợp với Hội Động vật học VN tổ chức mới đây tại Thảo cầm viên Sài Gòn.

Tại hội thảo, Cục Kiểm lâm cho biết, đến nay đã có khoảng 10.000 cơ sở nuôi động vật hoang dã (ĐVHD) đăng ký với cơ quan chức năng ở 63 tỉnh thành trên cả nước với khoảng 3 triệu con thuộc 70 loài đang được nuôi (trong đó có bốn loài chính là trăn, cá sấu, khỉ đuôi dài và rắn các loại). ĐBSCL và Đông Nam bộ là hai khu vực nuôi ĐVHD lớn nhất cả nước, chiếm khoảng 70%, tiếp theo là đồng bằng sông Hồng chiếm 20%.

Tiến sỹ Scott Roberton - Trưởng đại diện Hiệp hội Bảo tồn ĐVHD (WCS) cảnh báo: Người nuôi vì lợi nhuận sẽ nhân nuôi càng nhiều càng tốt, không đảm bảo môi trường hoang dã hoặc làm mất hành vi hoang dã của động vật. Ngoài ra, các chủ trại vì lợi nhuận nên chỉ tập trung chọn lọc, lưu giữ những đặc tính có lợi của vật nuôi như cá sấu có da đẹp, hươu có sừng to. Do đó, gây nuôi vì mục đích thương mại có thể đe dọa công tác bảo tồn. Việc khuyến khích nuôi một loài hoang dã có thể làm tăng lượng săn bắt loài đó từ tự nhiên để làm giống.

WCS còn cảnh báo: Việc nhân nuôi có mục đích thương mại không những gây hại cho bản thân loài hoang dã mà còn ẩn chứa những nguy cơ về lây lan dịch bệnh truyền từ động vật sang người. Khảo sát của WCS năm 2008 cho thấy: “42% các trại vẫn lấy con giống từ… tự nhiên”. Còn khảo sát năm 2010 cũng chỉ ra rằng: “Có đến 20% trang trại nuôi nhím tại tỉnh Sơn La mua nhím tự nhiên để về làm giống”.

Ông Nguyễn Hữu Hưng, Trưởng phòng Pháp chế, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM cho rằng, việc gây nuôi ĐVHD hiện nay diễn ra theo phong trào và chứa đựng nhiều rủi ro cho người dân. Nhiều năm trước nghề nuôi heo rừng tại TP.HCM phát triển mạnh, nay nhu cầu nuôi đã bão hòa nên giá bán heo giống giảm 30% so với trước. Việc này cũng xảy ra tương tự đối với người nuôi nhím. Hiện giá nhím giống lên đến trên 10 triệu đồng/cặp đẩy nhiều người đăng ký gây nuôi. Do đó, ước tính khoảng 3-5 năm nữa thị trường nhím giống và thịt sẽ bão hòa do lượng cung cao.

Ông Hưng cũng dẫn chứng tiếp việc gây nuôi kiểu phong trào là mới đây phong trào nuôi yến phát triển mạnh tại TP.HCM. Thật ra chỉ một số hộ nuôi yến thu được lợi nhuận cao đã kéo theo hàng trăm người bỏ tiền tỷ xây nhà nuôi yến. Điều đáng nói hiện nay rất khó quản lý hoạt động nuôi ĐVHD vì còn thiếu các quy định pháp luật cụ thể. Chẳng hạn hiện nay chưa có thông tư hướng dẫn việc quản lý gấu nuôi, chưa có tiêu chuẩn ngành cho từng trại nuôi, việc nuôi chim yến cũng chưa có quy định. Khi đã thiếu quy chế, chủ trại nuôi sẽ không khai báo, đăng ký gây nuôi ĐVHD, hoặc bỏ bê không chăm sóc.

GS.TS Lê Vũ Khôi, ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết thêm, ở nước ta các trang trại chưa tạo điều kiện sinh sản khi nuôi hổ, gấu và những loài động vật quý hiếm khác mà chủ yếu là mua gom những cá thể bị săn bắn trái phép từ tự nhiên về nuôi. Làm như vậy là vi phạm pháp luật. Tại hội thảo, các nhà khoa học cho rằng, trong thời gian tới cần phải thành lập một hiệp hội gây nuôi các ĐVHD để tạo điều kiện cho các tổ chức và cá nhân gây nuôi có điều kiện học hỏi kỹ thuật.