Họa sĩ Bùi Chát.
Họa sĩ Bùi Chát theo học và tốt nghiệp cử nhân văn chương, rồi cử nhân luật. Trước khi theo đuổi đam mê mỹ thuật, họa sĩ Bùi Chát đã từng xuất bản 7 tập thơ, thơ anh được dịch và giới thiệu qua một vài ngôn ngữ khác.
Sau nhiều lần phải bỏ dở con đường hội họa, Bùi Chát cầm cọ lại một cách chuyên tâm vào năm 2019, chủ trương một lối hội họa riêng có tên gọi là “hội họa tình huống”, mà nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng ghi nhận: “Tuy mới “xuất hiện”, nhưng nghệ thuật Bùi Chát là “một quá trình” tìm kiếm và sáng tạo với tinh thần tự do rất đáng chú ý... Mỗi triển lãm của Bùi Chát, là một trình hiện nghệ thuật khác... Khi lập “Folder Bùi Chát”, tôi tin, Bùi Chát rồi sẽ đi xa, và có nhiều đóng góp trong nghệ thuật”.
“Mét mét ba” là triển lãm thứ tám của Bùi Chát. Bộ sưu tập này gồm 30 bức tranh sơn dầu khổ mét mét ba (100x130cm) được anh sáng tác trong năm 2024, sau khi kết thúc triển lãm “Những hiện diện vô hình”.
"Không đề 1".
Theo họa sĩ Bùi Chát, vì đã có quá nhiều tiếng nói, quá nhiều ẩn dụ, quá nhiều thông điệp... được thể hiện qua các cuộc triển lãm, nên khi chuẩn bị triển lãm lần này anh đã quyết định không đưa vào dự án bất cứ tiếng nói, ẩn dụ hay thông điệp nào. Với họa sĩ Bùi Chát, triển lãm này là một khoảng nghỉ, một cách thức thả lỏng và thư giãn tuyệt đối cho cuộc sống và con đường nghệ thuật của anh.
Nói về triển lãm “Mét mét ba”, họa sĩ Bùi Chát chia sẻ: “Biết đâu sự lăng im của nghệ thuật có thể giúp cải thiện tình trạng ô nhiễm tiếng ồn trong tâm trí của mỗi chúng ta”.
Cách đặt tên triển lãm lần này của họa sĩ Bùi Chát không gợi mở bất cứ một điều gì về nội dung của bộ sưu tập, cũng không làm chúng ta liên tưởng, mong chờ hoặc hy vọng gì về tác phẩm sẽ xuất hiện trong triển lãm. “Mét mét ba” là một tiêu đề chỉ hoàn toàn mang tính chất thông báo. Một cách thông tin, cơ bản, đầy đủ và chính xác về kích thước của các bức tranh.
"Không đề 2".
Cách đặt tên “Mét mét ba” làm ta hình dung đến cách đặt tên trong lĩnh vực thơ ca. Đã có nhiều tuyển tập thơ được đặt tên hoàn toàn dựa vào hình thức và thể loại như thơ lục bát, thơ bảy chữ, thơ năm chữ, thơ song thất lục bát... Hoặc như cách đặt tên các triển lãm chủ yếu dựa trên cơ sở chất liệu như triển lãm tranh sơn mài, triển lãm tranh lụa, triển lãm màu nước, triển lãm tranh sơn dầu...
Bàn thêm về cách đặt tên tác phẩm của họa sĩ Bùi Chát, nếu để ý kỹ sẽ thấy trong 8 cuộc triển lãm đã diễn ra với gần 250 bức tranh, chưa bao giờ thấy Bùi Chát đặt tên cho các bức tranh một cách rõ ràng, cụ thể. Phần lớn các tên tranh đều là “Không đề” và được đánh số theo thứ tự, hoặc tên tranh được đặt theo tên triển lãm và được đánh số.
Họa sĩ Bùi Chát cho biết, vì không muốn áp đặt hay định hướng cách hiểu nghệ thuật cho công chúng, nên anh không muốn đặt tên cho tác phẩm. Ngoài ra, với họa sĩ Bùi Chát thì một cái tên cụ thể nào đó sẽ không bao giờ diễn đạt được diễn biến thực sự của các tình huống.
"Không đề 3".
Nhà nghiên cứu Hà Vũ Trọng nhận định: “Có sự song hành giữa hội hoạ và lí thuyết tư duy liên quan tới cái trừu tượng, đúng như Gilles Deleuze nói: “Lí thuyết tư duy giống như việc vẽ tranh, nó cần cuộc cách mạng đưa nghệ thuật từ sự tái hiện (representation) đến trừu tượng. Đó là mục đích của tư duy phi hình tượng”. Cũng vậy, với Bùi Chát vẽ như một cách tư duy, và tranh trừu tượng là một cách tư duy phi hình tượng ở đó luôn có “sự khác biệt và lặp lại” (difference and repetition) trong mỗi lần “tư duy” qua các loạt tranh mà Bùi Chát trình ra, là một bước lặp lại và chuyển biến khác”.
Có lẽ trong hơn 20 năm thực hành nghệ thuật từ thơ cho đến hội họa, Bùi Chát chỉ quan tâm và cố gắng thể hiện những vấn đề cốt lõi nhất, và luôn định vị tác phẩm của mình nằm ở ranh giới giữa nghệ thuật và không nghệ thuật.
"Không đề 4".
Họa sĩ Phan Trọng Văn đánh giá về triển lãm “Mét mét ba” ở tư cách đồng nghiệp: “Cuộc triển lãm cá nhân lần thứ 8 của Bùi Chát – một họa sĩ xuất thân là nhà thơ mang đến những trải nghiệm đặc biệt và sâu sắc cho người xem, sự giao thoa giữa thơ ca và hội họa tạo ra một không gian nghệ thuật ý niệm phong phú, nơi mà cảm xúc và ý tưởng được thể hiện qua nhiều cách thức khác nhau... Sự nhạy cảm của một nhà thơ có thể giúp Bùi Chát truyền tải những cảm xúc tinh tế, từ nỗi buồn sâu lắng đến niềm vui rực rỡ, qua từng nét cọ và màu sắc. Mỗi bức tranh có thể là một bài thơ không lời, mời gọi người xem khám phá và cảm nhận theo cách riêng của họ.
.Có thể nhận thấy, tranh của Bùi Chát dường như không theo một quy luật nào, mà mang đậm dấu ấn cá nhân, thoát khỏi các khuôn mẫu truyền thống. Sự kết hợp của các màu sắc tươi sáng và những vệt màu xám tối gợi lên một sự đối lập và mâu thuẫn trong cảm xúc hay tư duy. Nét vẽ mạnh mẽ, dứt khoát cũng góp phần làm nổi bật sự tự do, không giới hạn của tranh trừu tượng.
"Không đề 5".
Triển lãm "Mét mét ba" như muốn truyền tải một thông điệp hay một câu chuyện nào đó, nhưng lại để lại cho người xem nhiều khoảng không để tự mình cảm nhận và suy ngẫm. Mỗi người có thể sẽ có cách cảm nhận khác nhau về những gì các tác phẩm này đang muốn truyền tải. Họa sĩ Bùi Chát là một trong những nhân vật thú vị trong giới nghệ sĩ phương Nam, với những đóng góp đáng kể cho văn hóa và nghệ thuật đương đại.
