Hợp tác công - tư để phòng, chống kháng kháng sinh trong chăn nuôi

Nhiều bất cập trong cung ứng và kiểm soát sử dụng kháng sinh

Hưởng ứng tuần lễ Kháng kháng sinh thế giới, chiều 18/11, Bộ NN-PTNT - cơ quan chủ trì chính Khung đối tác "Một sức khỏe về phòng, chống dịch bệnh từ động vật sang người" - tổ chức lễ mít tinh kêu gọi các bên chung tay hợp tác phòng, chống kháng kháng sinh trong nông nghiệp.

Chủ đề chính lựa chọn cho năm 2023 là: "Huy động hợp tác công - tư trong phòng, chống kháng kháng sinh trong chăn nuôi", đáp ứng lời kêu goi của Tố chức Y tế thế giới về "Chung tay phòng, chống kháng thuốc".

Tham dự lại sự kiện có khoảng 100 đại biểu từ 3 Bộ (NN-PTNT; Y tế; TN-MT) cùng nhóm mục tiêu chính của đối tác công - tư là khối doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi, thú y…; các đối tác quốc tế và các tỉnh, thành trong cả nước tham gia trực tuyến.

Khung đối tác Một sức khoẻ về phòng, chống bệnh dịch từ động vật sang người do 3 Bộ đồng chủ trì có nêu rõ mục tiêu phòng, chống kháng kháng sinh là một nội dung đặc biệt quan trọng, được quy định tại nhiệm vụ số 3 trong 6 nhiệm vụ chính.

Các bệnh truyền nhiễm mới nổi và tình trạng kháng thuốc kháng sinh (AMR) đang gia tăng là một trong những mối đe dọa sức khỏe toàn cầu cấp bách nhất mà con người đang phải đối mặt.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở khu vực Tây Thái Bình Dương xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về kháng kháng sinh (giai đoạn 2013-2020), kế hoạch này được Bộ Y tế ban hành ngày tại Quyết định số 2174 ngày 21/6/2013.

Tiếp đó, năm 2017, "Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý sử dụng kháng sinh và phòng, chống kháng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản" được ban hành.

Năm 2021, Bộ NN-PTNT ban hành Quyết định số 3609 về phê duyệt kế hoạch hành động quốc gia về kiểm soát kháng kháng sinh trong lĩnh vực nông nghiệp giai đoạn 2021-2025.

Gần đây nhất Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 tại Quyết định số 1121/QĐ-TTg.

Tuy nhiên, dù đã và đang thực hiện kế hoạch hành động về kháng kháng sinh, Việt Nam vẫn tiếp tục là một trong nhóm những quốc gia có tỷ lệ sử dụng thuốc kháng sinh cao nhất ở châu Á.

Việt Nam còn nhiều bất cập trong cung ứng và kiểm soát sử dụng kháng sinh, hệ thống gíám sát kháng kháng sinh chưa hoàn thiện... Việc này đòi hỏi các cấp, các ngành, các thành phần kinh tế tại Việt Nam cần tiếp tục tăng cường phối hợp với nhau trong công tác phòng, chống kháng kháng sinh, trong đó nhấn mạnh tới sự phối hợp với đối tác tư nhân trong công tác phòng, chống kháng kháng sinh trong nông nghiệp, đặc biệt là trong chăn nuôi. dựa trên cách tiếp cận một sức khỏe, trong mối tương quan con người, động vật, thực vật và môi trường.

Vai trò của khối tư nhân

Đồng chủ trì tại sự kiện, ông Randolph Augustin, Giám đốc Văn phòng Sức khỏe, USAID bày tỏ lo ngại về việc thổi phồng công dụng to lớn và an toàn của kháng sinh cho người và trong nông nghiệp.

Bởi khi sử dụng không đúng cách, những loại kháng sinh này có thể thúc đẩy sự phát triển của các vi sinh vật kháng thuốc, sau đó chúng sẽ ảnh hưởng đến con người thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua chuỗi thức ăn hoặc thải ra môi trường.

Điều này có thể có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe con người, đến nền kinh tế quốc gia và toàn cầu thông qua thương mại; ảnh hưởng đến việc nhập khẩu hoặc xuất khẩu động vật và sản phẩm thực phẩm động vật.

Ông ghi nhận nỗ lực của Việt Nam khi giải quyết các vấn đề AMR trong khuôn khổ các mối đe dọa đại dịch mới nổi gần đây nhất và hiện tại là Chương trình An ninh Y tế Toàn cầu.

USAID đang hỗ trợ Bộ NN-PTNT thông qua một Dự án được vận hành theo mô hình đối tác công - tư, có tên "Các Chiến lược chuyển đổi để giảm thiểu đầu ra cho trang trại", gọi tắt là Dự án Transform, nhằm gắn kết các nhà lãnh đạo Chính phủ và các công ty sản xuất chăn nuôi gia cầm bằng cách vận động lan tỏa các các nguyên tắc sử dụng kháng sinh đã được phát triển nhằm giảm nhu cầu sử dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi và huy động doanh nghiệp tham gia áp dụng các nguyên tắc quản lý sử dụng kháng sinh.

Nói về vai trò của khối tư nhân tại Việt Nam, ông rất mừng khi thấy Hiệp hội Gia cầm Việt Nam (VIPA), Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam (AHAV), Tập đoàn DABACO, Hòa Phát, đã cam kết áp dụng các nguyên tắc sử dụng kháng sinh, cùng De Heus và 40 doanh nghiệp tham gia sự kiện này.

Ông cũng đề cao vai trò lãnh đạo của khu vực tư nhân ở Việt Nam và mong muốn sẽ huy động thêm nhiều khu vực có động lực thực hiện hành động tương tự để chống lại tình trạng kháng kháng sinh.

Trong khi đó, đại diện cho Văn phòng FAO Việt Nam, ông Nguyễn Song Hà cho biết, FAO đang hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để đảm bảo phổ biến thích hợp các quy định mới về sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản, cũng như giám sát sự hiện diện của tình trạng kháng kháng sinh ở động vật và thực phẩm.

Việc khuyến khích sử dụng kháng sinh có trách nhiệm trong chăn nuôi sẽ giúp giữ cho môi trường và thực phẩm không có dư lượng kháng sinh và vi khuẩn kháng kháng sinh.

Ở cấp độ toàn cầu, FAO-WHO-UNEP-WOAH hợp tác để duy trì hiệu quả kháng khuẩn và đảm bảo khả năng tiếp cận bền vững và công bằng với thuốc kháng khuẩn để sử dụng có trách nhiệm và thận trọng đối với sức khỏe con người, động vật và thực vật, góp phần đạt được Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đều khẳng định cam kết trong việc chung tay cùng Chính phủ thực hành tốt phòng chống kháng kháng sinh trong nông nghiệp, coi đây là một phần trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng.

Sự kiện được tổ chức kịp thời trong chuỗi sự kiện hưởng ứng tuần lễ kháng kháng sinh thế giới, với mục tiêu ghi nhận vai trò quan trọng của đối tác tư nhân cùng với các cơ quan chính phủ thực hiện các ưu tiên và nhiệm vụ của Chính phủ về phòng chống kháng thuốc nói chung và phòng, chống kháng kháng sinh trong chăn nuôi nói riêng.

"Sự kiện cho thấy sự thay đổi về cách thức quản lý, vận hành hệ thống có sự tham gia. Một hệ thống vận hành chuẩn, toàn diện là hệ thống nên áp dụng cách thức tiếp cận một sức khỏe. Nghĩa là tất cả là một quy trình, một chuỗi liên kết, tương tác chặt chẽ với nhau không một thành phần nào bị bỏ lại và kém coi trọng hơn.

Do đó, khối tư nhân luôn là một trong những nhóm mục tiêu quan trọng trong công tác phát triển nông nghiệp nông thôn. Sự đầu tư bài bản của các doanh nghiệp nông nghiệp làm cho giá trị nông phẩm được nâng lên, chất lượng ngày càng tốt hơn, đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm, nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Liên quan vấn đề này, trước đó, vào ngày 7/11, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên và bà Aler Grubs, Giám đốc quốc gia tổ chức USAID đã chủ trì Diễn đàn cấp cao thường niên năm 2023 về "Một sức khỏe Phòng chống dịch bệnh từ động vật sang người" (MSK), giai đoạn 2021-2025.

Diễn đàn đã tổng kết các kết quả triển khai một sức khoẻ trên các lĩnh vực y tế, nông nghiệp và môi trường, công tác điều phối MSK trong năm 2023, chỉ rõ những hạn chế và kiến nghị giải pháp nhằm tăng cường phối hợp đa ngành thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ của Kế hoạch quốc gia đa ngành MSK.

Đồng thời cũng là cơ hội để kết nối các cơ quan chính phủ với các đối tác quốc tế và các tổ chức dân sự, xã hội, phi chính phủ, tư nhân, và đặc biệt là có sự tham gia và đóng góp ý kiến của các tỉnh thành.

"Khung Đối tác Một sức khỏe giai đoạn 2021-2025" được ký kết ngày 23/3/2022, tới nay có 33 đối tác thành viên chính thức. Kế hoạch tổng thể quốc gia Một sức khỏe về phòng chống bệnh dịch từ động vật sang người do EU - Việt Nam hỗ trợ được 3 bộ (NN-PTNT, Y tế và TN-MT) phê duyệt ngày 21/3/2022.

Từ khi ký kết tới nay, theo thống kê chưa đầy đủ của Ban Thư ký, có gần 100 chương trình, dự án đang được chuẩn bị và triển khai nhằm nỗ lực hỗ trợ triển khai kế hoạch này. Cả ba bộ đánh giá rất cao sự hợp tác và đồng hành của các đối tác phát triển trong nước và quốc tế cho Khung đối tác MSK.