Mực nước sông Mã xuống thấp kỷ lục khiến Trạm bơm Yên Tôn chỉ hoạt động được 6/18 máy với công suất 60-70%/máy. Ảnh: Võ Dũng.
Trạm bơm Yên Tôn, xã Vĩnh Yên, huyện Vĩnh Lộc những ngày giữa tháng 2. Theo quan sát của PV, tại cửa cống lấy nước vào trạm bơm, mực nước xuống rất thấp.
Đại diện tổ trạm bơm Yên Tôn cho hay, mực nước thiết kế để trạm bơm hoạt động hết công suất tối thiểu phải đạt 5,8 m nhưng tại cửa cống lấy nước vào trạm hiện chỉ còn 4,9 m. Mực nước này thấp hơn cùng kỳ năm 2019 khoảng 0,3 m.
Tổ có 18 máy với công suất 18 nghìn m3/giờ; tưới cho 1,2 nghìn ha đất nông nghiệp thuộc 5 xã của huyện Vĩnh Lộc nhưng thời điểm này chỉ vận hành được 6 máy và công suất chỉ đạt 60-70%/máy.
Ông Trịnh Quang Trung, tổ trạm bơm Yên Tôn thuộc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Sông Mã cho biết, đây là mực nước thấp nhất trong vòng 20 năm qua. Mặc dù chi nhánh công ty đã cho nạo vét các kênh dẫn và bể hút, nối ống nhưng nước phục vụ chỉ đủ cho 1 trong số 2 nhà máy hoạt động.
Để phục vụ nước sản xuất, công ty đã chỉ đạo trạm bơm Yên tôn thường xuyên túc trực, theo dõi mực nước trên sông Mã, tranh thủ bơm nước mọi thời điểm có thể. Tuy nhiên, lượng nước không đủ khiến công ty phải vận hành tưới luân phiên khiến một số diện tích cây trồng không được tưới kịp thời, đặc biệt là các diện tích ở cuối kênh tưới.
Trước tình hình này, để đảm bảo nước tưới cho diện tích đất nông nghiệp của 5 xã trên địa bàn, UBND huyện Vĩnh Lộc đã có văn bản trình UBND tỉnh, Sở NN- PTNT Thanh Hóa nghiên cứu để cùng Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Sông Mã đắp đập tạm ngăn nước. Mới đây, Chi cục Thủy lợi cũng đã khảo sát sông Mã đoạn qua trạm bơm Yên Tôn để tìm hướng giải quyết.
Nước trên các dòng sông chính của Thanh Hóa năm nay đều thấp hơn cùng kỳ, gây nguy cơ thiếu nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Theo dự báo của Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Thanh Hóa, từ nay đến giữa tháng 5/2020, tổng lượng mưa và mực nước sông trung bình các tháng phổ biến ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) và cùng kỳ năm 2019.
Trên sông Mã mực nước thấp hơn từ 0,24-0,53m, trên sông Chu thấp hơn cùng kỳ năm 2019 từ 0,1-0,19m; lượng dòng chảy cơ bản trên các sông chính trong mùa cạn năm 2020 thiếu hụt so với TBNN năm từ 10-40%. Tình hình xâm nhập mặn trên các sông sớm, sâu hơn so với cùng kỳ, mặn sẽ xâm nhập sâu hơn vào nội địa từ 20-25 km.
Nước trong các hồ chứa trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa cũng đang ở mức báo động. Số lượng hồ chứa đầy nước và lượng nước tích trong hồ đều thấp hơn so với cùng kỳ năm 2019.
Trong số 610 hồ chứa của địa phương thì chỉ có 262 hồ đầy nước; 348 hồ chứa thấp hơn mực nước thiết kế từ 2-5m, trong đó có 24 hồ dưới mực nước chết. Mực nước, dung tích hữu ích tại các các hồ chứa nước lớn như Cửa Đạt, Sông Mực, Yên Mỹ đều thấp hơn so với thiết kế và thấp hơn so với cùng kỳ năm 2019.
Theo Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa, dự kiến vụ chiêm xuân và đầu vụ mùa 2020, tỉnh có khoảng 35.000 - 40.000 ha cây trồng thiếu nước. Diện tích có khả năng xảy ra hạn ảnh hưởng đến năng suất từ gần 16 nghìn đến trên 23 nghìn ha, xảy ra gay gắt vào tháng 4, tháng 5/2020 khi lúa trỗ.
Trong đó, diện tích được tưới bởi hồ, đập lớn có khả năng xảy ra hạn ảnh hưởng đến năng suất từ gần 4 nghìn đến trên 4,8 nghìn ha; vùng tưới hệ thống kênh Bắc sông Chu – Nam sông Mã từ trên 1,2 đến trên 3 nghìn ha; vùng tưới hệ thống Sông Mực từ 250 – 374 ha; vùng ven biển lấy nước hồi quy, tạo nguồn từ các kênh tiêu từ trên 4,8 nghìn đến trên 7,1 nghìn ha…
Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa cảnh báo, nếu những diện tích có nguy cơ hạn hán được cấy lúa hết thì sẽ rất khó khăn về nguồn nước.
Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa cảnh báo các địa phương cần chuyển đổi những diện tích lúa thiếu nước sang cây trồng cạn để giảm lượng nước tưới. Ảnh: Võ Dũng.
Hiện nay, các Công ty TNHH MTV Jhai thác công trình thủy lợi, UBND các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đang nạo vét kênh dẫn, cửa lấy nước và kênh trữ nước để trữ nước phục vụ công tác tưới và chống hạn vụ chiêm xuân và đầu vụ mùa năm 2020.
Đại diện Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa cho biết thêm, ngoài việc theo dõi chặt chẽ tình hình khí tượng thủy văn để cân đối tiết kiệm nguồn nước, các công ty thủy nông và các địa phương cần chủ động kế hoạch bố trí lịch thời vụ phù hợp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý.
Với những diện tích không đủ nguồn nước cho suốt vụ thì địa phương cần mạnh dạn không cấy lúa bằng mọi giá mà chuyển đổi sang cây trồng cạn hoặc dừng canh tác, đặc biệt là hạ lưu các hồ hết nước.
