* Nên miễn trách nhiệm hình sự người đưa hối lộ
Bên lề QH ngày 1/11, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga thẳng thắn nói rằng, có quá nhiều bất cập trong công tác thanh tra, kết luận thanh tra dẫn đến nhiều vụ tham nhũng vẫn chưa rõ trách nhiệm của ai. 
Bà Lê Thị Nga
Có ý kiến trong buổi thảo luận cho rằng, nhiều qui định trong Luật Thanh tra rất rõ, nhưng lại không thực hiện đúng luật nên cuối cùng không thể xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý. Quan điểm của bà thì sao?
Đúng là đã đến lúc cần phải kiểm tra lại hành lang pháp lý và những quy định đến thời điểm này không thực hiện. Theo tôi, trong Luật Thanh tra quy định chi tiết, cụ thể hóa nguyên tắc đảm bảo tính hiệu lực cần thiết của chủ thể thanh tra đối với chủ thể quản lý nhà nước. Nhưng quá trình thực hiện thì chúng ta không tuân thủ đúng trong nhiều trường hợp. Ví dụ, xem xét kết luận thanh tra về Vinalines có thể thấy rõ Thanh tra Chính phủ đã không làm hết thẩm quyền trong việc xác định trách nhiệm. Ở đây trách nhiệm được quy gần hết cho doanh nghiệp, nhưng trách nhiệm của quản lý nhà nước không chỉ rõ.
Vụ việc bỏ trốn của ông Dương Chí Dũng, nguyên Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam có phải là ví dụ về vụ việc đang tiến hành thanh tra thì lại điều chuyển vị trí đi nơi khác, thưa bà?
Đúng vậy. Bởi mặc dù Luật Thanh tra quy định rõ, đoàn thanh tra có thẩm quyền kiến nghị cơ quan, tổ chức đảm bảo cho quá trình thanh tra được tiến hành thuận lợi. Tuy nhiên, có trường hợp, trong quá trình thanh tra, đối tượng bị thanh tra lại được điều chuyển sang cơ quan khác mà Thanh tra không có ý kiến gì!? Điều này làm ảnh hưởng đến quá trình thanh tra mà trường hợp Dương Chí Dũng là một ví dụ cụ thể. Ngoài ra, trong Luật Thanh tra cũng quy định, các hình thức thông tin như đưa lên trang web, đưa lên các phương tiện thông tin đại chúng, tại các cuộc họp... Thế nhưng thông thường, cơ quan Thanh tra chọn hình thức hẹp nhất. Tôi nhớ như in một công thức mà quốc tế đã thừa nhận: Tham nhũng (Corruption) = Độc quyền (Monopoly) + Bưng bít thông tin (Discretion) - Trách nhiệm giải trình (Accountability). Nếu công chúng bị hạn chế tiếp cận với các kết luận thanh tra thì sẽ hạn chế hiệu quả phòng chống tham nhũng.
Có một chức danh quan trọng liên quan đến công tác phòng chống tham nhũng là Tổng Kiểm toán. Thế nhưng chức danh này chưa bao giờ bị chất vấn. Theo bà vì sao vậy?
Kiểm toán có vai trò rất quan trọng trong phòng chống tham nhũng được quy định tại luật. Thế nhưng tôi khẳng định hiện nay địa vị của Tổng Kiểm toán và cơ quan kiểm toán rất nửa vời. Còn hiệu lực của Kết luận kiểm toán thì không cao bởi trong luật không bắt buộc thực hiện. Ai cũng biết Tổng Kiểm toán do QH bầu, phục vụ cho công tác giám sát của QH đối với Chính phủ, nhưng nhân sự để bầu lại phải có sự thống nhất của Thủ tướng. Tổng Kiểm toán quan trọng như vậy nhưng chưa bao giờ được bố trí lịch để trình bày báo cáo quyết toán ngân sách hàng năm trước QH. Như vậy ĐBQH sẽ rất lúng túng. Ở nhiều quốc gia, khi thảo luận về ngân sách, Tổng Kiểm toán được bố trí một ghế, phải được QH chất vấn, trong khi ta chưa quy định trong luật Tổng Kiểm toán là một đối tượng bị chất vấn mặc dù được QH bầu.
Tôi cho rằng trong Hiến pháp, luật Tổ chức QH, luật Kiểm toán phải được sửa lại theo hướng nâng cao địa vị pháp lý của Tổng Kiểm toán và Kiểm toán Nhà nước, đưa vào thành đối tượng chất vấn tại QH. Khi thảo luận ngân sách hàng năm, vị này cũng phải đứng lên báo cáo và sẵn sàng trả lời khi ĐB có yêu cầu. Có như vậy các hoạt động liên quan đến phòng chống tham nhũng trong thu chi ngân sách mới tốt được.
Bà nói rằng, công tác phòng chống tham nhũng khó khăn là do chưa thực hiện đúng Luật, thậm chí cơ quan chức năng còn bưng bít thông tin… Vậy bà có đề xuất giải pháp gì?
Trước hết, phải làm đúng quy định của luật, bởi luật đã quy định rất rõ. Bây giờ, ta nói nhiều đến việc đưa và nhận hối lộ. Hiện tham nhũng đã trở thành quốc nạn thì phải có những giải pháp tương ứng với tình hình quốc nạn ấy, nhưng ta đang chặn cả hai đầu, vừa xử lý người nhận hối lộ đồng thời xử lý người đưa hối lộ.
Điều khoản về miễn trách nhiệm nếu chủ động phát giác vẫn còn rất nhỏ và hẹp. Dẫn đến tình trạng người đưa hối lộ nếu tố cáo sẽ đồng thời tố cáo chính mình. Tôi đã đề xuất một vài lần trước QH trong tình hình hiện nay, nên miễn trách nhiệm hình sự hoàn toàn cho người đưa hối lộ thì mới xử lý được người nhận hối lộ. Vì công chức nhà nước, cán bộ có chức vụ quyền hạn thì phải chịu sự kiểm soát của nhà nước nghiêm khắc hơn so với dân. Cũng cần hỏi tại sao dân đưa hối lộ, nếu không phải bị nhũng nhiễu, gây khó dễ?
Xin cảm ơn bà!
