Cái giếng chỉ cách kho thuốc gần 10m, cung cấp nước sinh hoạt cho nhiều hộ dân, nước giếng có nhiều màu lạ, bốc mùi khó chịu, người dân hoang mang, không dám dùng nên bỏ hoang từ lâu.
 |
| Giếng của HTX Minh Dương cũ |
Sự ra đi đột ngột của ông Hoàng Văn Đẹp, theo bà Hoàng Thị Nữ là vợ ông Đẹp thì trước đây kho thuốc HTX đặt ngay khu vườn cạnh nhà, chứa các loại thuốc, như DDT, 666, Wonfatox... Ông Đẹp vốn khỏe mạnh, được bầu làm trưởng thôn, hơn 10 năm gắn bó mọi công việc ông đều đảm nhận tốt. Giữa năm 2016 khi có dấu hiệu đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, ông đi Hà Nội khám bị ung thư phổi, 6 tháng sau ông qua đời.
Từ đó nỗi lo âu bủa vây các hộ dân sống gần khu vực này. Tính ra khoảng 30 hộ dân bị ảnh hưởng nguồn nước, giếng đào nhưng không sử dụng được, phải kéo đường ống từ các triền núi về ăn uống. Đất đai khó canh tác, nhiều cây trồng không được thu hoạch. Từ năm 2006 đến nay trong thôn đã có 5 người tử vong, do ung thư gan, phổi…
Mặc dù, cách đây không lâu Bộ TN-MT đến khảo sát, nắm tình hình thôn 5 của HTX Minh Dương (cũ) và thôn 14 của HTX Khai Xuân (cũ) nhưng đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời.
Còn tại thôn Cây Thị, xã Liễu Đô, huyện Lục Yên ngay vị trí gia đình ông Trịnh Thành Pháo đang ở trước cũng có kho thuốc của HTX Lời, chứa hóa chất, VTNN để cấp phát cho các đơn vị và người dân. Kho xây dựng khoảng năm 1976, hoạt động đến năm 1994 gồm 7 gian với 120m2.
Việc lưu chứa, phân phối và vận chuyển phân, thuốc thực hiện ngay tại kho và trực tiếp trên nền đất. Vào thời điểm ngừng hoạt động, trong kho vẫn còn thuốc, sau được thu gom đem chôn, tuy nhiên không xác định được vị trí chôn lấp.
Chủng loại thuốc lúc đó gồm lân, đạm, thuốc DDT, 666, Wonfatox, dầu diezen…, các thuốc dạng dung dịch được chứa trong các thùng nhựa và tôn to. Ông Pháo cho biết, năm 2000, khi ông làm nhà, đào móng lên có mùi và thấy mấy bao hóa chất BVTV nghi là DDT.
Nền nhà ông Pháo hiện nay cao hơn so với nền kho cũ 20 - 30cm, đã đổ bê tông. Ông Pháo cũng chia sẻ những hôm trời mưa và nắng vẫn còn mùi thuốc nên không dám ở nhà. Gia đình ông Pháo có giếng đào, sâu khoảng 4m. Nước có mùi dầu không ăn được.
Theo các chuyên gia, hóa chất BVTV đứng đầu trong danh sách các loại hóa chất độc hại nguy hiểm. Trong khi đó, các kho chứa hóa chất BVTV tồn lưu xây dựng từ nhiều năm trước, trên nền đất, không được tu sửa. Nhiều kho bị dột nát, rạn nứt, hệ thống thoát nước không có nên mưa lớn thì sẽ phát tán thuốc BVTV ra môi trường.
Đáng lo ngại, những hóa chất độc hại có thể theo nước mưa ngấm sâu vào nguồn nước sinh hoạt, hoặc tiềm ẩn trong không khí, thức ăn, nước uống, là một trong những tác nhân gây ung thư điển hình.
