Theo thông tin từ Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) trong thời gian sớm nhất Đoàn thanh tra của Cục sẽ tiến hành công tác thanh tra đối với NXB Thời Đại, trước những thông tin sai phạm trong liên kết xuất bản của đơn vị này.
Liên quan đến vấn đề trên, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã có công văn yêu cầu NXB này đình chỉ phát hành cuốn sách “Văn hóa tộc người Việt Nam” (tác giả Nguyễn Từ Chi) để thẩm định nội dung (NNVN đã thông tin).
Cụ thể, cuốn sách "Văn hóa tộc người Việt Nam", NXB Thời Đại liên kết với Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật phát hành năm 2013 bị đánh giá là cuốn sách có chất lượng "thảm họa" so với bản gốc từng được xuất bản năm 1996.
Nghiêm trọng hơn, hiện cuốn sách vẫn chưa được nộp lưu chiểu. Sau khi kiểm tra, Cục Xuất bản đã có văn bản yêu cầu NXB Thời Đại đình chỉ phát hành cuốn sách trên để thẩm định nội dung.
Trước động thái của Cục, NXB Thời Đại cũng đã quyết định thu hồi cuốn "Văn hóa Việt Nam" (tác giả Trần Quốc Vượng) liên kết cùng Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật - Nhà sách Thăng Long phát hành năm 2013, do bị phát hiện có nhiều sai sót so với bản gốc.
Theo ông Chu Quang Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, NXB Thời Đại có dấu hiệu vi phạm trong việc liên kết xuất bản hai ấn phẩm trên khi quyết định phát hành sách nhưng chưa nộp lưu chiểu cho cơ quan nhà nước.
Cục đang tiến hành xử phạt hành chính đối với sai phạm này của NXB Thời Đại.
Đồng thời, NXB Thời Đại cũng chưa xuất trình được giấy chứng nhận bản quyền tác giả khi đăng ký xuất bản. Lý do NXB Thời Đại đưa ra là đối tác của NXB đi vắng, nên chưa xuất trình được giấy chứng nhận bản quyền tác giả.
“Các đơn vị xuất bản chỉ được xuất bản khi có giấy xác nhận về bản quyền đúng pháp luật. Nếu NXB Thời Đại không đưa ra được giấy xác nhận bản quyền đúng theo quy định pháp luật thì Cục xuất bản sẽ phạt tiếp lỗi sai của NXB này khi xuất bản ấn phẩm mà không có giấy xác nhận bản quyền”, ông Hòa khẳng định.
Với trường hợp của cuốn sách "Văn hóa tộc người Việt Nam", ông Vũ Văn Hợp - Giám đốc NXB Thời Đại cũng đã chính thức thừa nhận đơn vị này mắc phải những sai sót đáng tiếc.
Lý do đưa ra là NXB này đã quá tin vào bên liên kết (cụ thể là Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật - một tạp chí chuyên ngành về văn hóa có uy tín). Ngoài ra, đội ngũ biên tập đã không chấp hành nghiêm quy trình biên tập, dẫn đến việc cắt bỏ đi một số bài viết, sửa chữa khi chưa được sự đồng ý của tác giả.
Tuy nhiên, đây không phải lần đầu NXB này vi phạm lỗi tương tự về xuất bản. Từ năm 2012 đến nay, NXB Thời Đại đã có 25 cuốn sách vi phạm các quy định về xuất bản.
Gần nhất, là hai cuốn “Búp sen xanh” (tác giả Sơn Tùng) và “Đại Việt sử ký toàn thư” (tác giả Ngô Sĩ Liên, Vũ Quỳnh, Phạm Công Trứ…) đã vi phạm về bản quyền. Điều đáng nói, là tất cả những cuốn sách vi phạm trên đều là sách liên kết với những nhà sách tư nhân.
| “Với quy trình quản lý hoạt động liên kết xuất bản hiện nay, một mặt chúng tôi sẽ có giải pháp nâng cao trách nhiệm của các NXB, mặt khác sẽ "nặng tay" hơn đối với phía đối tác của các NXB, gây áp lực đủ mức để buộc họ phải có trách nhiệm với bạn đọc. Về lâu dài, với số lượng NXB lớn nhưng không phải đơn vị nào cũng có thể hoạt động hiệu quả như hiện nay, chúng tôi đang nghiên cứu để đưa ra những giải pháp nhằm giúp các NXB đủ sức từ chối những hợp đồng liên kết nhiều cám dỗ vật chất đối với họ nhưng tiềm ẩn rủi ro đối với bạn đọc”. - Ông Chu Quang Hòa. |
Và khi truyền thông lên tiếng, kịch bản bao giờ cũng giống nhau: nhà xuất bản luôn là nạn nhân của liên kết sách. Mà xử lý các nhà sách tư nhân lâu nay chỉ dừng lại ở xử phạt hành chính!
Câu chuyện liên kết xuất bản và hệ lụy đang được truyền thông phản ánh nhiều, đặc biệt là khi xảy ra sai sót liên quan đến việc xuất bản ấn phẩm "nhạy cảm" như sách dành cho trẻ em, sách có nội dung về chủ quyền quốc gia, tôn giáo…
Năm ngoái, NXB Mỹ Thuật và đối tác là Cty Đinh Tỵ đã phải ra quyết định thu hồi tập 6 của bộ sách “Đồng dao dành cho trẻ mầm non”, NXB Đại học Sư phạm phải thu hồi sách “Phát triển toàn diện trí thông minh cho trẻ" vì có in cờ Trung Quốc…
Điều đáng nói là nhiều tác phẩm mắc lỗi lớn nhưng chỉ được phát hiện khi báo chí thông tin rộng rãi, cho thấy những lỗi này đã lọt qua mạng lưới biên tập nội dung một cách dễ dàng.
Khi liên kết xuất bản trở nên phổ biến thì dù chặt chẽ đến đâu, NXB cũng không thể giữ vai trò chủ đạo trong quá trình xuất bản - phát hành. Khi đối tác liên kết giữ vai trò "chủ chi", thì sẽ mặc nhiên làm chủ quá trình xuất bản - phát hành.
Nếu NXB tắc trách trong biên tập, thậm chí sau khi cấp giấy phép là phó mặc cho đối tác liên kết, và đối tác liên kết chỉ quan tâm làm sao lọt vào các top “best seller” (sách bán chạy) mà ít chú ý tới giá trị tư tưởng - nghệ thuật, thì NXB cũng khó có thể kiểm soát về nội dung sách.
Một số đơn vị xuất bản coi việc "bán" giấy phép xuất bản như "nguồn sống”. Phía đơn vị liên kết tư nhân sẽ được thả nổi từ khâu chọn sách, mua bản quyền, đến biên tập, phát hành…
Sự thiếu trách nhiệm từ phía NXB sẽ dẫn đến hệ quả tất yếu là xuất bản những ấn phẩm chất lượng kém, nhiều "sạn" ra thị trường.
