Nắng hạn khốc liệt ở Quảng Trị

Đợt hạn này được coi là nặng nề nhất trong nhiều thập niên gần đây...

Đi bộ nhiều km kiếm nguồn nước

Tháng sáu, đường đến vùng Lìa của huyện miền núi Hướng Hóa trời đỏ rực màu lửa. Nhiều tháng liền ở đây không một cơn mưa. Rừng không chịu hạn nổi đã khô từng đám lớn. Dưới cái nắng chang chang như đội nồi rang trên đầu, cả huyện Hướng Hóa đang gồng mình với cuộc chiến chống hạn, giành giật từng giọt nước ngọt cho người dân.

Hồ Phúc ở xã A Dơi thốt lên mùa này khô hạn khốc liệt nhất trong mấy thập niên trở lại đây. Nếu như Quảng Trị đang bị hạn nặng, thì 7 xã vùng Lìa của huyện miền núi Hướng Hóa được xem như cái rốn lửa. Con người, gia súc, cây trồng đều thiếu nước để sống.

Nghiệt nỗi là càng nắng hạn to thì gió tây nam (gió Lào) lại càng thổi rất mạnh, mang theo cái khô hanh, nắng nóng khó chịu. Gió thổi từ mặt đất đến ngọn cây và thổi khô sạch những vũng nước ít ỏi còn lại trên các con sông. Hàng ngàn người dân phải lặn lội suốt ngày để bòn mót những giọt nước đọng lại giữa các khe suối.

Hồ Văn Nghiệp ở xã A Xing kể, mấy năm trước nhà nước đầu tư xây dựng nhiều công trình nước sạch phục vụ cuộc sống bà con. Nhưng nắng hạn làm khô nguồn nước, không có nước từ trên núi cao để dẫn về bể chứa. Thời điểm hiện tại, phần lớn các công trình này bị bỏ hoang, xuống cấp, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân.

Theo quan sát của chúng tôi thì trong số 40 bể nước được xây dựng tại xã A Xing có hơn 30 bể bị bỏ hoang vì không có nguồn nước dẫn về. Anh Hồ Văn Thuần, Phó chủ tịch xã A Xing cho biết, có 6/7 thôn bản thiếu nước, nghiêm trọng nhất là ở thôn Tăng Quan 2. Bà con ở đó phải đi bộ hơn 2 cây số mới tìm ra nguồn nước uống.

Không riêng xã A Xing bị đại hạn, thiếu nước uống, bà con dân tộc thiểu số ở xã Thanh mỗi ngày phải vượt gần chục cây số đường rừng, tìm đến một nhánh thuộc sông Xê Pôn để lấy từng can nước, nhọc nhằn mang về nhà sử dụng một cách dè sẻn.

Dưới cái nắng chang chang, Hồ Thị Oi vừa gánh hai can nước vừa thở hổn hển. Gánh nước về đến nhà thì cả người của Oi đã thấm ướt mồ hôi. Những ngày này nhiều bà con ở vùng nắng hạn chỉ loay hoay lo đến nguồn nước để sinh hoạt cũng đã chiếm hết thời gian làm các việc khác. Mỗi gia đình phải dành riêng một lao động chuyên lo đi gánh nước. Nhiều nơi trẻ em phải gánh lấy công việc nặng nhọc này.

Trên một vài đoạn sông sót lại ít vũng nước, cháu bé đang bòn từng gáo nước mang về uống

Chúng tôi ra một con suối nhỏ ở xã Thanh, nơi cung cấp nguồn nước cho hàng ngàn hộ gia đình thuộc 7 xã biên giới của huyện Hướng Hóa. Pỉ Dơn, một người dân xã Thanh đi lấy nước cho biết ở đây mọi người cùng uống chung nguồn nước sông này.

Mùa đông thì mưa lũ làm nước đục ngầu, mùa hạ nước cạn xuống sát đáy, trâu bò và người qua lại cũng làm dòng nước đục nốt. Nếu không lấy nước ở đó thì bà con không có cách nào khác.

Nguồn nước thiếu và không đảm bảo vệ sinh là trăn trở thường trực của chính quyền, người dân ở tất cả các xã vùng Lìa như A Xing, Thuận, Xy, A Dơi. Cuộc sống của con người, gia súc, cây trồng đều bị ảnh hưởng nặng nề.

Khoan gấp 16 giếng lấy nước

Vùng Lìa hiện có hơn 10.000 người dân thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Mấy ngày này, ông Võ Thanh - Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa chạy như con thoi về các vùng hạn nặng giúp bà con tìm phương án ứng cứu nước sinh hoạt. Ông Võ Thanh cho biết qua khảo sát của huyện thì các nguồn nước trên núi để dẫn về phục vụ sinh hoạt cho bà con đã khô khốc. Những nơi có nước thì đã ô nhiễm bởi tình trạng bà con phun thuốc diệt cỏ cho cao su, hoa màu...

Trước tình hình khô hạn rất khốc liệt, huyện Hướng Hóa đã cho khoan khẩn cấp 16 giếng nước tại 7 xã vùng Lìa để kịp có nước phục vụ cuộc sống hàng ngày cho bà con. Huyện cũng gấp rút triển khai phương án chống hạn, nạo vét kênh mương để dẫn nước những nơi còn lại về nơi thấp phục vụ tưới tiêu. Nghiệt nỗi do điều kiện đặc thù ở miền núi là không có nguồn nước để bơm, tát, mà chỉ trông chờ vào khe suối. Bây giờ nhiều khe suối cạn khô thì nguồn nước ở đây không còn.

Một đoạn sông phục vụ nước sinh hoạt cho mấy xã vùng Lìa cũng đang cạn khô từng ngày

Trước tình hình nóng bỏng này, ông Võ Thanh đề nghị tỉnh Quảng Trị cấp thêm kinh phí chống hạn khẩn cấp để giúp huyện giải quyết đủ nguồn nước sinh hoạt cho bà con, khắc phục những khó khăn về nguồn nước, giúp người dân ổn định cuộc sống, một mình huyện Hướng Hóa dù có gồng mình cũng không đủ sức tìm nguồn nước trong lúc khẩn cấp này.

Nông dân trước nguy cơ trắng tay

Ở Hướng Hóa nắng hạn nặng không chỉ làm cây lúa chết khô, mà còn những nương đất trồng sắn không còn thấy màu xanh. Cây sắn mới lên gặp hạn nặng chết sạch trơn, mới nhìn vào như ruộng đất chưa được trồng cây.

Cây sắn là nguồn thu nhập chính của bà con dân tộc vùng Lìa nhưng nay sắn chết hạn, bà con lo âu đứng ngồi không yên. Toàn huyện Hướng Hóa hiện trồng được 3.500 ha sắn nhưng đến nay đã có trên 2.000 ha bị khô hạn nghiêm trọng.

Ông Võ Thanh lo âu nếu nắng hạn tiếp tục kéo dài sẽ ảnh hưởng rất trầm trọng đến cuộc sống của người dân cũng như sản xuất nông - lâm nghiệp trên địa bàn. Đối với cây sắn, huyện chỉ đạo bà con dự phòng cây giống, xem xét lại thời vụ để trồng cho hợp lý.

Với những diện tích lúa nước, chúng tôi sẽ tiến hành thống kê, những diện tích thiếu nước tưới chuyển sang cây trồng khác phù hợp. Hạn nặng cũng làm gần 1.000 ha lúa đồi của bà con không gieo được.

Nếu như ở vùng Lìa nằm phía nam huyện miền núi Hướng Hóa hạn ảnh hưởng đến nước sinh hoạt, cây lúa, cây sắn thì vùng phía Bắc hạn làm cà phê thiếu nước tưới trầm trọng. Ông Nguyễn Thế Hùng - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Hướng Hóa, cho biết người dân trồng cà phê đang đối mặt với nguy cơ mất trắng vụ cà phê tới vì hạn.

Theo đó toàn huyện có hơn 4.000/4.700ha cà phê đang trong thời chăm sóc, bón phân nhưng gặp nắng hạn, không có nước tưới. Nặng nhất là đối với những thửa cà phê mới trồng khoảng 3-5 năm tuổi, khả năng chịu hạn kém có thể dẫn đến chết khô. Cái khó là do địa hình núi cao nên người trồng cà phê ở Hướng Hóa không thể khoan giếng lấy nước tưới.

Theo phòng NN-PTNT huyện Hướng Hóa vùng này giếng khoan sâu gần 100m mới có nước, rất khó để đầu tư giếng khoan tưới cho cà phê được, vì tốn tiền rất nhiều. Người khát, đất khô, hoa màu cũng đứng trước nguy cơ chết héo.