Nên cụ thể việc chuyển đổi

Từ sự kiện bác nông dân Huỳnh Văn Sơn viết tâm thư gửi Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát, báo chí càng rộ lên vấn đề chuyển đổi đất trồng lúa.

Nhiều vị lãnh đạo ngành Nông nghiệp đã có ý kiến. Tôi theo dõi kỹ vấn đề này. Rõ ràng, từ trên xuống dưới đang có phần lúng túng.

Đây là hệ quả của việc thiếu lắng nghe và bảo thủ trong một thời gian dài. Bà con nông dân cần “miếng” chứ đâu có cần “tiếng”! Ta cứ ngây ngất với danh hiệu “xuất khẩu gạo nhất nhì thế giới” để rồi cuộc sống của nông dân cứ tụt dần. Đến nay, nhiều nơi khốn khổ. Chắc Quốc hội phải bàn tới vấn đề này…

Theo tôi, lúc này chúng ta bớt đi những lời trách móc, chê bai mà hãy tập trung vào việc đề xuất các biện pháp hay, các cách thức tốt để giúp nông dân vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Nhưng điều đầu tiên phải nói là: Không được coi thường cây lúa. Lúa là cây lương thực chủ yếu của chúng ta. An toàn lương thực là vấn đề sống còn của đất nước. Vì vậy, chúng ta chỉ nên bàn tới việc chuyển đổi cây trồng trên những diện tích trồng lúa không đạt hiệu quả cao hoặc những diện tích sản xuất lúa để xuất khẩu mà lại bị lỗ.

Hiện tượng bỏ trồng lúa tràn lan như hiện nay không hẳn đã là lỗi của cây lúa. Có thể do giống, do kỹ thuật canh tác, do trách nhiệm của người sản xuất, do yếu kém trong khâu hợp đồng và chỉ đạo, ...

Chuyển đổi đất lúa như thế nào cho hiệu quả là việc cần tính toán

Vì vậy, không phải chuyện chuyển đổi là cách làm duy nhất. Nâng cao năng suất và chất lượng của cây lúa vẫn là vấn đề rất quan trọng. Những vùng trọng điểm, có điều kiện thâm canh cho cây lúa thì nên tập trung vào vấn đề này. Còn những nơi xác định là sẽ phải chuyển đổi cần thực hiện từng bước chắc chắn và phải có lộ trình lâu dài.

Tuy nhiên, chuyển đổi như thế nào, chuyển đổi sang cây gì, con gì thì hiện nay chúng ta vẫn còn… ú ớ lắm! Người ta cứ nói theo nhau, nói cho xong việc như: “Chuyển đổi sang trồng ngô, trồng đậu”. Ngô, đậu là những đối tượng rất nên phát triển. Nhưng nơi nào nên trồng, trồng giống nào, kỹ thuật ra sao, bảo quản thế nào là việc mà người chỉ đạo phải lo trước một bước. Đừng để bà con ùa vào rồi lại… khóc dở, mếu dở!

Thực tế hiện nay, người ta nhập ngô, nhập đậu tương từ nước ngoài về lại có giá rẻ hơn mua ở Việt Nam mà chất lượng cũng tốt. Vậy dùng kỹ thuật nào, chính sách nào để áp dụng vào đây? Đó là việc của Bộ, Chính phủ…

Với góc nhìn của chúng tôi, ngoài ngô và đậu ra, ta còn rất nhiều đối tượng khác nên mau chóng nghiên cứu để đưa vào sản xuất. Lợi thế của đất nước chúng ta là có tiềm năng sinh học rất lớn. Phát huy tiềm năng sinh học là phát huy thế mạnh của đất nước. Do đó, cần có một diễn đàn rộng lớn để mọi người đều có thể đóng góp ý kiến của mình cho nền nông nghiệp nước nhà.

Không nên cẩu thả, không nên coi thường ý kiến từ các nơi khác. Ta nên có cách nhìn năng động hơn và thực tiễn hơn. Các nhà khoa học trong ngành nông nghiệp, ngoài ngành nông nghiệp và cả các nông dân sản xuất giỏi đều có thể đóng góp những ý kiến hay cho chúng ta.

Cứ nhìn sang Thái Lan, ta thấy có nhiều cách làm khác ta. Họ cởi mở hơn, thoải mái hơn và hiệu quả hơn. Gạo của họ ngon hơn gạo của ta. Hoa quả của họ bán dễ hơn hoa quả của ta. Công nghệ chế biến nông sản của họ hay hơn ta. Thế nhưng nông dân của họ không vất vả như nông dân ta.

Tôi cứ ấm ức trong lòng: Quả me của Thái Lan làm sao ngon được bằng quả sấu và quả trám của ta. Thế nhưng người Thái Lan đã chế biến quả me ra hàng loạt sản phẩm được cả thế giới ưa chuộng. Tôi sang Pháp, sang Mỹ, sang Úc, sang Nga… đều được ăn những sản phẩm từ me của Thái Lan. Sao ta mãi không chế biến được thứ gì như họ?

Tôi nghe nói Bộ NN-PTNT đã tiến hành đề tài tạo giống cam không hạt từ vài chục năm nay. Chắc là đề tài đã kết thúc và được nghiệm thu (có lẽ cũng được xếp vào loại xuất sắc). Tuy nhiên khi ra chợ, thấy khó tìm được một quả cam không hạt của Việt Nam. Vậy, nông dân được hưởng gì từ những đề tài nghiên cứu?

Nếu chúng ta không quyết tâm làm thực, làm đến nơi đến chốn thì rất khó hội nhập. Cây ăn quả là một tiềm năng tuyệt vời của đất nước mình, cần xốc lại chỉn chu và đầu tư thích đáng để nó vươn ra thế giới, chắp cánh cho nông dân Việt Nam. Có anh nông dân chỉ trồng chanh không hạt mà thu tới bạc tỷ.

Nhiều nước mong có được bưởi da xanh của Việt Nam, thanh long của ta kém gì thanh long của Thái Lan? Xoài, chuối, dứa, nhãn, vải, hồng xiêm… có xuất ngoại được không? Công ty Vinamit đưa mít sấy Việt Nam đi khắp thế giới. Tôi mơ quả na của mình sẽ được chế biến thành các loại mứt phết trên bánh mỳ.

 Thiên đường hoa quả Việt Nam dứt khoát phải vươn lên, nhưng không phải như cách làm hiện nay mà phải có một cuộc cách mạng trong chỉ đạo.

Ai đã tới thăm Công ty Công nghệ sinh học Rừng hoa Đà Lạt chắc đều có cảm tưởng tự hào về hoa của Việt Nam. Kỹ sư Nguyễn Đình Sơn không được đào tạo về ngành nông nghiệp nhưng ông đã tự mày mò học hỏi để gây dựng nên một công ty khổng lồ, có tiếng vang ra cả thế giới.

Ông đã đưa hoa của Việt Nam đi khắp nơi và được bạn bè năm châu ưa chuộng. Hàng vạn kỹ sư của đất nước ta có nên lấy đó làm một bài học không?

Ở Tây Nguyên chúng ta đang hối thúc tái canh cà phê. Đó là vì cả một thời gian dài, chúng ta quên mất việc phải trồng lại chúng. Nay có tới hàng trăm nghìn ha cà phê lụ khụ, mang trên mình năng suất thấp kém. Nó dứt khoát phải thay. Nhân dịp này ta có nên cân nhắc lại diện tích trồng cà phê hay không?

Hiện tại, diện tích cà phê đã vượt ngưỡng, Tây Nguyên không còn đủ nước tưới cho chúng. Vì vậy chúng tôi kiến nghị hãy thay một phần diện tích cà phê sang các đối tượng khác, trong đó có cây bơ và cây mắc ca. Những đối tượng này chúng tôi đã thử nghiệm, chúng phát triển tuyệt vời trên đất Tây Nguyên.

Một vài ví dụ nêu ra để chúng ta cùng nhau nhìn nhận lại cách đi hiện nay của Việt Nam. Ta vẫn nên xếp cây lúa đứng vào hàng thứ nhất, nhưng sau nó còn rất nhiều đối tượng cây trồng khác cần được phát huy. Đó là chưa nói tới cây rau, cây công nghiệp, cây dược liệu, thế mạnh về chăn nuôi và thủy sản.

Ngoài ra, việc trồng nấm và các công nghệ chế biến cũng đầy tiềm năng. Vì vậy, khi bàn tới chuyển đổi trong nông nghiệp xin quí vị nhìn rộng hơn, bao quát hơn và mạnh dạn hơn.