Ngành điện lực đang hứng chịu nhiều ca thán của người dân khi tình trạng mất điện diễn ra thường xuyên trong mùa nắng nóng. Ngành điện lực cũng liên tục than khó than khổ, vì liên tục thua lỗ. Như vậy, ngành điện lực có thực sự cần cải thiện hệ thống vận hành để đáp ứng nhu cầu phục vụ đời sống hiện đại không?
Trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội của Quốc hội, nhiều ý kiến đã bày tỏ sự băn khoăn về hoạt động kém hiệu quả của ngành điện lực. Cụ thể, từ năm 2010 đến nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã 8 lần điều chỉnh tăng giá nhưng vẫn báo lỗ và tiếp tục đề nghị điều chỉnh tăng giá điện. Năm 2022, Tập đoàn Điện lực Việt Nam báo lỗ 26 ngàn tỷ đồng. Vậy mà, một số doanh nghiệp của Tập đoàn Điện lực Việt Nam như Tổng Công ty phát điện 3 hoặc Tổng Công ty Phát điện 2 lại ghi nhận lợi nhuận vài ngàn tỷ đồng.
Nếu nguyên nhân thua lỗ được Tập đoàn Điện lực Việt Nam giải thích do giá than nhập khẩu tăng mạnh trong năm 2022, thì đâu là nguyên nhân khiến nguồn điện không đủ cung ứng cho sinh hoạt và sản xuất. Những ngày đầu tháng 6/2023 hàng loạt công ty và nhà máy đã bị ảnh hưởng nặng nề do mất điện.
Cho nên, không phải ngẫu nhiên, đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân lên tiếng: “Tôi đề nghị Chính phủ phải thành lập ngay đoàn thanh tra đặc biệt, với thành phần gồm Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an và Ủy ban Kiểm tra Trung ương, để thanh tra đặc biệt, kiểm toán đặc biệt, điều tra đặc biệt đối với toàn bộ hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của EVN trong 10 năm gần đây”.
Thái độ rõ ràng của đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân rất được dư luận ủng hộ. Bởi lẽ, ngành điện lực vẫn là ngành độc quyền, mà lại không nêu cao tinh thần phụng sự nhân dân và đảm bảo nhiệm vụ chính trị thì không thể “chín bỏ làm mười”. Ngành điện lực phải thể hiện đầy đủ trách nhiệm về an ninh năng lượng quốc gia, chứ không thể tồn tại đơn giản như một doanh nghiệp có nhiều ưu đãi.
Đã bước qua thập niên thứ ba của thế kỷ 21 hội nhập toàn cầu, mà Tập đoàn Điện lực quốc gia vẫn cho thấy một phương pháp vận hành lúng túng và nghiệp dư. Kỹ thuật công nghệ của ngành điện lực được trang bị ra sao mà không thể cân đối nguồn điện, hễ vào mùa cao điểm là thiếu điện, cắt điện. Không lẽ, hàng trăm công trình thủy điện được cấp phép không bao nhiêu năm qua vẫn không phát huy tác dụng gì? Bên cạnh đó, vì sao ngành điện lực vẫn nhập khẩu điện từ một số nước mà nguồn điện từ điện áp mái, điện gió trong nước lại không thể hòa vào lưới điện quốc gia?
Ngành điện lực đang cần những nhân tố vận hành bằng năng lượng tích cực hơn. Thanh tra toàn diện ngành điện lực để loại bỏ những cán bộ thờ ơ và thụ động, thiếu trách nhiệm với nhịp điệu phát triển chung của đất nước, theo đúng quan điểm chỉ đạo mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhắc nhở: “Ai không dám làm, không làm được thì xin nghỉ, đứng sang một bên”.
