Nhà thơ Mỹ gửi gắm tâm tư gì cho giới trẻ Việt?

Nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl từng là cựu binh trên chiến trường Việt Nam. Nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl đã thành lập Trung tâm William Joiner để giới thiệu và quảng bá văn học Việt Nam với độc giả Mỹ suốt 30 năm qua.

Nhà thơ Mỹ- Bruce Weigl miệt mài làm một đại sứ văn hóa Việt – Mỹ, góp phần hàn gắn vết thương hậu chiến hai bờ đại dương và kết nối những tâm hồn văn chương của hai quốc gia Việt – Mỹ. Nhà thơ Bruce Weigl từng nhận một cô gái Việt Nam tên Hạnh làm con nuôi, và viết cho con mình cuốn sách “Vòng tròn của Hạnh” với mong muốn Hạnh phải giỏi tiếng Việt, phải yêu tiếng Việt và gìn giữ giá trị Việt.

Nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl không chỉ chuyển ngữ hơn 20 tác phẩm văn học Việt Nam, mà còn xem Việt Nam như quê hương thứ hai của mình. Vì vậy, nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl rất hào hứng khi có cuộc trò chuyện cùng các nhà văn trẻ tại Trại sáng tác Trẻ 2022 của Hội Nhà văn TP.HCM tổ chức tại Đà Lạt.

Nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl chân thành thú nhận: “Sau khi rời khỏi chiến trường Việt Nam cuối năm 1968, tôi mang một vết thương trong cơ thể u buồn và một nỗi đau trong trái tim tăm tối. Tôi biết mình đã sai lầm khi tham chiến tại Việt Nam. Rất xấu hổ và rất ăn năn, tôi quyết tâm phải làm một điều gì đó cho Việt Nam, để xoa dịu những bất an của chính mình.

Tôi trở thành một dịch giả từ những tư liệu mà lính Mỹ tịch thu được của lính Việt. Hầu hết những trang giấy được cất giữ của lính Việt là những bài thơ thương nhớ quê nhà, thương nhớ cha mẹ, thương nhớ người yêu. Tôi đã đọc và khóc. Thì ra, giữa giằng co bom đạn khủng khiếp lúc ấy, chúng tôi chỉ là những gã cao bồi hiếu thắng, còn lính Việt là những nhà thơ đôn hậu”.

Nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl nhấn mạnh: “Một văn bản lịch sử có thể được trả tiền để viết ra, nhưng một văn bản thơ thì không ai trả tiền để viết ra. Mỗi bài thơ không biết nói dối. Tôi đã dịch thơ Việt để hiểu văn hóa Việt và số phận người Việt. Ở Mỹ, ít người yêu thích thi ca, nhưng những bài thơ từ Việt Nam mà tôi chuyển ngữ thì gây thú vị cho rất nhiều độc giả Mỹ. Bởi lẽ, họ cũng như tôi, họ hiểu rằng những văn bản thơ được viết trong những khoảnh khắc im lặng ấy góp phần làm sáng tỏ những góc khuất lịch sử ở Việt Nam mà Chính phủ Mỹ từng che giấu người Mỹ”.

Nhiều năm làm giáo sư giảng dạy đại học ở Mỹ, nhà thơ Bruce Weigl cho rằng văn học Việt Nam có một nền tảng rộng lớn và lâu đời, nhưng chưa được quảng bá đầy đủ. Quá ít dịch giả có khả năng chuyển ngữ văn chương từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Một bản dịch đúng mà không hay, thì không thuyết phục được ai. Công cụ Google không thể dịch văn học, vì không có màng lọc văn hóa để thẩm thấu phẩm chất Việt.

Để quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới, theo nhà thơ Bruce Weigl, Việt Nam phải đầu tư cho đội ngũ dịch thuật chuyên nghiệp. Phải đặt ra tiêu chuẩn, người dịch dùng tình yêu Việt Nam để chưng cất tinh túy tiếng Việt trên tinh thần tiếng Anh, thì may ra mới có bản dịch tin cậy lưu hành quốc tế.

Ở tuổi 73, nhà thơ Mỹ - Bruce Weigl gửi gắm với giới trẻ cầm bút Việt Nam tại Trại sáng tác Trẻ 2022 của Hội Nhà văn TP.HCM: “Văn chương đã cứu rỗi cuộc đời tôi khỏi những ám ảnh chiến tranh Việt Nam. Các bạn là thế hệ hòa bình, cần nỗ lực đưa văn chương Việt Nam ra khỏi biên giới để phô diễn vẻ đẹp Việt Nam thời hội nhập. Đừng bao giờ nói “tôi không có gì để viết ra cả”, vì ngay câu nói đó cũng đã là một điều để viết. Hãy nhìn vào cuộc sống chính mình và những người xung quanh, sẽ có rất nhiều điều để nghĩ, để viết cho Việt Nam hôm nay và mai sau”.