Phố cổ Hội An như một trường quay lớn để làm phim lịch sử.
Phố cổ Hội An là một di sản văn hóa, với hệ thống nhà cổ được gìn giữ gần như nguyên vẹn. Nhiều nhà làm phim quốc tế đánh giá phố cổ Hội An như một trường quay có giá trị lớn để thực hiện những bộ phim lịch sử. Phố cổ Hội An kết hợp thánh địa Mỹ Sơn, đã trở thành một tour du lịch hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.
Trước đây, phố cổ Hội An chỉ bán vé đối với khách quốc tế và các đoàn tham quan do những công ty lữ hành tổ chức, với giá 120 ngàn đồng/ người. Bây giờ, chính quyền địa phương lên kế hoạch bắt buộc khách nội địa dù đi riêng lẻ cũng phải mua vé từ ngày 15/5, với giá 80 ngàn đồng/ người.
Theo con số thống kê, thì bình quân mỗi ngày có khoảng 15 ngàn lượt khách ra vào phố cổ, nhưng số vé bán được chưa đầy phân nửa. Vì vậy, phố cổ Hội An quyết tâm “lấy di tích để nuôi di tích” bằng cách thắt chặt việc bán vé tham quan cho tất cả mọi người. Đối tượng được miễn mua vé là người dân có hộ khẩu ở phố cổ Hội An, hoặc người có lý do chính đáng để vào phố cổ Hội An.
Thu phí để công bằng giữa khách quốc tế và khách nội địa, nhưng làm sao biết khách nội địa nào “có lý do chính đáng” để khỏi mua vé? Chính quyền Hội An cho rằng, sẽ bố trí lực lượng tuần tra kiểm soát với đa phần là người Hội An nên bà con sẽ có cách nhận diện nhau “có hộ khẩu ở Hội An” hoặc “có lý do chính đáng”. Ngoài ra, còn trạng bị camera khắp phố cổ để chống gian lận.
Phố cổ Hội An lâu nay nổi tiếng là đô thị thân thiện. Liệu mong muốn tận thu vé tham quan có làm mất đi hình ảnh tốt đẹp của phố cổ Hội An không? Nhà văn Trần Kỳ Trung là một người sinh ra và gắn bó với phố cổ Hội An nhận định: “Thực tế khách tham quan phố cổ, nhất là khách nội địa, họ chỉ đi một lần cho biết, thời gian không nhiều. Nếu chỉ muốn thu tiền tham quan phố cổ của khách nội địa, là thất sách”.
Một di sản kiến trúc dân dụng tại phố cổ Hội An.
Theo nhà văn Trần Kỳ Trung, muốn du khách bỏ tiền ra, những đồng tiền xứng đáng, Hội An nên phát triển thật rộng, thật đa dạng, thật chất lượng các dịch vụ văn hóa. Khách sạn, nhà nghỉ gia đình, may mặc, dạo chơi trên sông bằng thuyền, trồng rau, ca nhạc dân tộc, thăm đảo là những thế mạnh của Hội An, nhưng hiện nay lại rất yếu, rất rời rạc. Giá như làm tốt điều này, du khách sẽ ở lại Hội An dài ngày, tiền thu về gấp nhiều lần tiền bán vé tham quan phố cổ.
Hội An có một điều cực hiếm so với nhiều địa phương khác trong cả nước, thậm chí một số nước trên thế giới, là có cả một quần thể kiến trúc nhà cổ còn nguyên vẹn. Tuy nhiên người dân phố cổ đa số lợi dụng mặt tiền nhà cổ để buôn bán, mà đã buôn bán vì lợi nhuận có thể “quên” đi văn hoá, cạnh tranh không lành mạnh.
Ở tuổi 70, nhà văn Trần Kỳ Trung bày tỏ: “Tôi ở Hội An gần như hết đời người mà chưa bao giờ thấy cán bộ phụ trách ngành văn hoá xuống hướng dẫn người dân nên tiếp xúc với khách du lịch như thế nào? Làm sao giữ nét đẹp văn hoá của người Hội An? Ngoại ngữ nên dạy cho dân, không riêng tiếng Anh, với phương pháp nào tốt nhất? Không nên “tham bát bỏ mâm”, vội vàng thu tiền tham quan mà làm du lịch kiểu nửa vời. Không chỉ người dân chán nản, phó mặc việc giữ phố cổ cho chính quyền, mà du khách cũng mất cảm tình với Hội An”.
Chúng ta hãy nhìn rộng ra ngoài biên giới. Malaysia cũng có phố cổ như Hội An, được công nhận di sản văn hoá thế giới vào năm 2007, nhưng khách vào tham quan không phải mua vé. Người dân ở đó ăn măc gần như giống với người dân phố cổ từng sống trước đây, dịch vụ rất đa dạng, thậm chí sân khấu Kinh Kịch vẫn biểu diễn cho du khách thưởng thức cả ngày lẫn đêm.
Nhà văn Trần Kỳ Trung trước ngôi nhà của mình ở phố cổ Hội An.
Nhà văn Trần Kỳ Trung nhấn mạnh: “Người Hội An như tôi, luôn tự hào về Hội An một mảnh đất giàu về văn hoá, rất đậm về tình người, rất phong phú về cảnh vật… Người Hội An muốn giới thiệu thật rộng rãi cho bạn bè gần xa trên thế giới được biết đến di sản của mình, và mong khách du lịch ở lại thật lâu, coi Hội An là quê hương thứ hai của họ.
Muốn vậy phải giữ cho được văn hoá Hội An, từ văn hoá Hội An làm tiền đề phát triển kinh tế. Nhất là cần có sự đồng long chung sức từ trên xuống dưới, từ người dân đến lãnh đạo. Nếu chỉ dùng biện pháp hành chính mà không hỏi ý kiến dân hoặc lòng dân không thuận, thì phần nhiều những sự việc đó không đi đến thành công”.
