Năm nào đến dịp gần tết, câu chuyện xôn xao nhất vẫn là quà tết. Trên các con phố, những giỏ quà tết được gói ghém rất đẹp mắt và rất ấn tượng. Thế nhưng, xung quanh quà tết cũng có không ít băn khoăn và ái ngại.
Trong phiên tòa xét xử vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, xảy ra tại Sở Kế hoạch & Đầu tư Hà Nội có liên quan đến Công ty Nhật Cường, đã có lời khai về quà tết khá ê chề. Bị cáo Nguyễn Văn Tứ - cựu Giám đốc Sở Kế hoạch & Đầu tư Hà Nội cho biết: “Trước tết Nguyên đán 2016, Bùi Quang Huy - Giám đốc Công ty Nhật Cường đến chúc tết, vào phòng tôi nói năm nay làm ăn được nên có tí quà tết biếu anh. Tôi nói luôn không nhận phần trăm mà chỉ bảo yêu cầu nhà thầu làm tốt gói thầu. Bùi Quang Huy nói đây là quà biếu tết, không liên quan gói thầu nên tôi nhận. Sau này tôi về xem thì biết trong gói quà có 300 triệu và chai rượu”.
300 triệu đồng không phải số tiền nhỏ. Vậy, đó có phải quà tết vô tư và chân tình không? Dĩ nhiên, không. Quà tết 300 triệu đồng là một kiểu hối lộ được ngụy trang thô sơ mà thôi. Kiểu quà tết 300 triệu đồng giữa giám đốc Công ty Nhật Cường và Giám đốc Sở Kế hoạch & Đầu tư Hà Nội, đích thực rất đáng lên án và xử lý theo tội danh “đưa và nhận hối lộ”.
Không phải ngẫu nhiên, Luật Phòng chống tham nhũng 2018 và Nghị định 59/2019/NĐ-CP của Chính phủ đã phải quy định về biểu hiện nghiêm cấm: “Người có chức vụ, quyền hạn khi nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải từ chối, trường hợp không từ chối được thì phải báo cáo thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị mình hoặc thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp và nộp lại quà tặng để xử lý theo quy định trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quà tặng”.
Quà tặng ngày thường đã khó kiểm soát, còn quà tặng mượn cớ ngày tết để thực hiện động cơ khuất tất thì càng khó kiểm soát hơn. Chỉ thị 48-CT/TW của Ban Bí thư yêu cầu “nghiêm cấm biếu, tặng quà tết cho lãnh đạo các cấp dưới mọi hình thức” nhằm tạo không khí trong lành cho những ngày tết cổ truyền của dân tộc.
Quà tết là một mỹ tục lâu đời. Quà tết thể hiện sự tri ân hoặc sự báo hiếu của con cháu với cha mẹ, của học trò với thầy cô, của hậu sinh với tiền bối. Quà tết phải chứa đựng sự thành kính và sự trong sáng. Quà tết không phải cơ hội để cầu cạnh lợi lộc, mua bán công danh hay chạy chọt quyền bính. Để quà tết không phải mỹ tục bị biến tướng một cách đáng xấu hổ, rất cần thái độ tự trọng và liêm chính của những người có chức vụ.
Nếu trao quà tết đầy miễn cưỡng từ những kẻ luồn lách tà tâm và nhận quà tết như thói quen từ những kẻ tranh thủ địa vị xã hội nhất thời, thì thực sự là một vết nhơ cho đời sống văn hóa. Ở đời, cổ nhân vẫn nhắc “của biếu là của lo, của cho là của nợ”. Và hãy nhớ rằng, chỉ những ai mặc cảm về sự hèn kém của mình, mới lợi dụng sự biến tướng của mỹ tục quà tết.
