Nuôi ngao không theo quy hoạch
Huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng có 2 xã Đoàn Xá, Đại Hợp thuộc khu vực biên giới biển với chiều dài bờ biển khoảng 6,71 km, có sông Văn Úc chảy qua với nhiều bãi bồi, cồn cát thuận lợi cho việc nuôi ngao và khai thác cát.
Quy hoạch nuôi ngao tại huyện Kiến Thụy.
Theo UBND huyện Kiến Thụy, trên địa bàn có 8 mỏ cát được UBND TP Hải Phòng cấp phép và có quy hoạch chi tiết phát triển nuôi ngao đến năm 2025 định hướng đến năm 2030.
Tuy nhiên, hiện tại, diện tích đất mặt nước có sự chồng lấn giữa các mỏ cát được UBND TP Hải Phòng cấp phép với các hộ nuôi ngao và có những phức tạp nảy sinh suốt thời gian qua.
Đối với hoạt động khai thác khoáng sản, đến nay chỉ có 3/8 mỏ cát được thành phố cấp phép hoạt động, 5 mỏ không hoạt động do có hoạt động nuôi ngao chồng lấn gần như hoàn toàn,
Với hoạt động nuôi ngao tự phát, ban đầu nuôi với diện tích nhỏ, tập trung ở khu vực phía trong giáp rừng ngập mặn, sau này, các hộ tự mở rộng diện tích và lấn ra phía ngoài biển, chồng lấn vào khu vực đã được UBND TP Hải Phòng cấp phép cho doanh nghiệp thăm dò và khai thác cát.
Đến tháng 6/2021 chưa có hộ nào đăng ký, có hồ sơ đề nghị thuê đất mặt nước ven biển nuôi ngao tại khu vực đã được quy hoạch.
Mặc dù huyện Kiến Thụy đã chỉ đạo dừng việc đầu tư, mở rộng diện tích nuôi thả mới ngao trên vùng bãi triều ven biển xã Đại Hợp, xã Đoàn Xá nhưng hoạt động tự phát của người dân vẫn phát sinh những tồn tại, hạn chế cần giải quyết.
Ví dụ như mâu thuẫn giữa các ngư dân truyền thống khai thác ngư lợi tự nhiên tại khu vực cửa sông Văn Úc với người dân tự ý cắm cọc dựng chòi canh, quây vây chiếm diện tích bãi bồi không cho các ngư dân vào đánh bắt thủy sản tự nhiên.
Hay mâu thuẫn do tranh chấp diện tích giữa các hộ nuôi tự phát gây mất an ninh trật tự, mâu thuẫn giữa doanh nghiệp được UBND TP Hải Phòng cấp phép khai thác cát với các hộ nuôi ngao tự phát.
Một người dân phải nhập viện sau xung đột ngao - cát.
Ông Lưu Văn Thụy, PCT UBND huyện Kiến Thụy cho biết, việc nuôi nghao tự phát đã vi phạm các quy định của nhà nước theo từng giai đoạn của Chính phủ như: Nghị định số 128/2005/NĐ-CP ngày 11/10/2005, Nghị định 31/2010/NĐ-CP, ngày 29/3/2010, Nghị định 103/2013/NĐ-CP ngày 12/9/2013, Nghị định 42/2019/NĐ-CP, ngày 16/5/2019 liên quan đến quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản quy định đối với hành vi nuôi trồng thủy sản trên biển không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép.
Để xử lý những vấn đề ngao - cát, trên cơ sở chủ trương của UBND TP Hải Phòng, năm 2018, UBND huyện Kiến Thụy đã phê duyệt quy hoạch chi tiết phát triển nuôi ngao vùng ven biển huyện Kiến Thụy đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó diện tích nuôi ngao là 750 ha.
Việc quy hoạch nuôi ngao trên địa bàn huyện Kiến Thụy được thực hiện chặt chẽ theo quy định của pháp luật và đảm bảo phù hợp với định hướng quy hoạch phát triển kinh tế thủy sản Hải Phòng giai đoạn 2016-2025, định hướng đến năm 2030.
Đồng thời phù hợp với định hướng tại Quyết định số 3529/QĐ-BNN-TCTS ngày 25/8/2016 của Bộ NN-PTNT về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phát triển nuôi nhuyễn thể hàng hóa tập trung đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 và thực trạng phát triển sản xuất (nuôi ngao) vùng bãi triều ở huyện Kiến Thụy.
Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phát triển nuôi ngao của ngư dân, cũng trong năm 2018, UBND huyện Kiến Thụy đã đưa ra lộ trình để đề xuất mở rộng diện tích với UBND TP Hải Phòng là đến năm 2030 diện tích nuôi ngao đạt 1.200 ha.
Các cồn cát ven biển ở Kiến Thụy vừa có thể nuôi ngao hiệu quả vừa có tiềm năng lớn về khoáng sản.
Bảo vệ lợi ích chính đáng của ngư dân
Theo tìm hiểu, đến thời điểm hiện tại, Kiến Thụy là địa phương đầu tiên ở Hải Phòng có quy hoạch chi tiết về nuôi ngao trên biển với diện tích là 750ha.
Sau khi có quy hoạch, huyện Kiến Thụy đã công khai vấn đề này tại trụ sở UBND các xã Đoàn Xá, Đại hợp và ban hành quy chế quản lý vùng và cơ sở nuôi ngao trên địa bàn.
Đồng thời ban hành kế hoạch về việc phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển nuôi ngao vùng ven biển huyện Kiến Thụy đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó có nội dung tuyên truyền về quy hoạch chi tiết phát triển nuôi ngao để nhân dân biết, đăng ký nhu cầu nuôi ngao.
Những năm qua, dù người dân chưa thực hiện nuôi ngao theo quy hoạch nhưng các địa phương có diện tích nuôi ngao đã quan tâm đúng mức tới việc nuôi trồng thủy sản cũng như đời sống bà con ngư dân.
Đơn cử như việc đứng ra hỗ trợ người dân về con giống ngao, hỗ trợ tập huấn khoa học kỹ thuật để việc nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả kinh tế cao hay việc hỗ trợ các hộ nuôi ngao bị ảnh hưởng bão gió, cũng như đứng ra xử lý các vụ việc tranh chấp ngao – cát, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho ngư dân.
Những năm qua, nhiều hộ dân đã được hỗ trợ của chính quyền về con giống, tập huấn về kỹ thuật nuôi ngao.
Ông Hoàng Xuân Tiến – Chủ tịch UBND xã Đại Hợp cho biết, trên địa bàn xã có 61 hộ dân nuôi ngao, chủ yếu ở thôn Quần Mục và Đông Cát, đây là những thôn giáp biển.
Lúc đầu chỉ là dân xã Đại Hợp, do việc khai thác thủy sản xa bờ không hiệu quả mới chuyển sang nuôi ngao để cải thiện đời sống, sau nay khi nuôi ngao có hiệu quả kinh tế thì một số người dân địa phương khác đến nuôi chung.
Khi có dự án khai thác khoáng sản thì chưa có tranh chấp, từ 2014 khi một số đơn vị được cấp phép khai thác cát thì việc chồng lấn vị trí ngao – cát bắt đầu xảy ra và mâu thuẫn bắt đầu phát sinh.
Thời gian thực hiện quy hoạch, có ý kiến mở rộng diện tích, vì diện tích quá hẹp, hiện tại người dân có nuôi tại khu vực quy hoạch nhưng không đăng ký. Dù vậy, những năm qua, chính quyền địa phương luôn quan tâm đến việc nuôi trồng thủy sản của người dân.
Việc nuôi ngao là có hiệu quả, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân nhưng chúng ta cần mở rộng quy hoạch, chỉ rõ vị trí khai thác tài nguyên, vùng nuôi trồng cũng như tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng diện tích nuôi để có phương án phù hợp.
“Những năm qua, chúng tôi luôn đứng ra xử lý các tàu vận tải vào khu vực nuôi cũng như kết nối với thành phố giải quyết quyền lợi cho người nuôi. Các vấn đề về bão gió, vi phạm bãi nuôi, phối hợp với đồn biên phòng xử lý nhiều việc, rồi tập huấn khoa học kỹ thuật, tập huấn nuôi trông, hỗ trợ giống nuôi, giải quyết mâu thuẫn, hỗ trợ thiệt hại do bão, kiểm soát luồng lạch”, ông Tiến nói.
Anh Phạm Văn Cường, ngư dân nuôi ngao tại xã Đại Hợp, huyện Kiến Thụy trao đổi thông tin với PV.
Liên quan đến vấn đề này, anh Phạm Văn Cường, trú tại thôn Quần Mục 3, xã Đại Hợp khẳng định: “Tôi nuôi ngao ở bãi triều thuộc xã Đại Hợp, tôi nuôi ngao được gần 10 năm nay, những năm qua tôi được chính quyền hỗ trợ về giống, tập huấn kỹ thuật nuôi ngao cũng như hỗ trợ kịp thời nếu bị thiệt hại do mưa bão”.
Xử lý nghiêm các vi phạm
Theo UBND huyện Kiến Thụy, diện tích nuôi ngao hiện tại đã giảm so với thống kê năm 2018 do một số doanh nghiệp khai thác đã hỗ trợ một số hộ nuôi ngao, các hộ đã tự tháo dỡ chòi nuôi ngao, bàn giao diện tích cho các công ty khai thác khoáng sản.
Chính quyền địa phương đã tích cực tuyên truyền vận động người dân và các doanh nghiệp có liên quan nghiêm chỉnh chấp hành các chủ trương đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, chủ trương của TP Hải Phòng.
Và trên thực tế, đại đa số các hộ nuôi trồng thủy sản ủng hộ và mong muốn được hỗ trợ kinh phí để tiến hành di dời và chuyển đổi ngành nghề hoặc có đơn đề nghị xin được huyện cấp phép nuôi trồng thủy sản trên các diện tích không nằm trong quy hoạch sẵn sàng nộp thuế theo quy định của nhà nước.
Việc nuôi ngao và khai thác cát trên vùng biển sẽ được rà soát và xử lý nghiêm nếu phát hiện sai phạm.
Tuy nhiên, một số hộ nuôi trồng tự phát có sự chung vốn của nhiều người đến từ nhiều địa phương khác nhau đã không đồng tình với chủ trương, có nhiều hành động khiến tình hình khu vực biên giới biển thuộc địa bàn huyện Kiến Thụy diễn biến trở lên phức tạp.
Trước thực trạng này, ngoài việc tiếp tục tuyên truyền, UBND huyện Kiến Thụy đã chỉ đạo các ngành chức năng liên quan phối hợp với xã Đại Hợp, Đoàn Xá xuống tận thôn hoàn thành rà soát, thống kê các hộ nuôi trồng thủy sản trong quy hoạch và ngoài quy hoạch.
Đồng thời, tiến hành xác định diện tích đang trồng lấn giữa các mỏ cát được thành phố cấp phép với diện tích các hộ đang nuôi trồng thủy sản và tiếp tục nhận đơn kiến nghị cũng như các ý kiến, nguyện vọng chính đáng của các hộ dân đang hoạt động nuôi ngao.
Với trường hợp nuôi thả ngao ngoài vùng quy hoạch, sẽ căn cứ vào thời gian thả và thu hoạch báo cáo UBND TP Hải Phòng cho thêm thời gian để tiến hành thu hoạch, khi hết thời gian thu hoạch thì phải tự nhổ bỏ cọc chòi trả lại mặt bằng nguyên trạng cho nhà nước.
Bên cạnh đó, UBND huyện Kiến Thụy cũng đã đề xuất với UBND TP Hải Phòng cho phép mở rộng quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản trên khu vực biển huyện đối với người dân có nhu cầu theo quy định của pháp luật để phát triển kinh tế vùng biển, tăng nguồn thu cho ngân sách địa phương, tạo công ăn việc làm ổn định cho đời sống kinh tế của một bộ phận nhân dân khu vực ven biển.
Về vi phạm trong khai thác cát:
Từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2021, trên địa bàn huyện Kiến Thụy, huyện Tiên Lãng, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng Hải Phòng đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 21 vụ/31 phương tiện/177 trường hợp vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, tịch thu gần 6 nghìn m3 cát, phạt hơn 700 triệu đồng.
Riêng UBND huyện Kiến Thụy, năm 2017, đã kiểm tra, phát hiện, xử lý 3 vụ/3 phương tiện/24 trường hợp/1 tổ chức, xử phạt gần 100 triệu đồng, tịch thu phát mại gần 400 m3 cát đen. Năm 2018, phát hiện, xử lý 3 trường hợp khai thác cát trái phép, xử phạt 125 triệu đồng, tịch thu 711 m3 cát đen. Còn năm 20020, phát hiện và xử lý vi phạm đối với 4 trường hợp, xử phạt hành chính 34,5 triệu đồng và tịch thu 288 m3 cát đen.
