Đổi thay vùng rốn lũ
Suối Rạt được xem là điểm nóng về ngập lụt của phường Tân Đồng, Tân Xuân, Tân Thiện, TP Đồng Xoài và một phần xã Đồng Tiến, huyện Đồng Phú mỗi khi vào mùa mưa bão.
Hiện trạng suối Rạt trước đây. Ảnh: Trần Trung.
Theo UBND TP Đồng Xoài, mỗi năm khu vực này hứng chịu ít nhất 2-3 đợt ngập lụt. Cao điểm trong cơn lũ lịch sử vào tháng 9/2021 vừa qua, nhiều khu vực suối Rạt ngập sâu, với mức nước ngập trung bình 1,5m, đã gây thiệt hại nghiêm trọng, hàng trăm hộ bị ảnh hưởng, nhiều diện tích rau màu bị hư hại, nhiều tuyến giao thông huyết mạch bị chia cắt.
Nhận được thông tin ngập lụt, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn TP Đồng Xoài đã cho lực lượng cứu hộ, cứu nạn nhanh chóng xuống địa bàn, giúp dân chạy lũ, rất may không có thiệt hại về người.
Tuy nhiên, đó là những câu chuyện của những năm trước. Đến khu vực “rốn lũ" suối Rạt những ngày này, lòng suối thông thoáng, rau màu tốt tươi, người dân trong khu vực hăng say sản xuất.
Để được thành quả đó là do UBND TP Đồng Xoài đã đầu tư kinh phí hơn 6 tỷ đồng tiến hành cắt tỉa cỏ cây 2 bên bờ suối, thu gom rác thải, vật cản, đồng thời nạo vét, khơi thông dòng chảy vào đầu năm 2022 với chiều dài hơn 20 km nên đến thời điểm này địa phương chưa xảy ra ngập lụt.
Người dân trong khu vực tổ 2, phường Tân Thiện hăng say sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Trần Trung.
Đang tất bật chăm sóc vườn rau ăn lá các loại rộng hơn 2.000 m2 của gia đình, thấy chúng tôi đến tìm hiểu đời sống bà con trong mùa mưa bão, ông Bùi Văn Tuyển, Giám đốc Hợp tác xã rau an toàn Bình Nguyên phấn khởi cho biết, khu vực tổ 2, phường Tân Thiện được xem là thủ phủ rau của TP Đồng Xoài.
Trồng rau là nghề chủ lực, được hình thành và phát triển trong hàng chục năm qua. Riêng HTX Bình Nguyên hiện có trên 30 thành viên với diện tích sản xuất trên 30.000m2, cung cấp cho thị trường trong tỉnh khoảng 2 tấn rau/ngày, với 12 loại rau nhiệt đới.
“Vì rau rất mẫn cảm với úng ngập, trước đây, mỗi khi vào mùa mưa bão, người dân nơi đây nói chung, HTX nói riêng nơm nớp lo sợ, đã không ít hộ mất trắng vì lụt, thế nhưng từ khi suối Rạt được khơi thông, bà con đã rất an tâm trong việc sản xuất”, ông Bùi Văn Tuyển phấn khởi nói.
Ông Tuyển phấn khởi thu hoạch rau của gia đình. Ảnh: Lê Bình.
Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Văn Thắng, Chủ tịch UBND phường Tân Thiện cho biết, suối Rạt đoạn qua TP Đồng Xoài dài hơn 20km, chảy qua các phường Tân Đồng, Tân Xuân, Tân Thiện. Trong đó, đoạn qua phường Tân Thiện ngắn nhất với 4km, tuy nhiên đây là khu vực đất trũng, vào mùa mưa nước rút rất chậm, thường gây thiệt hại lớn về tài sản, hoa màu của người dân, nhất là khu phố Xuân Đồng, nơi có diện tích rau màu lớn nhất phường với diện tích hơn 12ha.
Theo ông Thắng, nguyên nhân chính của tình trạng ngập lụt cục bộ thường xuyên xảy ra tại địa phương là do dòng suối hẹp, quanh co, đi qua nhiều khu dân cư. Trong khi đó, ý thức vệ sinh môi trường của người dân chưa cao, xả rác bừa bãi xuống lòng suối.
Mặt khác nhiều năm qua, suối không được phát quang, khơi thông dòng chảy, khi mưa lớn nước từ nhiều nhánh đổ dồn về rất lớn, không kịp thoát dẫn đến ngập cục bộ.
“Để suối Rạt được thông thoáng, bên cạnh dự án nạo vét suối Rạt, địa phương cũng tích cực phối hợp với các phường, xã trên địa bàn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, thậm chí mời các hộ dân cố ý xả rác bừa bãi lên trụ sở để làm việc và ký cam kết, cử cán bộ dân quân giám sát các điểm nóng, lắp đặt thiết bị cảnh báo..., từ đó đã đem lại kết quả thiết thực. Qua 4 đợt mưa lớn năm 2022 và 1 đợt mưa lớn vào năm 2023 cho đến hiện tại không xuất hiện thực trạng ngập lụt như những năm trước”, ông Phạm Văn Thắng chia sẻ.
Giải pháp căn cơ
Ngoài nỗ lực của địa phương, để giải quyết dứt điểm tình trạng ngập lụt, mới đây chính quyền và người dân địa phương rất phấn khởi khi tiếp nhận thông tin Bộ NN-PTNT phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án tăng cường khả năng tiêu thoát lũ suối Rạt.
Lãnh đạo TP Đồng Xoài thị sát suối Rạt. Ảnh: Lê Bình.
Theo đó, quy mô dự án có chiều dài 13,4 km, gồm các hạng mục: Tôn cao bờ bao để chống ngập lụt, ngăn lũ hằng năm, gia cố một số vị trí xung yếu và các công trình phụ trợ kết nối hỗ trợ tiêu thoát, kết hợp quản lý, vận hành.
Dự kiến, thời gian thi công dự án trong 4 năm từ 2023 - 2026, với tổng mức đầu tư 646 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ 460 tỷ đồng, ngân sách của tỉnh bố trí 186 tỷ đồng. Đây là giải pháp căn cơ để giải quyết dứt điểm tình trạng ngập lụt.
Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, hiện Phòng Quản lý đô thị TP Đồng Xoài đang phối hợp các đơn vị liên quan lên phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng; bố trí các hạng mục kè, đường giao thông, cầu, phương án thi công, hệ thống các mương, suối kết nối;
Xây dựng các hồ điều hòa dọc tuyến suối cũng như những tác động của dự án đối với các công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương có tuyến suối đi qua. Đặc biệt là tính toán kỹ đến mục tiêu của dự án là tăng cường khả năng thoát lũ của cả tuyến suối Rạt chứ không riêng đoạn qua TP Đồng Xoài.
Một đoạn suối Rạt qua phường Tân Thiện. Ảnh: Trần Trung.
“Suối Rạt là dòng suối lớn, dài, nên đây là dự án có quy mô lớn, nhằm tăng cường khả năng tiêu thoát lũ, tránh tình trạng ngập úng cho hàng trăm hộ dân trong vùng dự án. Ngoài mục tiêu tiêu thoát lũ, chống ngập úng, công trình này còn có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với TP Đồng Xoài trong việc phát triển hạ tầng giao thông, chỉnh trang đô thị.
Đặc biệt, sau khi xây dựng hoàn thành sẽ góp phần mở rộng không gian đô thị của thành phố, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội cho khu vực phía Đông Nam của TP Đồng Xoài, cụ thể là các phường Tân Đồng, Tân Thiện và Tân Xuân…”, Trưởng phòng Quản lý đô thị TP Đồng Xoài Nguyễn Hồng Thái chia sẻ.
Chủ động nhiều giải pháp phòng chống thiên tai
Ngoài ngập lụt, Bình Phước là tỉnh thường xuyên xuất hiện mưa giông và lốc xoáy. Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Phước cho biết: Từ ngày 27/3 đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra nhiều cơn mưa lớn kèm lốc xoáy khiến hàng chục ha cây trồng của người dân bị ngã đổ, hàng trăm căn nhà bị tốc mái, hư hỏng; ước thiệt hại hơn 5 tỉ đồng.
Nhằm chủ động trong công tác phòng, chống thiên tai, ứng phó kịp thời đối với các loại hình thiên tai, tìm kiếm cứu nạn nhằm giảm đến mức thấp nhất những thiệt hại về người và tài sản do thiên tai gây ra, UBND tỉnh Bình Phước vừa ban hành kế hoạch số 40/KH-UBND về phòng, chống thiên tai tỉnh Bình Phước năm 2023.
Tại Kế hoạch này, UBND tỉnh đặt ra những nhiệm vụ trọng tâm của công tác phòng, chống thiên tai: Triển khai Đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng” giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh.
Cụ thể là nâng cao năng lực cho lực lượng làm công tác phòng, chống thiên tai, cán bộ chính quyền các cấp về quản lý, triển khai các hoạt động nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng; tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức; tăng cường năng lực, kỹ năng cho cộng đồng về giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật dự báo, cảnh báo mưa trên địa bàn tỉnh phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, chỉ huy phòng chống, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai…
