Cá và tôm chết bất thường tại khu đầm phá Mar Menor ở Murcia, Tây Ban Nha. Ảnh: EPA.
Cư dân trong khu vực đã gióng lên hồi chuông báo động trong tuần này, đăng tải đoạn phim trên mạng xã hội cho thấy rất nhiều con cá và tôm nhỏ rải rác trên các bãi biển của đầm phá ven biển được gọi là Mar Menor ở đông nam Tây Ban Nha.
Những ngày sau đó, cư dân bắt đầu tìm thấy cả cua xanh trong số những con vật đã chết. Ada García Saura của tổ chức SOS Mar Menor cho biết: “Chúng là loài săn mồi khá mạnh mẽ và có khả năng chống chịu. Vì vậy, nếu thấy cua xanh chết nhiều, điều đó cho thấy mức độ nghiêm trọng của những gì đang xảy ra".
Các nhà sinh thái học bày tỏ lo ngại rằng tình trạng kinh hoàng của tuần này có thể lặp lại thảm cảnh vào tháng 10/2019, khi hàng nghìn con cá và động vật giáp xác chết và dạt vào cùng một khu vực. Các chuyên gia vào thời điểm đó đổ lỗi do dòng chảy đầy nitrat trong nhiều thập kỷ, chủ yếu là từ nông nghiệp, xâm nhập vào đầm phá và gây ra những đám tảo khổng lồ làm cạn kiệt oxy trong nước - về cơ bản làm cá chết ngạt.
Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra tình trạng như vậy trong khu vực; vào năm 2015, hiện tượng tương tự, được mô tả là hiện tượng phú dưỡng cực độ, được cho là nguyên nhân khiến vùng biển Mar Menor có màu xanh lục và giết chết 85% số lượng cỏ biển.
Các nhà nghiên cứu từ lâu cũng cảnh báo rằng khu vực này đang phải chịu áp lực cực lớn. Đầm phá nằm bên cạnh một khu vực nông nghiệp thâm canh mở rộng, diện tích khoảng 60.000 héc-ta. Hệ thống thoát nước kém ở các thị trấn gần đó - vốn đã bùng nổ trong những thập kỷ gần đây khi du lịch phát triển trong khu vực - cũng như xả thải từ các hoạt động khai thác đã làm trầm trọng thêm vấn đề.
Các nhóm nông nghiệp phản đối điều đó, nói rằng họ không nên bị đổ lỗi cho cuộc khủng hoảng và cho rằng các quy trình của họ hoàn toàn tuân thủ luật môi trường.
Tuần này, khi cá chết lại bắt đầu trôi dạt vào bờ, cư dân trong khu vực quay sang công kích các quan chức. Một phụ nữ nói với các phóng viên: “Họ đã không làm được gì trong vòng 5 năm, không có gì cả”.
“Họ nói đủ thứ”, một người khác nói và bổ sung thêm: “Chúng tôi đang thấy sự thay đổi đáng kể về môi trường ở Mar Menor và tình hình đang trở nên tồi tệ hơn. Mar Menor đang chết dần".
Các quan chức chính quyền khu vực bác bỏ thông tin cho rằng cá và động vật giáp xác chết là do thiếu oxy trong nước hoặc sự hiện diện của một chất độc hại, trích dẫn các nghiên cứu sơ bộ do một trường đại học trong khu vực thực hiện. Thay vào đó, họ cho rằng nguyên nhân có thể liên quan đến đợt nắng nóng gần đây, chỉ ra dữ liệu cho thấy nhiệt độ nước tăng từ 28,5 độ C lên 31 độ C trong khoảng thời gian hai ngày.
García Saura, một trong số những người nỗ lực bảo vệ Mar Menor, bác bỏ lời giải thích. “Mar Menor thường có nhiệt độ 26 độ C hoặc 27 độ C. Khu vực này gần như đang ở trong khí hậu cận nhiệt đới. Vì vậy, hệ thực vật và động vật ở Mar Menor thích nghi với nhiệt độ này".
Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên WWF kêu gọi các nhà chức trách tiến hành một cuộc điều tra rộng hơn để đảm bảo hiện tượng phú dưỡng hoặc thiếu oxy không phải là nguyên nhân khiến cá chết. "Nếu không có một cuộc điều tra kỹ lưỡng về những gì đã xảy ra, sẽ không thể làm rõ nguyên nhân của đợt cá chết quá nhiều này", theo tuyên bố chung của tổ chức với Anse, một nhóm bảo tồn tập trung vào đông nam Tây Ban Nha, hôm 17/8.
Hai nhóm kêu gọi chính quyền khu vực làm việc cùng nhau để đưa ra các biện pháp giúp đầm phá Mar Menor phục hồi, chẳng hạn như giảm thâm canh nông nghiệp hoặc phát triển đô thị, cũng như cải thiện hệ thống thoát nước và xử lý nước thải.
