Thủ phủ điều Bình Phước thiệt hại nặng do mưa trái mùa, sâu bệnh hoành hành

Nhiều vườn điều mất trắng

Dẫn chúng tôi ra vườn điều 3ha của gia đình, anh Hồ Sĩ Lợi, Thôn Bàu Đĩa, xã Phước Tân, huyện Phú Riềng, than: “Bình thường như mọi năm, thời điểm này điều chuẩn bị ra hoa đợt 2 rồi, nhưng năm nay lại ra trễ khoảng 1 tháng, lại đúng vào dịp tết. Gia đình cũng nghe thông báo của chính quyền địa phương về tình hình thời tiết, nhưng tôi thấy điều chưa ra hoa nên cũng chủ quan. Ai ngờ nó trổ bông được vài ngày thì mưa. Đợt 1 tôi ước khoảng 30% điều trổ bông, đều bị hư hết. Năng suất điều của tôi bình quân khoảng gần 3 tạ/sào. Như vậy năm nay tôi mất khoảng 3 tấn”.

Vườn điều của gia đình anh Hồ Sĩ Lợi bị hư hại khá nặng.
 

Tại thôn 3, xã Phú Trung, huyện Phú Riềng, vườn điều hơn 6ha của hộ anh Nguyễn Văn Dũng bị thiệt hại nặng nhất. Toàn bộ hoa, trái non, thậm chí cả lá, cảnh nhỏ cũng đã bị khô quắt, đen sạm. Chỉ còn lác đác vài cây ra hoa đợt 2 đang chi chít những chùm hoa. Không gặp được chủ vườn, nhưng theo bà Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Giám đốc trung tâm Khuyến nông tỉnh Bình Phước thì đây là một trong những vườn điều cho năng suất khá. “Năm 2016, mặc dù thời tiết khô hạn, nhưng vườn này vẫn thu gần 20 tấn (bình quân khoảng 3 tấn/ha), với giá bình quân khoảng 50 ngàn đồng/kg, cũng được ngót tỷ bạc chứ đâu có ít. Năm nay coi như mất trắng rồi”, bà Tuyết nói.

Dọc đường đi từ Phú Riềng đến Phước Long, Bình Long, Bù Gia Mập, có rất nhiều vườn điều nằm ngay ven đường, và vườn nào ra hoa sớm đều bị thiệt hại từ vài chục đến 70-80%. Cá biệt có vườn thiệt hại gần như toàn bộ, chỉ còn số rất ít những cây ra hoa đợt 2 đang có màu vàng tươi của hoa, còn lại đều bị cháy đen...

Kỹ sư Doãn Văn Chiến, Chi cục phó Chi cục bảo vệ thực vật tỉnh Bình Phước cho biết: “Trước Tết Nguyên đán, chúng tôi đã lường trước tình trạng thời tiết không bình thường, nên đã có văn bản cảnh báo gửi các địa phương để thông báo rộng rãi cho bà con bằng nhiều hình thức, trong đó có việc thông báo trên loa phát thanh. Vì thế, bà con cũng đã nắm sơ bộ tình hình.

Tuy nhiên, đúng ngày mùng 4 tết, khi bà con đang còn nghỉ ăn tết thì mưa. Việc đối phó chậm trễ nên những vườn điều ra hoa sớm bị hư hỏng như anh thấy. Trong thời gian tới, dự báo là thời tiết cũng diễn biến phức tạp nên chúng tôi vẫn theo sát bà con để có phương án đối phó kịp thời nhằm hạn chế thiệt hại”.

Kỹ sư Doãn Văn Chiến kiểm tra tình trạng bệnh trên bông và trái điều.
 

Thời tiết còn diễn biến phức tạp

Theo kết quả khảo sát sơ bộ của Trung tâm nghiên cứu – Phát triển cây điều, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam, mưa trái mùa gây thiệt hại nặng cho cây điều tại hầu hết các tỉnh vùng Đông Nam bộ và cả Lâm Đồng.

Để hạn chế tối đa thiệt hại cho cây điều do thời tiết, sâu bệnh, Tiến sĩ Trần Công Khanh, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu - Phát triển cây điều, Viện Khoa học Nông nghiệp miền Nam chia sẻ: “Đối với bọ xít muỗi, sâu róm đỏ và côn trùng gây hại điều, dùng thuốc trừ sâu Sherpa, Decis, Bitox, Confidor hoặc thuốc có tính nội hấp mạnh như Bitox, Oncol, Marshell để phun xịt. Đối với bệnh thán thư, dùng thuốc trừ bệnh Bordeaux1%, COC 85, Champion, Benlat-c, Ridomil, Bavistin. Ngoài ra, có thể phun kết hợp thuốc trừ sâu bệnh với chất kích thích sinh trưởng như Atonix, Dekamon, HQ101, Flower, và phân bón lá như Multipholiate, KNO3, Yogen, Nutra để giúp điều đậu quả tốt hơn.

Tiến sĩ Trần Công Khanh, giám đốc Trung tâm nghiên cứu – Phát triển cây điều đang kiểm tra tình trạng cây bệnh.
 

Hiện có tình trạng là nhiều vườn đã phun thuốc nhưng không hết bọ xít, côn trùng. Nguyên do là nhiều người chỉ phun dưới gốc mà không phun trực tiếp lên côn trùng đang ở phần hoa, trái, nên nó ngửi thấy mùi thuốc, bỏ đi, hết mùi nó lại quay về. Cho nên, muốn diệt được nó, phải phun trùm lên toàn bộ tán, từ ngọn cao nhất trở xuống.

Phun đợt đầu chỉ diệt được con, cho nên, cách 2-3 ngày phải phun lại để diệt trứng và con non. Ngoài ra, hiện không ít bà con nhầm bọ xít muỗi chích hút làm khô chồi hoa, lá và quả non là do thán thư va dùng không đúng thuốc. Cho nên, ngoài phun xịt đúng kỹ thuật, đủ liều, phải giám sát để phát hiện cây bệnh sớm, đoán đúng nguyên nhân bệnh của cây thì trị mới hết”.

Theo kỹ sư Chiến, hiện chưa có số liệu chính xác về diện tích điều bị thiệt hại do thời tiết, nhưng đợt 1 điều ra hoa khoảng 25% diện tích và khoảng 2/3 số này này đã bị hư hại (khô hoa, rụng quả). Một số vườn do không xử lý kịp đã bị thiệt hại nặng 100%.

“Nếu mưa vào thời điểm cây điều đã đậu trái gần hoàn chỉnh thì rất có lợi vì cung cấp nước cho cây và trái. Nhưng nếu mưa vào giai đoạn điều đang nở bông thì gây bất lợi cho việc thụ phấn, đặc biệt là tạo cơ hội cho một số dịch hại, nấm bệnh, nhất là bệnh thán thư và bọ xít muỗi. Mưa trái mùa chưa hẳn bất lợi hoàn toàn đối với cây điều mà tùy từng vườn, tùy thời điểm trổ bông. Mưa trái mùa hay mưa sớm khiến độ ẩm đất cao, trong khi điều ra bông trễ nên chất lượng hạt sẽ tốt hơn và lịch thu hoạch cũng kéo dài.

Vì vậy, bà con cần phòng và trị bệnh thán thư, bọ xít muỗi. Hai loại bệnh này không phải bất trị, chỉ cần tuân thủ việc phun thuốc đúng kỹ thuật, và đủ liều khi mưa bất thường thì có thể hạn chế thiệt hại. Đối với vườn điều không thuần giống, ra nhiều đợt nên dưỡng bông và trái từng đợt, cho từng cây.

Bọ xít hại cây điều.
 

Trong quá trình theo dõi, chăm sóc từng đợt điều ra bông nên phun từng khu, từng cây, không nên phun cả vườn, tránh ảnh hưởng cây khác. Nhà nông cũng cần theo dõi diễn biến thời tiết, từng đợt điều ra bông chính xác để chăm sóc, phát hiện sâu bệnh hại sớm và có giải pháp kịp thời”, kỹ sư Chiến nói.