Tiếng kẻng báo lũ, sạt lở đất ở Mù Cang Chải

Bài học từ những nỗi đau do mùa lũ trước

Mù Cang Chải nằm ở độ cao trên 1.000 mét so với mực nước biển, địa bàn huyện phần lớn là rừng núi, độ dốc lớn, có nhiều khe sâu, suối Nậm Kim bắt nguồn từ đỉnh đèo Cao Phạ xuống Than Uyên. Vào mùa mưa hàng năm trên địa bàn thường xảy ra bão lốc, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất ở những nơi có ta luy cao, độ dốc lớn dọc theo Quốc lộ 32, từ đèo Khau Phạ về thị trấn Mù Cang Chải đến huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu.

Điển hình như trận mưa lũ lịch sử hồi tháng 8/2023 đã gây thiệt hại nặng nề về người, nhà ở và các công trình công cộng, đã có 3 người chết do sạt lở đất đá, lũ cuốn trôi; 246 ngôi nhà bị thiệt hại gồm: 58 nhà bị sập đổ, vùi lấp và lũ cuốn trôi hoàn toàn, 136 ngôi nhà bị thiệt hại nặng và 52 hộ dân phải di dời khẩn cấp. Các công trình giao thông, thủy lợi, y tế, trường học, viễn thông bị đổ gẫy, chia cắt, đất đá vùi lấp... Trận lũ gây thiệt hại trên 400 tỷ đồng.

Bài học nhãn tiền từ những năm trước còn đó, chính vì vậy các cấp chính quyền và người dân trong huyện đang cảnh giác cao độ và có những giải pháp thiết thực để sống chung với mưa lũ, giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại.

Gia đình ông Giàng A Chống ở bản Trống Là, xã Hồ Bốn là một trong những hộ dân bị thiệt hại lớn do trận mưa lũ tháng 8 năm trước. Cả ngôi nhà cùng nhiều tài sản đều trôi theo dòng lũ dữ, may mắn không có thiệt hại về người. Lũ qua đi, gia đình ông Chống đã được nhà nước, nhà hảo tâm hỗ trợ kinh phí, người dân trong bản giúp công lao động để tìm đất dựng lại ngôi nhà mới. Trước mùa mưa lũ năm nay, ngôi nhà đã hoàn thành trên diện tích bằng phẳng, không lo sạt lở, đảm bảo kiên cố, an toàn hơn nơi ở trước đây.

Ông Chống giãi bày, năm ngoái lũ cuốn trôi toàn bộ nhà cửa và tài sản khiến cho gia đình rất khó khăn. Nhờ sự hỗ trợ giúp đỡ của nhà nước và người dân trong bản, gia đình ông đã xây dựng lại ngôi nhà mới kiên cố, khang trang ở vị trí an toàn, không lo lũ quét và sạt lở nên mọi thành viên trong gia đình rất yên tâm.

Có phương án, biện pháp cụ thể với từng tình huống

Năm trước, bản Trống Là, xã Hồ Bốn bị thiệt hại nặng nề do lũ ống, lũ quét, có hàng chục hộ dân bị mất trắng nhà và tài sản. Sau trận thiên tai, chính quyền huyện đã tìm quỹ đất, san tạo mặt bằng để cấp đất và hỗ trợ kinh phí, thực phẩm cho các hộ mất nhà để làm nhà mới trên khu dân cư tập trung. Đến nay, 100% các hộ dân đã có nơi ở mới đảm bảo an toàn, không còn lo sợ mưa lũ như trước.

Ngoài ra, trước và trong mùa mưa lũ năm 2024, địa phương thường xuyên thông tin dự báo thời tiết qua các cuộc họp thôn hoặc hệ thống loa truyền thanh để người dân chủ động các biện pháp phòng chống, đảm bảo an toàn.

Anh Giàng A Hồng, Trưởng bản Trống Là chia sẻ, bản đã tổ chức họp dân và tuyên truyền cho họ về các biện pháp phòng chống bão lũ, sạt lở đất. Có phương án cụ thể, nếu mưa bình thường thì người dân có thể ở trong nhà, không lao động sản xuất trên nương, rừng. Khi trời mưa lớn kéo dài, thấy tình huống nguy hiểm thì thông báo cho mọi người cùng biết và di chuyển người, vật nuôi, tài sản quan trọng đến nơi an toàn đã tìm hiểu từ trước.

Xã Hồ Bốn là nơi thiệt hại nặng nhất ở Mù Cang Chải trong mùa mưa lũ năm trước, đã có 57 nhà dân bị ảnh hưởng, trong đó 21 nhà bị lũ cuốn trôi hoàn toàn, 13 nhà phải di dời khẩn cấp. Nhiều tuyến đường, kênh mương thủy lợi, cây trồng, vật nuôi của người dân bị thiệt hại.

Để giảm thiểu những thiệt hại trong mùa mưa lũ năm nay, xã đã chủ động thực hiện các biện pháp ứng phó với mưa lũ như tuyên truyền, hướng dẫn người dân chằng chống nhà cửa, tích trữ lương thực. Bên cạnh đó, thực hiện sửa chữa, vệ sinh các công trình thoát nước, khơi thông dòng chảy để tiêu lũ kịp thời. Chính quyền xã rà soát các hộ dân có nguy cơ sạt lở, lũ ống, lũ quét để có biện pháp đảm bảo an toàn.

Ông Sùng A Bình, Chủ tịch UBND xã Hồ Bốn cho biết, rút kinh nghiệm từ mùa mưa lũ năm trước, chính quyền xã xây dựng kế hoạch, phương án phòng chống thiên tai sớm, kỹ lưỡng và đầy đủ hơn. Mỗi khu dân cư được trang bị 1 chiếc kẻng để phòng khi mất điện, mất sóng điện thoại trong điều kiện đêm tối, sạt lở đất chia cắt đường đi thì có thể gõ kẻng để cảnh báo cho người dân.

Mỗi khi có dự báo sắp có mưa lũ, xã sẽ chỉ đạo các bản cử đội xung kích phòng chống thiên tai đi thông báo hoặc tuyên truyền trên loa truyền thanh, loa cầm tay để bà con nhận biết không đi nương rẫy, không ngủ lại ở đó mà phải về nhà ngủ, hoặc sắp có mưa lớn thì không được đi xa nhà.

Di chuyển hộ dân khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn

Dự báo trong năm 2024, tình hình thời tiết, thiên tai sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường. Để ứng phó với điều kiện khắc nghiệt của mưa lũ đòi hỏi sự nỗ lực, tập trung của cả hệ thống chính trị đối với công tác phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn để giảm thiểu tối đa rủi ro, thiệt hại.

Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai – Tìm kiếm cứu nạn huyện Mù Cang Chải đã xây dựng kế hoạch, phương án và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cơ quan, đơn vị, ban, ngành thành viên. Chuẩn bị biện pháp cụ thể cho từng tình huống ở từng địa bàn khác nhau để khi có mưa lũ, ngập úng, sạt lở xảy có thể huy động lực lượng, phương tiện, thiết bị cần thiết ứng cứu, sơ tán người dân một cách nhanh và hiệu quả.

Đối với những hộ dân sinh sống ven khe, suối, khu vực sườn, đồi dốc có nguy cơ sạt lở, chính quyền các địa phương có trách nhiệm tuyên truyền, vận động và hỗ trợ di chuyển đến nơi an toàn.

Ông Lê Trọng Khang, Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải cho biết, trên địa bàn có nhiều hộ dân sống trong khu vực nguy cơ ảnh hưởng thiệt hại do thiên tai, trong đó 40 hộ dân có nguy cơ ngập lụt ở tổ 2 và tổ 5 (thị trấn Mù Cang Chải). Khu vực nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét có 74 hộ ở các xã Nậm Khắt, Cao Phạ, Nậm Có. Khu vực nguy cơ sạt lở đất có 64 hộ dân ở các xã Dế Xu Phình, Chế Cu Nha, Khao Mang, Mồ Dề, Kim Nọi, Chế Tạo và Lao Chải.