Chàng trai miền Tây khám phá '2 người trong 1 ngăn tủ'

Chàng trai miền Tây tên thật Dương Thành Phát, với bút danh Phát Dương, đang là một gương mặt văn chương trẻ đáng chú ý ở miền sông nước Nam bộ. Sinh sống ở Cần Thơ, chàng trai miền Tây này đã có nhiều tác phẩm được công chúng yêu thích như “Một nửa làm đầy thế giới”, “Tự nhiên say”, “Bộ móng tay màu đỏ”, “Mở mắt mà mơ”…

Bước vào tuổi 28, Phát Dương có tập truyện ngắn “2 người trong 1 ngăn tủ” phát hành những ngày đầu năm 2024. Chàng trai miền Tây thổ lộ: “Thế giới tuổi thơ tôi là sách. Anh Hai đưa tôi đến với sách. Tôi vay mượn thế giới tưởng tượng từ đó, ngấu nghiến, mê mẩn, giết thời gian. Tôi sống ngoài phòng trọ bằng chữ.

Văn chương là một người bạn kiệm lời. Song hành cùng nhau, nâng đỡ khi vấp té nhưng cũng phũ phàng tặng cho những cái tát thực tế. Không nhã nhặn cũng chẳng thảo mai. Suy cho cùng, văn chương đẹp như một cái ôm. Văn chương chỉ đứng đó dang tay đón nhận. Đoạn đường đi đến đó do chính mỗi người dựng nên rào cản. Thôi, vì mục đích gì cũng được, viết cẩn trọng là được.

Tôi sẽ là động lực cho chính tôi, cho cả những người không mang danh thiên tài, hy vọng vậy. Viết cho chính mình trước đã. Một liều giảm đau cho cái chân đau”.

Nhà văn trẻ Phát Dương mang trong lòng nhiều trăn trở và day dứt về cuộc sống hiện đại, nên tập truyện ngắn “2 người trong 1 ngăn tủ” tạo dựng một thế giới giả tưởng hậu hiện đại để soi rọi và chiêm nghiệm về thực tại và những ẩn ức của con người. Qua từng trang viết ấy, độc giả thấy được sự vẫy vùng, tranh đấu để con người được làm “người” trong một thế giới buộc họ phải biến thành những cỗ máy lãnh đạm và trống rỗng.

Mỗi truyện ngắn trong tập truyện ngắn “2 người trong 1 ngăn tủ” mở ra một không gian giả tưởng đầy kỳ ảo. Trong đó có một tương lai nơi con người phải chui trong những cái tủ lơ lửng mà “mỗi ngăn chỉ được phép có hai sinh vật”. Có thành phố nơi con người phải đeo mặt nạ để làm việc, hay phải thi tuyển để giành một suất vào đó sống. Có chiếc đồng hồ cát xoay chuyển thời gian, có những “tàn tích” để con người vào đó nhặt lại gương mặt, có những “khách sạn trên lưng mèo”.

Bằng cách kể đan xen hiện thực và huyền ảo, chàng trai miền Tây khéo léo lồng ghép thế giới giả tưởng trên với thế giới thực tại của chúng ta. Trong đó, ta vẫn thấy anh nhân viên hoặc đi làm những ngày đều đều tẻ nhạt, hoặc tranh suất lên lương; cậu sinh viên mua sách cũ, ở nhà trọ, ngồi quán cà phê thảo luận bài tập nhóm; người dân quê chen chân vào thành phố để đổi đời.

Sự pha trộn trên tạo nên một thế giới vừa lạ lẫm vừa quen thuộc, với những điều tưởng như phi lý nhưng lại đang dần trở nên bình thường trong thực tế của chúng ta. Quen thuộc là sự đơn điệu của công việc, sự thờ ơ của con người, sự lạnh lùng của cuộc cạnh tranh để sống còn hay để vươn lên, sự nghiệt ngã của thời gian.

Thế nhưng những điều đó được Phát Dương đẩy cao đến cực điểm, con người đánh mất nhân dạng, đánh mất tình người, đánh mất chính mình, đánh mất tương lai. Trong truyện ngắn “Mọt”, thế giới của nhân vật chính dần bị xâm chiếm bởi lũ mọt chuyên gặm những cuốn sách “nông cạn, hời hợt”, rồi chính anh dần bị chúng gặm nhấm và biến thành một con mọt.

Đọc 12 truyện ngắn của Phát Dương gói ghém thành tập “2 người trong 1 ngăn tủ”, không ít người giật thót vì thấy chính mình trong đó. Cây bút trẻ đồng bằng sông Cửu Long dường như đã khám phá đến tận cùng những lo âu và nỗi sợ đời thường. Độc giả bị thôi thúc phải nhìn lại và đưa ra lựa chọn: thờ ơ hay đối diện, giả tạo hay chân thành, hững hờ hay quyết liệt. Khi đời sống con người chẳng khác mấy so với robot thì cũng là lúc phần người trong mỗi cá nhân trỗi dậy.

Nhà văn trẻ Phát Dương đã chứng tỏ một trí tưởng tượng phong phú, đẹp đẽ, bất ngờ. Trong thế giới hậu hiện đại thì sự tiện nghi, đồng bộ, và sung túc được đặt lên hàng đầu. Tất cả đều được “tối ưu hóa” để mỗi thế giới có thể vận hành một cách quy củ và phát triển. Đổi lại, con người không còn bản sắc người. Con người chỉ còn là những cỗ máy tuân thủ luật lệ, đều đều làm đúng chức năng của họ, và nằm gọn trong “ngăn tủ” của họ.

Điều đáng sợ là qua ngòi bút pha trộn thực - ảo của Phát Dương, độc giả có cảm giác thế giới kia đang sắp trở thành hiện thực, chứ không chỉ tồn tại trên trang giấy. Dường như chỉ chớp mắt thôi là ta sẽ biến thành một con mọt, thành những con số, thành trống rỗng. Vì vậy, tập truyện ngắn “2 người trong 1 ngăn tủ” thôi thúc ta tỉnh thức, không chịu cam phận, vùng thoát khỏi guồng quay của đời, và giữ lấy tính người trong chính bản thân.