Việt Nam sản xuất thành công vacxin phòng bệnh viêm da nổi cục trên trâu bò

Phù hợp với nông hộ

Hiện nay, thế giới có khoảng 10 loại vacxin phòng bệnh viêm da nổi cục. Theo khuyến cáo của Cục Thú y, hai loại vacxin được dùng phổ biến tại Việt Nam là Lumpyvac (Thổ Nhĩ Kỳ) và Mevac (Ai Cập). Trong đó, Lumpyvac được nhập khẩu sớm nhất, từ cuối năm 2020, khoảng 2 tháng sau khi bệnh viêm da nổi cục được ghi nhận lần đầu tại các tỉnh Lạng Sơn và Cao Bằng.

Tính trung bình, chi phí sử dụng vacxin viêm da nổi cục nhập khẩu khoảng 35.000 đồng/liều cho quy cách đóng chai 25 liều/lọ. Tính cả công tiêm, người dân bỏ ra khoảng 50.000 đồng cho mỗi liều vacxin.

Tuy nhiên, do đặc điểm chăn nuôi nhỏ lẻ còn chiếm tỷ lệ lớn và vacxin nhập khẩu chủ yếu đóng gói quy cách 25 liều/lọ, nhiều nơi người chăn nuôi phát sinh thêm chi phí để tập trung tiêm.

Vào ngày 18/1/2023, Cục Thú y đã cấp giấy chứng nhận lưu hành vacxin AVAC LSD Live phòng bệnh viêm da nổi cục trên trâu, bò. Đây là lần đầu tiên, một sản phẩm “Made in Vietnam” làm được điều này.

Là loại nhược độc đông khô, có hạn sử dụng 24 tháng, vacxin AVAC LSD Live do Công ty AVAC sản xuất. Khi lưu hành thương mại và phân phối rộng rãi trên cả nước, sản phẩm sẽ giúp người chăn nuôi có thêm lựa chọn để đối phó với bệnh viêm da nổi cục, vốn khó kiểm soát nếu không sử dụng vacxin.

Điểm nổi bật của vacxin nội này là sự thuận tiện. Ông Nguyễn Văn Điệp, Tổng Giám đốc Công ty AVAC chia sẻ: “Sau quá trình khảo sát trong thực tế, chúng tôi quyết định sản xuất các quy cách nhỏ như 10 liều hay 5 liều/1 lọ để phù hợp cho chăn nuôi nông hộ. Mỗi người dân đều có thể chủ động phòng trừ dịch bệnh cho đàn vật nuôi của mình”.

Khi tiêm phòng lần đầu, nếu bê nghé từ mẹ đã được tiêm phòng thì được chỉ định tiêm từ 4 - 6 tháng tuổi. Nếu bê nghé từ mẹ chưa được tiêm phòng thì có thể tiêm ở mọi lứa tuổi. Hàng năm, người dân chủ động tiêm phòng nhắc lại cho đàn gia súc.

Đặc biệt, ông Điệp lưu ý chủ đàn vật nuôi chỉ tiêm phòng cho con vật đang khỏe mạnh, tránh trộn lẫn các vacxin khác để tiêm phòng và không tiêm cho con vật đang sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch.

Trong chuyến công tác thực địa đầu tháng 2/2023, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến đánh giá, ngoài con giống, thức ăn, dinh dưỡng, thú y phòng bệnh đã góp phần duy trì tốc độ tăng trưởng và giúp chăn nuôi chiếm tỷ trọng 26,7% trong tổng giá trị ngành nông nghiệp.

Sau một loạt thành công thời gian qua, đặc biệt là việc nghiên cứu và công bố lưu hành sản phẩm thương mại với vacxin Dịch tả lợn châu Phi, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận xét: “Đội ngũ cán bộ khoa học của ngành thú y nước ta không thua kém khu vực và thế giới”.

Việc ngày càng có nhiều vacxin nội sản xuất và lưu hành trên thị trường giúp Việt Nam giảm áp lực nhập khẩu mặt hàng này, đồng thời tiến tới một nền nông nghiệp thông minh, tự chủ trong tương lai.

Khẳng định thương hiệu vacxin nội

Thống kê của Cục Thú y vào cuối năm 2021 cho thấy, kể từ khi xuất hiện tại Việt Nam, bệnh viêm da nổi cục đã xuất hiện 950 ổ dịch, tại 917 xã thuộc 151 huyện của 25 tỉnh. Tổng số gia súc mắc bệnh là hơn 20.400 con. Số gia súc tiêu hủy hơn 1.500 con.

Dù tỷ lệ tử vong thường dưới 10%, bệnh viêm da nổi cục lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế của người chăn nuôi. Nguyên nhân bởi gia súc nhiễm bệnh sẽ bị gầy dẫn đến tử vong; khó vắt sữa do giảm sản lượng sữa (viêm vú) và các tổn thương trên núm vú; khả năng sinh sản thấp ở con đực và con cái; mất sức kéo do yếu và què.

Bệnh có tỷ lệ mắc tới 90% và rất dễ lây lan. Đường lây truyền chủ yếu qua côn trùng đốt như các loài muỗi Aedes và Culex, ruồi cắn, ve. Bệnh có thể truyền do tiếp xúc trực tiếp, thức ăn và nước uống bị nhiễm virus, sử dụng chung kim tiêm, giao phối, qua đường sữa hoặc từ núm vú có bệnh tích.

Virus viêm da nổi cục rất ổn định, tồn tại trong thời gian dài ở nhiệt độ phòng, nhất là trong vảy khô của trâu, bò. Qua nghiên cứu, virus này có khả năng chống lại sự bất hoạt cao, tồn tại trong các nốt da hoại tử lên tới hơn 33 ngày, trong lớp vảy khô trên 35 ngày, và ít nhất 18 ngày trong da phơi khô.

Trong điều kiện môi trường tối, chẳng hạn như chuồng gia súc bị tạp nhiễm, virus có thể tồn tại trong nhiều tháng. Chính bởi nguy hiểm như vậy, nên Bộ NN-PTNT và Cục Thú y khuyến cáo người chăn nuôi tiêm vacxin phòng bệnh viêm da nổi cục sớm nhất có thể. Nhiều chỉ đạo đã được ban hành, chẳng hạn như việc nhập khẩu hơn 11 triệu liều vacxin hồi đầu năm 2022. Tuy nhiên, vacxin nhập khẩu thường phải qua nhiều khâu trung gian trước khi tới tay người tiêu dùng.

Định hướng trong thời gian tới, Bộ NN-PTNT khuyến khích doanh nghiệp trong nước đầu tư, nghiên cứu sản xuất vacxin nội, nối tiếp thành công khi sản xuất được vacxin phòng những bệnh nguy hiểm như dại, cúm gia cầm, tai xanh, lở mồm long móng, dịch tả lợn Châu Phi…

Là đơn vị đã sản xuất thành công vacxin dịch tả lợn Châu Phi và cho thấy hiệu quả khi khảo nghiệm trên diện hẹp, Công ty AVAC đã tiến hành sản xuất các loại vacxin theo đúng tiêu chuẩn GMP-WHO, đồng thời tiến hành kiểm nghiệm, khảo nghiệm chất lượng vacxin một cách bài bản.

Tháng 4/2022, vacxin AVAC LSD Live của công ty được Trung tâm Chẩn đoán Thú y Trung ương, Cục Thú y đánh giá là đạt yêu cầu hiệu quả bảo hộ chống lại virus viêm da nổi cục thực địa trong thí nghiệm công cường độc. Bò dương tính kháng thể (kiểm tra bằng kit ELISA thương mại) sau tiêm phòng không bị mắc bệnh. Bò âm tính kháng thể sau tiêm phòng cũng giảm triệu chứng lâm sàng và nhanh chóng hồi phục rõ rệt so với bò không được tiêm.

Cùng với đó, vacxin AVAC LSD Live có tác dụng làm giảm mức độ và thời gian virus huyết, đồng thời ngăn chặn bài thải virus trong dịch mũi, miệng ở bò đã tiêm. Toàn bộ số bò được tiêm trong khảo nghiệm có đáp ứng miễn dịch.

Tháng 10/2022, Trung tâm Kiểm nghiệm Thuốc thú y Trung ương 1 tiếp tục kiểm tra tính an toàn và hiệu lực của vacxin AVAC LSD Live trong điều kiện chăn nuôi thực tế, tạo cơ sở để xin phép đưa vacxin ra phân phối trên thị trường. Kết quả khảo nghiêm cho thấy vacxin an toàn và đạt yêu cầu bảo hộ. Bò tiêm vacxin không ốm, chết trong thời gian 2 tháng theo dõi, không có biểu hiện lâm sàng bất thường nào xảy ra do vacxin trong thời gian khảo nghiệm, không có phản ứng bất lợi nào xảy ra trong 2 giờ và trong suốt 14 ngày sau khi tiêm, tăng trọng của bò không bị ảnh hưởng bởi vacxin.

Bên cạnh sự an toàn, vô trùng, hiệu lực đã được chứng minh, vacxin AVAC LSD Live còn có giá thành hợp lý. Cụ thể giá bán đã bao gồm VAT là: Lọ 25 liều có giá 26.600 đồng/1 liều; lọ 10 liều có giá là 33.500 đồng/1 liều; lọ 5 liều có giá là 40.500 đồng/1 liều. Vacxin AVAC LSD Live đạt bảo hộ sau 3 tuần, thời gian miễn dịch ít nhất 12 tháng, không cần tiêm liều tăng cường và an toàn cho gia súc mang thai.