Ngày 12/3, Ngân hàng Thế giới (WB) đã công bố báo cáo “Điểm lại” - báo cáo cập nhật kinh tế mới nhất dành cho Việt Nam. Cùng với thông tin chi tiết về triển vọng kinh tế và chiến lược tăng trưởng của quốc gia, năm nay, WB nhấn mạnh việc thúc đẩy chuyển đổi xe điện và đề xuất một lộ trình bứt phá, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 tại Việt Nam.
Việt Nam cần nhiều điều kiện thuận lợi để có thể tăng trưởng 8%
Phát biểu tại lễ công bố báo cáo, bà Mariam J.Sherman, Giám đốc WB tại Việt Nam, Cam-pu-chia và Lào cho biết: Ngân hàng Thế giới dự báo Việt Nam sẽ vẫn duy trì tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ trong 2 năm tới - ở mức 6,8% năm 2025 và 6,5% năm 2026 - nhưng cần sử dụng dư địa tài khóa của mình tốt hơn để chuẩn bị cho những bất ổn đang gia tăng.
Do độ mở của kinh tế Việt Nam rất lớn, các yếu tố bất định chính bao gồm tăng trưởng toàn cầu có thể thấp hơn dự kiến, nhất là ở các đối tác thương mại lớn như Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, và Trung Quốc. Bên cạnh đó, chính sách thương mại chưa rõ ràng và sự chia rẽ ngày càng sâu sắc về thương mại giữa các quốc gia, khu vực có thể gây ảnh hưởng đến xuất khẩu hàng chế biến, chế tạo, sản lượng công nghiệp và tăng trưởng của Việt Nam.
Bà Mariam J.Sherman, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Cam-pu-chia và Lào phát biểu tại lễ công bố báo cáo. Ảnh: Trung Nguyên.
Nhận định về mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 do Chính phủ Việt Nam đề ra, ông Andrea Coppola, Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam cho rằng có thể đạt được, nhưng cần có bối cảnh quốc tế thuận lợi, với lực đẩy mạnh từ các đối tác thương mại chính là châu Âu và Hoa Kỳ.
WB dự báo năm 2025, Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng nhanh và là một trong những nước có mức tăng trưởng cao tại Đông Nam Á. Mức tăng trưởng 6,8% được đưa ra dựa trên những dữ liệu kinh tế mới nhất trong những tháng đầu năm nay. Ví dụ, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong 2 tháng đầu năm nay tăng khoảng 8% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi 2 tháng đầu năm 2024, mức tăng là 20% so với năm 2023. Số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI năm nay mới đạt 2,2 tỷ USD, kém xa so với mức 3,6 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái...
Do dự báo tăng trưởng kinh tế chậm lại trong ngắn hạn ở các đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc và Hoa Kỳ, xuất khẩu vừa phục hồi tốt trong năm 2024 dự kiến sẽ chậm lại trong năm nay, và tiếp tục giảm trong năm 2026. Lực đẩy tăng trưởng đến từ các hoạt động kinh tế và dịch vụ trong nước, và sang năm 2026 là thị trường bất động sản dần lấy đà phục hồi nhờ các dự án được thông qua nhanh hơn. Mặt khác, đầu tư công được đẩy mạnh sẽ tiếp tục đóng góp vào tổng cầu hàng hóa, dịch vụ và đóng góp cho tăng trưởng. Về tiêu dùng trong nước, sức mua hàng hóa vẫn chưa đạt như kỳ vọng do người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu trong bối cảnh triển vọng việc làm, thu nhập còn dè dặt.
Ông Andrea Coppola, Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam chia sẻ về những động lực thúc đẩy kinh tế Việt Nam tăng trưởng. Ảnh: Trung Nguyên.
Đại diện WB cho rằng, mặc dù nền kinh tế sẽ tăng trưởng vững chắc trong các năm 2025-2026, nhưng tình trạng thiếu hụt hạ tầng hiện nay đặt ra yêu cầu đầu tư nhiều hơn nếu muốn duy trì đà tăng trưởng cho các năm tiếp theo. Mức nợ công của Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực, cùng với những cải thiện về quản lý đầu tư công có thể giúp nhà nước dành ra nguồn lực cần thiết để đầu tư, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng, hậu cần (logistics) và vận tải.
Đặc biệt, cần chú trọng nâng cao nguồn cung năng lượng phát thải thấp cho tăng trưởng kinh tế, trong bối cảnh đáp Việt Nam cần đáp ứng các mục tiêu về chuyển đổi năng lượng. Các chỉ tiêu trong Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VNEEP 3) nếu được áp dụng tốt sẽ cải thiện năng suất trong các ngành và giảm mức độ sử dụng năng lượng, đặc biệt là đối với sản xuất công nghiệp.
Tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2024 đạt 7,1%, nhờ xuất khẩu phục hồi mạnh, cao hơn so với các quốc gia trong khu vực. Nhìn từ phía cung, tăng trưởng GDP có được nhờ vào các lĩnh vực chế biến, chế tạo, thương mại và du lịch, dịch vụ. Trong đó, ngành chế biến, chế tạo đóng góp 32% cho tăng trưởng GDP. Khu vực nông nghiệp có tốc độ tăng trưởng thấp hơn năm 2023, do bị cơn bão Yagi tàn phá và những thiên tai khác gây gián đoạn sản xuất nông nghiệp ở các tỉnh phía Bắc.
Tăng tốc chuyển đổi xe điện giúp tạo ra 6,5 triệu việc làm mới
Năm nay, WB dành một chuyên đề đặc biệt phân tích về lộ trình chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam trong báo cáo cập nhật kinh tế mới nhất, với vai trò quan trọng để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050.
Lĩnh vực giao thông vận tải chiếm khoảng 7,2% lượng khí thải nhà kính của toàn bộ nền kinh tế Việt Nam, trong đó phần lớn là do giao thông đường bộ. Mặc dù sở hữu xe hơi vẫn là điều xa xỉ đối với hầu hết người dân Việt Nam hiện nay, nhưng sự phát triển của tầng lớp trung lưu đã và đang làm tăng doanh số xe hơi với tốc độ tăng trưởng kép bình quân lên đến 15% trong giai đoạn 2010–2022, thuộc nhóm cao nhất trong khu vực.
Việc làm tạo ra trong quá trình chuyển đổi sang xe điện theo kịch bản khử các-bon cao của Ngân hàng Thế giới. Ảnh: WB.
Việt Nam đang ở vị thế vững chắc để hưởng lợi trong giai đoạn bắt đầu chuyển sang sử dụng nhiều xe hơi và bước nhảy vọt về chuyển đổi từ xe hơi truyền thống sang xe điện. Bà Chiara Rogate, Chuyên gia năng lượng cao cấp của WB nhận định, tại Việt Nam, xe hai bánh vẫn sẽ là phương tiện đi lại chính đến năm 2035. Do đó, quá trình chuyển đổi phải bắt đầu từ phân khúc này. Quá trình chuyển sang sử dụng xe điện cũng cho thấy những cơ hội lớn cho phát triển kinh tế. Dự báo nhu cầu thị trường về xe điện các loại lên đến trên 7 triệu xe trong giai đoạn 2024-2030, và 71 triệu xe trong giai đoạn 2031-2050.
Diễn biến tại thị trường xe điện trong nước dự kiến sẽ dẫn đến tăng trưởng đáng kể trong toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, bao gồm sản xuất xe và pin cũng như hạ tầng sạc. Nhu cầu dự kiến tiếp theo sẽ là bảo trì và tái chế xe điện, mở ra thị trường lao động với dự báo nhu cầu khoảng 6,5 triệu vị trí việc làm mới từ nay đến 2050.
Trước mắt, để đẩy nhanh áp dụng xe điện trong phân khúc xe hai bánh, WB khuyến nghị Việt Nam thực hiện các tiêu chuẩn về an toàn, khuyến khích sử dụng pin hiệu suất cao, mở rộng trạm sạc và hoán đổi pin. Đồng thời, giới thiệu các lựa chọn tài chính, giá ưu đãi để bù đắp chi phí trả trước. Dự báo, doanh số xe điện tại Việt Nam sẽ bùng nổ từ khoảng năm 2035. Vì vậy, trong vòng 10 năm tới, hạ tầng hệ thống điện cần được chuẩn bị để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng, cùng với thiết lập mạng lưới sạc nhanh trên cả nước.
