Từ đầu năm đến nay, hai mặt hàng nông sản XK chủ lực của VN là hồ tiêu và nhân điều có những diễn biến rất lạ, khác hẳn mọi năm…
GIỚI ĐẦU CƠ GOM TIÊU VN?
Chưa bao giờ lượng hồ tiêu XK của VN lại đạt kỷ lục như hai tháng đầu năm 2013 khi có tới 25.000 tấn (hơn ¼ sản lượng của VN) được khách hàng quốc tế thu mua. Mức XK này gấp gần 3 lần so với cùng kỳ năm 2012 (2 tháng đầu năm 2012 XK hồ tiêu chỉ đạt khoảng 9.000 tấn). Tình hình bất thường này đặt ra câu hỏi: Liệu các nhà đầu cơ quốc tế có đang tập trung gom tiêu VN? Liệu năm nay thế giới sẽ mất mùa trầm trọng, giá hồ tiêu cuối năm sẽ tăng rất cao? (như đã từng xảy ra trong năm 2011).
Về vấn đề này, NNVN đã trao đổi với ông Trần Đức Tụng – Chánh Văn phòng Hiệp hội Hồ tiêu VN (VPA). Ông Tụng khẳng định: Đây là một điều rất lạ, các chuyên gia đã cảnh báo phải hết sức tỉnh táo xem lại hiện tượng này. Phải chăng nông dân VN đang bán ồ ạt ngay từ đầu vụ? Nếu tình hình tiêu thụ của thế giới không tăng trưởng đột biến, nhưng lượng hàng XK lại quá nhiều, có khi chúng ta bị hớ! Nếu cuối năm giá tăng mạnh thì lợi nhuận của nông dân và DN hồ tiêu bị mất đi rất nhiều.
Thực tế này còn đặt ra câu hỏi: Có hay không bàn tay điều hành của các nhà đầu cơ quốc tế đang khuynh đảo hồ tiêu VN? Ông Tụng cho rằng, giá hồ tiêu nước ta rất nhạy cảm với giá trên sàn Kochi của Ấn Độ, mà sàn này thì liên tục nay “xanh”, mai “đỏ”. Sự bất thường về giá này không phải do yếu tố thu hoạch, không phải do chuyện hồ tiêu bán ra nhiều hay ít, cũng không phải do tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Đây thực chất là nghệ thuật điều hành, hay còn gọi là các “chiêu” của nhà nhập khẩu. Họ biết giá ở VN rất nhạy cảm với giá tại sàn Kochi, các DN và nông dân thường men theo để ra giá với nhau nên họ dùng sàn này như một công cụ điều hành giá. “Tuy nhiên, tất cả các chiêu trò này đều được VPA thông báo cho DN và bà con nông dân biết” – ông Tụng nói.
Các chuyên gia cho rằng VN cần xem lại “ván cờ” cung – cầu quốc tế để có những bước điều hành XK tiếp theo cho thật chuẩn. Cụ thể, đối thủ của hồ tiêu VN là Malaysia và Indonexia tới tháng 7 và 8 mới vào vụ thu hoạch, còn Brazin tới cuối năm nên mùa vụ cũng chưa biết, sản lượng toàn cầu còn là ẩn số. Tuy nhiên, hai nước có sản lượng tiêu lớn nhất là VN và Ấn Độ đến thời điểm này đã cơ bản thu hoạch xong. Tại Ấn Độ sản lượng khoảng 60.000 tấn, trong đó tiêu thụ nội địa đã hơn 40.000 tấn, số còn lại XK không nhiều. Còn tại VN, VPA đã chủ trì tổ chức 2 đợt khảo sát tại 6 tỉnh trồng tiêu trọng điểm: Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Phước, Đắc Nông, Đắc Lắc và Gia Lai. Kết quả cho thấy, sản lượng chỉ ước đạt 88.000 - 90.000 tấn, giảm tới 20% so với vụ 2012. Theo VPA, nguyên nhân là vào tháng 6/2012, đúng vào thời kỳ ép nước để tiêu phân hóa mầm hoa, thì gặp trận bão số 1, sau đó mưa lớn kéo dài ngày nên cây tiêu phát lộc, lá và ít nụ hoa. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến giảm năng suất tiêu ở hầu hết các tỉnh.
Hiện tại, VPA cũng đang tập hợp thông tin để thông báo tới hội viên và bà con nông dân, từ đó thống nhất hành động trong mua bán, kinh doanh những tháng tiếp theo.
DN ĐIỀU “NẮM LƯỠI DAO”!
Ông Nguyễn Đức Thanh – Chủ tịch Hiệp hội điều VN (Vinacas) cũng cho biết: “Gần đây, chúng tôi nhận được nhiều phản ánh lo lắng về vụ điều 2013 như: thông tin nông dân mất mùa, DN lo phải mua giá quá cao, điều Châu Phi nhập khẩu có nhiều hàng cũ, chất lượng kém, giá XK nhân điều lại thấp gây thua lỗ. Tình hình ngành điều đang có nhiều diễn biến bất thường!”.
Cụ thể, giá điều khô nhập kho tại Long An (sau phơi 3 nắng và trừ hao hụt) đối với hàng Bình Phước và Đồng Nai từ 28.000 – 30.000 đ/kg. Với mức giá nguyên liệu trong nước như hiện nay thì DN kinh doanh điều năm 2013 có thể thua lỗ nặng. Ông Nguyễn Văn Chiểu – Tổng Giám đốc Cty CP chế biến hàng XK Long An lo lắng nói: “Không chỉ bất thường về giá nguyên liệu trong nước, mà DN còn bất an với nguồn điều thô nhập khẩu từ Châu Phi. Đặc biệt hàng của Bờ Biển Ngà có rất nhiều điều cũ bị trộn lẫn, gây rủi ro lớn cho DN nhập khẩu”. Ông Chiểu đề nghị các DN phải cùng theo chủ trương giảm giá nguyên liệu nhập khẩu, đồng thời thống nhất với cơ quan kiểm định về việc xác định lô hàng có điều cũ để làm căn cứ trả lại.
Đặc biệt, một chuyên gia trong ngành đề nghị các DN không nên trả trước tiền nhập khẩu điều thô nguyên liệu Châu Phi khi chưa biết chất lượng thực sự của lô hàng. Cụ thể, theo thông lệ giao dịch trước đây, khi ký hợp đồng nhập khẩu với đối tác nước ngoài thường áp dụng phương thức thanh toán L/C trả ngay 95 – 98%, số còn lại sẽ căn cứ theo chứng thư của cơ quan giám định để cấu trừ. Việc làm này khiến các DN điều VN dễ bị rủi ro trong bối cảnh chất lượng điều thô Châu Phi đang rất thất thường như hiện nay. Vị này đề nghị Vinacas khuyến cáo DN khi ký hợp đồng nhập khẩu hạt điều thô nên áp dụng phương thức thanh toán L/C trả chậm; chỉ thanh toán sau khi có chứng thư của cơ quan giám định; đồng thời tổng giá trị sẽ thanh toán được tính lại theo số lượng, chất lượng thực tế dựa trên chứng thư của cơ quan kiểm định.
Về vấn đề thị trường XK, Vinacas khuyến cáo DN không nên mua tồn trữ hàng quá nhiều, chỉ nên ký bán khi đã có chân hàng nhằm tránh rơi vào tình trạng “mua cao, bán thấp” (từng xảy ra trong năm 2012 gây thua lỗ). Vinacas cũng yêu cầu DN chú ý phân khúc thị trường, phân loại khách hàng, phải chào bán giá nhân điều VN (nguyên liệu trồng trong nước) cao hơn giá loại hàng nhập khẩu từ Châu Phi, nhằm giữ thương hiệu cho hạt điều VN.
+ Ông Nguyễn Đức Thanh – Chủ tịch Vinacas: Để XK đạt hiệu quả, các DN cần hết sức chú ý khai thác thị trường mới nổi Ấn Độ. Theo tìm hiểu của tôi, thị trường này có sức mua thậm chí còn lớn hơn cả Mỹ với mức tiêu thụ nhân điều lên tới trên 100.000 tấn/năm. Đặc biệt, năm nay tỷ lệ nhân điều bể của các DN khá nhiều, trong khi Ấn Độ lại tiêu thụ mạnh loại hàng này. Nếu DN nào biết khai thác và có chân tại đây, chắc chắn sẽ rất thuận lợi trong sản xuất, kinh doanh. + Ông Trần Đức Tụng – Chánh Văn phòng VPA: Từ trước Tết đến nay, thị trường giao dịch hồ tiêu toàn cầu chủ yếu là của VN, các DN và các nhà đầu cơ đều tập trung vào thu mua hồ tiêu của nước ta. Ngay từ đầu vụ, giá tiêu đen đã đạt 120 – 125 triệu đồng/tấn. Với giá này bà con nông dân có lãi nhiều nên đã bán mạnh để lấy tiền gửi ngân hàng hưởng lãi suất và lấy tiền tiêu Tết. Nhưng thời gian gần đây, bà con đã dần hạn chế bán ra khiến thị trường bớt sôi động. Thậm chí một số DN và đại lý phản ánh giờ đi mua tiêu của nông dân rất khó khăn.
